Η ηχογράφηση περιλαμβάνει έναν μουσικό σκοπό, ο οποίος, όπως προκύπτει από τη δισκογραφία, υπήρξε αρκετά δημοφιλής στο ελληνόφωνο ρεπερτόριο. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, εντοπίζονται, είτε σε ορχηστρική μορφή είτε με τη μορφή τραγουδιού, οκτώ εκτελέσεις του στην ελληνική ιστορική δισκογραφία με τους εξής τίτλους:
– «Ένα καράβ' από τη Χιο», Alessios-Defilippis Mandolin Quartet [Μαντολινάτα του Ηλία Αλεσίου], Νέα Υόρκη, 5 Απριλίου 1916 (Victor B-17212-3 – 67864-B), σε διασκευή του Ηλία Αλεσίου.
– «Καράβι χιώτικο», Τρίο Μακρυγιάννη [Γεώργιος Μακρυγιάννης ή Νισύριος (βιολί), Βασίλειος Κατσέτος (λαούτο), Γ. Κλωστερίδης (σαντούρι)], Νέα Υόρκη, 9 Ιανουαρίου 1918 (Victor Β 21347-1 – 72213-Α).
– «Ένα καράβι από τη Χιο», Τάκης Νικολάου [Τέτος Δημητριάδης] – Χορωδία, Νέα Υόρκη, 25 Απριλίου 1927 (Victor CVE 38491 – 68842-B).
– «Συρτός», Στέφος (αρμόνικα) και άγνωστοι (κιθάρα, καστανιέτες), πιθανόν Κωνσταντινούπολη, 18 Αυγούστου 1927 (Homocord 518 T – G. 28010).
– «Kαράβι ένα από τη Χιο», Γιώργος Βιδάλης, Αθήνα, 1927 (Odeon GO 469 – GA 1229).
– «Ένα καράβι από τη Χιο», Βικτωρία Μήτρου – Ορχήστρα Α. Πόγγη, ΗΠΑ, 1948 (Panhellenic P-169-A).
– «Ένα καράβι από τη Χιο», Άννα και Αιμιλία Χατζηδάκη – Oρχήστρα Σταμάτη Χατζηδάκη, Αθήνα, 27 Ιανουαρίου 1950 (His Master's Voice OGA 1569-1 – AO-2913 και ανατύπωση RCA Victor 26-8253-A), ως σύνθεση του Σταμάτη Χατζηδάκη.
– «Ένα καράβι από τη Χιο», Στέλλα Γκρέκα – Oρχήστρα Γιώργου Βιτάλη, ΗΠΑ, 1950 (Liberty 107 και «Ένα καράβι απ' τη Χιο» Attikon Att-137 – 441-B).
Παρτιτούρα του τραγουδιού περιλαμβάνεται στη συλλογή του Louis-Albert Bourgault-Ducoudray "Trente mélodies populaires de Grèce et d'Orient", η οποία κυκλοφόρησε το 1877 στο Παρίσι από τις εκδόσεις Henry Lemoine et Cie (βλ. εδώ) καθώς και στην έκδοση «Αρίων, Η μουσική των Ελλήνων ως διεσώθη από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της σήμερον» των Αδαμάντιου Ρεμαντά και Προκόπιου Δ. Ζαχαρία, με τον τίτλο «Η αξία του φιλιού». Κυκλοφόρησε το 1917 στην Αθήνα από τον Επαμ. Ζαγκούρογλου (βλ. εδώ). Επίσης, εκδόθηκε σε παρτιτούρα με τον τίτλο «Το καράβι» από τον οίκο Μιχαήλ Κωνσταντινίδη ως σύνθεση του Α. Σάιλλερ (βλ. εδώ) και σε μεταγραφή του Ζοζέφ Βελούδιου από τον ομώνυμο εκδοτικό οίκο (βλ. εδώ).
Σύμφωνα με τους Θόδωρο Χατζηπανταζή – Λίλα Μαράκα (1977, 3: 340), παρωδία του τραγουδιού από τον Θεόφραστο Σακελλαρίδη συμπεριλήφθηκε στην επιθεώρηση "Παναθήναια 1911", σε κείμενο των Μπάμπη Άννινου – Γιώργου Τσοκόπουλου και μουσική –διασκευές κυρίως ξένων μελωδιών– του Θεόφραστου Σακελλαρίδη. Συγκεκριμένα περιλαμβάνεται στην Γ' πράξη, σκηνή ΣΤ', στο νούμερο που αφορούσε στις παραστάσεις της όπερας του Σπύρου Σαμάρα "Ρέα", η υπόθεση της οποίας εκτυλίσσεται στην υπό γενοβέζικη κατοχή Χίο γύρω στα 1400. Αναφέρουν σχετικά οι συγγραφείς (ό.π. σελ. 338, σημ. 1):
«Το Μάη του 1911 έφτασε στην Αθήνα από την Αίγυπτο ένας ιταλικός μελοδραματικός θίασος που έκανε περιοδεία στη Μεσόγειο. Ανάμεσα στις όπερες που ανέβασε στο "Δημοτικό Θέατρο" ήταν και η "Ρέα" του Έλληνα μουσικοσυνθέτη Σπύρου Σαμάρα. Ο Σαμάρας που έμενε στην Ιταλία ήρθε ειδικά στην Αθήνα για να διευθύνει την ορχήστρα στην πρεμιέρα. Η μικρή αθηναϊκή κοινωνία κολακεύτηκε ιδιαίτερα από το γεγονός ότι ένας ευρωπαϊκός θίασος έπαιζε έργο Έλληνα μουσικού, ανάμεσα στις δημιουργίες ενός Πουτσίνι κι ενός Ρίχαρντ Στράους. Οι εφημερίδες γέμισαν από φωτογραφίες και συνεντεύξεις του Σαμάρα και ο συνθέτης έγινε το πρόσωπο της μέρας. Τα "Παναθήναια", φυσικά, δεν μπόρεσαν να αγνοήσουν το θέμα κι αφιέρωσαν ένα νούμερο στη "Ρέα". Το νούμερο είχε τεράστια επιτυχία, που οφειλόταν κυρίως στον Εμμ. Καντιώτη, που μιμήθηκε τον Σαμάρα. Μετά την πρεμιέρα ο πραγματικός Σαμάρας ανέβηκε στη σκηνή να συγχαρεί το σωσία του, έχοντας μοναδικό παράπονο ότι τον παρουσίασαν περισσότερο φαλακρό από ό,τι ήταν και ότι του φόρεσαν μαύρη γραβάτα και φράκο, ένα συνδυασμό που ήταν απαράδεκτος από τη σκοπιά της ετικέτας!».
Η επιθεώρηση έκανε πρεμιέρα στις 23 Ιουνίου 1911 στο θέατρο «Νέα Σκηνή» από τον θίασο Νίκα - Φυρστ - Λεπενιώτη. Η παρτιτούρα της παρωδίας του Σακελλαρίδη εκδόθηκε στην Αθήνα από τον οίκο Κ. Μυστακίδη – Θ. Ευσταθιάδη με τίτλο «Η Ρέα».
Ο Νίκος Σκαλκώτας (Χαλκίδα, 21 Μαρτίου 1904 – Αθήνα, 19 Σεπτεμβρίου 1949) αντλεί μουσικό υλικό για τον «Χιώτικο», τον υπ. αρ. 8 της δεύτερης από τις τρεις σειρές δώδεκα χορών που αποτελούν τους εμβληματικούς «36 Ελληνικούς Χορούς» για ορχήστρα. Η πρώτη ηχογράφηση του συνολικού κύκλου των «36 Ελληνικών χορών» ως ενιαίο έργο, το οποίο o Σκαλκώτας άρχισε να συνθέτει το 1931 στο Βερολίνο και το ολοκλήρωσε το 1936 στην Αθήνα, πραγματοποιήθηκε στο Sverdlovsk της Ρωσίας το 1990, 54 χρόνια μετά τη σύνθεσή τους, από την Κρατική Φιλαρμονική Ορχήστρα των Ουραλίων σε διεύθυνση του Βύρωνα Φιδετζή (2CD, "36 Ελληνικοί Χοροί», Lyra 0053-53). Στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη», όπου φυλάσσσεται το αρχείο του Νίκου Σκαλκώτα (βλ. εδώ), υπάρχουν αναρτημένες χειρόγραφες παρτιτούρες του έργου (βλ. εδώ). Για περισότερα σχετικά με τους «36 Ελληνικούς Χορούς» βλέπε εδώ).
Μεταξύ 1881-1884, ο Ρώσος συνθέτης Alexander Glazunov (Αγία Πετρούπολη, 29 Ιουλίου (10 Αυγούστου) 1865 – Παρίσι, 21 Μαρτίου 1936) ολοκληρώνει την "Overture No. 1 on Three Greek Themes, Op. 3", έργο για συμφωνική ορχήστρα. Τα μουσικά θέματα από τα οποία αντλεί υλικό ο Glazunov προέρχονται από τη συλλογή "Trente mélodies populaires de Grèce et d'Orient". Περιλαμβάνει μελωδίες που συνέλεξε και εναρμόνισε ο Γάλλος συνθέτης Louis Albert Bourgault-Ducoudray, στον οποίο είναι αφιερωμένο το έργο, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ελλάδα το 1875 (βλέπε αναλυτικά το εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο του Γιώργου Κοκκώνη, 2017d: 13-47). Μία από τις μελωδίες που επεξεργάζεται είναι αυτή του τραγουδιού «Ένα καράβι από τη Χιο», το οποίο στη συλλογή του Bourgault-Ducoudray είναι άτιτλο και φέρει τον αριθμό 25 (βλ. εδώ). Οι άλλες δύο μελωδίες από τη συλλογή είναι η υπ' αριθμόν 1 [Άιντε άιντε κοιμήσου, κόρη μου](βλ. εδώ, εδώ και εδώ) και 20 [Τα ματάκια σου τα μαύρα] (βλ. εδώ και εδώ).
To 1940–1941 ο Γερμανοεβραίος συνθέτης Berthold Goldschmidt (Αμβούργο, 18 Ιανουαρίου 1903 – Λονδίνο, 17 Οκτωβρίου 1996) συνθέτει την "Greek Suite" για ορχήστρα. Ανάμεσα στις ελληνικές λαϊκές μελωδίες που διασκευάζει στην οκταμερή σουίτα του, οι οποίες πιθανόν προέρχονται από την έκδοση "Trente mélodies populaires de Grèce et d'Orient" του
Louis Albert Bourgault-Ducoudray, περιλαμβάνεται στο όγδοο και τελευταίο μέρος "Allegrο Moderato" και η μελωδία του «Ένα καράβι από τη Χιο».
Εφτά δεκαετίες αργότερα, τo 2011 το συγκρότημα The Inheritance από το Austin του Τέξας κυκλοφορεί τον δίσκο "Kalimera". Στον δίσκο αυτό περιλαμβάνεται το ορχηστρικό "Hiotikos", το οποίο βασίζεται στο μουσικό σκοπό που μας ενδιαφέρει.
Η ηχογράφηση περιλαμβάνει έναν μουσικό σκοπό, ο οποίος, όπως προκύπτει από τη δισκογραφία, υπήρξε αρκετά δημοφιλής στο ελληνόφωνο ρεπερτόριο. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, εντοπίζονται, είτε σε ορχηστρική μορφή είτε με τη μορφή τραγουδιού, οκτώ εκτελέσεις του στην ελληνική ιστορική δισκογραφία με τους εξής τίτλους:
– «Ένα καράβ' από τη Χιο», Alessios-Defilippis Mandolin Quartet [Μαντολινάτα του Ηλία Αλεσίου], Νέα Υόρκη, 5 Απριλίου 1916 (Victor B-17212-3 – 67864-B), σε διασκευή του Ηλία Αλεσίου.
– «Καράβι χιώτικο», Τρίο Μακρυγιάννη [Γεώργιος Μακρυγιάννης ή Νισύριος (βιολί), Βασίλειος Κατσέτος (λαούτο), Γ. Κλωστερίδης (σαντούρι)], Νέα Υόρκη, 9 Ιανουαρίου 1918 (Victor Β 21347-1 – 72213-Α).
– «Ένα καράβι από τη Χιο», Τάκης Νικολάου [Τέτος Δημητριάδης] – Χορωδία, Νέα Υόρκη, 25 Απριλίου 1927 (Victor CVE 38491 – 68842-B).
– «Συρτός», Στέφος (αρμόνικα) και άγνωστοι (κιθάρα, καστανιέτες), πιθανόν Κωνσταντινούπολη, 18 Αυγούστου 1927 (Homocord 518 T – G. 28010).
– «Kαράβι ένα από τη Χιο», Γιώργος Βιδάλης, Αθήνα, 1927 (Odeon GO 469 – GA 1229).
– «Ένα καράβι από τη Χιο», Βικτωρία Μήτρου – Ορχήστρα Α. Πόγγη, ΗΠΑ, 1948 (Panhellenic P-169-A).
– «Ένα καράβι από τη Χιο», Άννα και Αιμιλία Χατζηδάκη – Oρχήστρα Σταμάτη Χατζηδάκη, Αθήνα, 27 Ιανουαρίου 1950 (His Master's Voice OGA 1569-1 – AO-2913 και ανατύπωση RCA Victor 26-8253-A), ως σύνθεση του Σταμάτη Χατζηδάκη.
– «Ένα καράβι από τη Χιο», Στέλλα Γκρέκα – Oρχήστρα Γιώργου Βιτάλη, ΗΠΑ, 1950 (Liberty 107 και «Ένα καράβι απ' τη Χιο» Attikon Att-137 – 441-B).
Παρτιτούρα του τραγουδιού περιλαμβάνεται στη συλλογή του Louis-Albert Bourgault-Ducoudray "Trente mélodies populaires de Grèce et d'Orient", η οποία κυκλοφόρησε το 1877 στο Παρίσι από τις εκδόσεις Henry Lemoine et Cie (βλ. εδώ) καθώς και στην έκδοση «Αρίων, Η μουσική των Ελλήνων ως διεσώθη από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της σήμερον» των Αδαμάντιου Ρεμαντά και Προκόπιου Δ. Ζαχαρία, με τον τίτλο «Η αξία του φιλιού». Κυκλοφόρησε το 1917 στην Αθήνα από τον Επαμ. Ζαγκούρογλου (βλ. εδώ). Επίσης, εκδόθηκε σε παρτιτούρα με τον τίτλο «Το καράβι» από τον οίκο Μιχαήλ Κωνσταντινίδη ως σύνθεση του Α. Σάιλλερ (βλ. εδώ) και σε μεταγραφή του Ζοζέφ Βελούδιου από τον ομώνυμο εκδοτικό οίκο (βλ. εδώ).
Σύμφωνα με τους Θόδωρο Χατζηπανταζή – Λίλα Μαράκα (1977, 3: 340), παρωδία του τραγουδιού από τον Θεόφραστο Σακελλαρίδη συμπεριλήφθηκε στην επιθεώρηση "Παναθήναια 1911", σε κείμενο των Μπάμπη Άννινου – Γιώργου Τσοκόπουλου και μουσική –διασκευές κυρίως ξένων μελωδιών– του Θεόφραστου Σακελλαρίδη. Συγκεκριμένα περιλαμβάνεται στην Γ' πράξη, σκηνή ΣΤ', στο νούμερο που αφορούσε στις παραστάσεις της όπερας του Σπύρου Σαμάρα "Ρέα", η υπόθεση της οποίας εκτυλίσσεται στην υπό γενοβέζικη κατοχή Χίο γύρω στα 1400. Αναφέρουν σχετικά οι συγγραφείς (ό.π. σελ. 338, σημ. 1):
«Το Μάη του 1911 έφτασε στην Αθήνα από την Αίγυπτο ένας ιταλικός μελοδραματικός θίασος που έκανε περιοδεία στη Μεσόγειο. Ανάμεσα στις όπερες που ανέβασε στο "Δημοτικό Θέατρο" ήταν και η "Ρέα" του Έλληνα μουσικοσυνθέτη Σπύρου Σαμάρα. Ο Σαμάρας που έμενε στην Ιταλία ήρθε ειδικά στην Αθήνα για να διευθύνει την ορχήστρα στην πρεμιέρα. Η μικρή αθηναϊκή κοινωνία κολακεύτηκε ιδιαίτερα από το γεγονός ότι ένας ευρωπαϊκός θίασος έπαιζε έργο Έλληνα μουσικού, ανάμεσα στις δημιουργίες ενός Πουτσίνι κι ενός Ρίχαρντ Στράους. Οι εφημερίδες γέμισαν από φωτογραφίες και συνεντεύξεις του Σαμάρα και ο συνθέτης έγινε το πρόσωπο της μέρας. Τα "Παναθήναια", φυσικά, δεν μπόρεσαν να αγνοήσουν το θέμα κι αφιέρωσαν ένα νούμερο στη "Ρέα". Το νούμερο είχε τεράστια επιτυχία, που οφειλόταν κυρίως στον Εμμ. Καντιώτη, που μιμήθηκε τον Σαμάρα. Μετά την πρεμιέρα ο πραγματικός Σαμάρας ανέβηκε στη σκηνή να συγχαρεί το σωσία του, έχοντας μοναδικό παράπονο ότι τον παρουσίασαν περισσότερο φαλακρό από ό,τι ήταν και ότι του φόρεσαν μαύρη γραβάτα και φράκο, ένα συνδυασμό που ήταν απαράδεκτος από τη σκοπιά της ετικέτας!».
Η επιθεώρηση έκανε πρεμιέρα στις 23 Ιουνίου 1911 στο θέατρο «Νέα Σκηνή» από τον θίασο Νίκα - Φυρστ - Λεπενιώτη. Η παρτιτούρα της παρωδίας του Σακελλαρίδη εκδόθηκε στην Αθήνα από τον οίκο Κ. Μυστακίδη – Θ. Ευσταθιάδη με τίτλο «Η Ρέα».
Ο Νίκος Σκαλκώτας (Χαλκίδα, 21 Μαρτίου 1904 – Αθήνα, 19 Σεπτεμβρίου 1949) αντλεί μουσικό υλικό για τον «Χιώτικο», τον υπ. αρ. 8 της δεύτερης από τις τρεις σειρές δώδεκα χορών που αποτελούν τους εμβληματικούς «36 Ελληνικούς Χορούς» για ορχήστρα. Η πρώτη ηχογράφηση του συνολικού κύκλου των «36 Ελληνικών χορών» ως ενιαίο έργο, το οποίο o Σκαλκώτας άρχισε να συνθέτει το 1931 στο Βερολίνο και το ολοκλήρωσε το 1936 στην Αθήνα, πραγματοποιήθηκε στο Sverdlovsk της Ρωσίας το 1990, 54 χρόνια μετά τη σύνθεσή τους, από την Κρατική Φιλαρμονική Ορχήστρα των Ουραλίων σε διεύθυνση του Βύρωνα Φιδετζή (2CD, "36 Ελληνικοί Χοροί», Lyra 0053-53). Στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη», όπου φυλάσσσεται το αρχείο του Νίκου Σκαλκώτα (βλ. εδώ), υπάρχουν αναρτημένες χειρόγραφες παρτιτούρες του έργου (βλ. εδώ). Για περισότερα σχετικά με τους «36 Ελληνικούς Χορούς» βλέπε εδώ).
Μεταξύ 1881-1884, ο Ρώσος συνθέτης Alexander Glazunov (Αγία Πετρούπολη, 29 Ιουλίου (10 Αυγούστου) 1865 – Παρίσι, 21 Μαρτίου 1936) ολοκληρώνει την "Overture No. 1 on Three Greek Themes, Op. 3", έργο για συμφωνική ορχήστρα. Τα μουσικά θέματα από τα οποία αντλεί υλικό ο Glazunov προέρχονται από τη συλλογή "Trente mélodies populaires de Grèce et d'Orient". Περιλαμβάνει μελωδίες που συνέλεξε και εναρμόνισε ο Γάλλος συνθέτης Louis Albert Bourgault-Ducoudray, στον οποίο είναι αφιερωμένο το έργο, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ελλάδα το 1875 (βλέπε αναλυτικά το εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο του Γιώργου Κοκκώνη, 2017d: 13-47). Μία από τις μελωδίες που επεξεργάζεται είναι αυτή του τραγουδιού «Ένα καράβι από τη Χιο», το οποίο στη συλλογή του Bourgault-Ducoudray είναι άτιτλο και φέρει τον αριθμό 25 (βλ. εδώ). Οι άλλες δύο μελωδίες από τη συλλογή είναι η υπ' αριθμόν 1 [Άιντε άιντε κοιμήσου, κόρη μου](βλ. εδώ, εδώ και εδώ) και 20 [Τα ματάκια σου τα μαύρα] (βλ. εδώ και εδώ).
To 1940–1941 ο Γερμανοεβραίος συνθέτης Berthold Goldschmidt (Αμβούργο, 18 Ιανουαρίου 1903 – Λονδίνο, 17 Οκτωβρίου 1996) συνθέτει την "Greek Suite" για ορχήστρα. Ανάμεσα στις ελληνικές λαϊκές μελωδίες που διασκευάζει στην οκταμερή σουίτα του, οι οποίες πιθανόν προέρχονται από την έκδοση "Trente mélodies populaires de Grèce et d'Orient" του
Louis Albert Bourgault-Ducoudray, περιλαμβάνεται στο όγδοο και τελευταίο μέρος "Allegrο Moderato" και η μελωδία του «Ένα καράβι από τη Χιο».
Εφτά δεκαετίες αργότερα, τo 2011 το συγκρότημα The Inheritance από το Austin του Τέξας κυκλοφορεί τον δίσκο "Kalimera". Στον δίσκο αυτό περιλαμβάνεται το ορχηστρικό "Hiotikos", το οποίο βασίζεται στο μουσικό σκοπό που μας ενδιαφέρει.
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ