Το γεροντάκι

Τα τραγούδι παραπέμπει στα «ανίερα-ιερά» αθυρόστομα τραγούδια της Αποκριάς και είναι ένα από τα ελάχιστα αυτού του είδους που αποτυπώθηκαν στη δισκογραφία των 78 στροφών

Γράφει η Μιράντα Τερζοπούλου στην έκδοση "Τα αποκριάτικα με τη Δόμνα Σαμίου" (DVD από τη βιντεοσκοπημένη παράσταση με θεατροποιημένα αποκριάτικα τραγούδια και λαϊκά δρώμενα, όπως αυτά παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στις 4 Μαρτίου 2003 από τη Δόμνα Σαμίου και τους συνεργάτες της, Αθήνα 2003):

"Πίσω απ' τις μάσκες των μεταμφιέσεων και με το πρόσχημα της διακωμώδησης οι φαλλοφόροι ευωχούμενοι, με θεοποιημένα τα σύμβολα της ζωοποιού τους δύναμης, και οι θιασώτες τους διατυμπανίζουν τις κρυμμένες αλήθειες της ζωής στην αλογόκριτη γλώσσα του σώματος, μέσα από τον αποκαλυπτικό, τολμηρό λόγο των αποκριάτικων τραγουδιών. Ο αγέραστος εφήμερος νόμος του καρναβαλιού τα ορίζει όλα απ’ την αρχή: ανάποδα. Σε επίπεδο «εικόνας» η ανατροπή συντελείται μέσα από την αλλαγή των μορφών, τους αήθεις τρόπους των μασκαρεμένων και τις αναπάντεχες συμπεριφορές τους, ακόμη και στο πιο αυστηρό τελεστικό πλαίσιο. Τα άτομα δεν μπορούν να καθοριστούν ούτε από το φύλο ούτε από την ηλικία, ούτε καν από το ζωικό είδος τους. Οι άνδρες γίνονται γυναίκες, οι νέοι γέροι, οι λιπόσαρκοι χοντροί, οι φτωχοί βασιλιάδες, οι άνθρωποι ζώα, οι παπάδες σάτυροι και οι ιερουργίες φάρσες. Σ' αυτόν τον ανεστραμμένο κόσμο νομιμοποιείται η ελευθεροστομία, η ιερή βωμολοχία, η παραβίαση των πιο ισχυρών ταμπού, η βεβήλωση της ιεροσύνης, η επίδειξη της απαγορευμένης σεξουαλικότητας.
Ο κωμικός λόγος των τραγουδιών ολοκληρώνει την ανατροπή κάθε κατεστημένης αξίας και κοινωνικής σύμβασης. Μέσα από τη θεματολογία τους αναδύεται μια γκροτέσκα πινακοθήκη ανθρώπινων τύπων, αδυναμιών και ελαττωμάτων, ένας χάρτης των κοινωνικών ρόλων και σχέσεων, όπου όλα διακωμωδούνται καταλυτικά, χωρίς ωστόσο να χάνεται η βαθύτερη συμπάθεια και αποδοχή. Δεσποτάδες, παπάδες, καλόγεροι, γέροι και γριές με παράκαιρες ερωτικές επιθυμίες, καταβροχθιστικές γυναίκες, συνήθως χωρίς άνδρα -χήρες ή καλογριές-, αλλά και λαχταριστές συγγένισσες αποτελούν τα κύρια θέματα της δημόσιας αυτής σάτιρας.
Τα παράλογα εμφανίζονται ως λογικά, το ψέμα καταργεί την αλήθεια, τα αντίθετα συμβιβάζονται, οι κοινωνικοί κανόνες υποτάσσονται σε αγνοημένους φυσικούς νόμους. Άνθρωποι που δεν είναι αυτό που δείχνουν τραγουδούν τραγούδια που δεν εννοούν αυτό που λένε. Γιατί μέσα από το παραπλανητικό μπέρδεμα του εύθυμου, ανάλαφρου, περιπαικτικού, θυμοσοφικού, αθυρόστομου λόγου αναζητούν τον διφορούμενο τρόπο με τον οποίο θα εκφράσουν εύστοχα την κριτική και τη διαμαρτυρία τους για τα κακώς κείμενα, θα δηλώσουν την εφήμερη έστω εξέγερση τους ενάντια σε κάθε καταπίεση, θα ξεσκεπάσουν και θα ομολογήσουν όλα εκείνα μπροστά στα οποία η καθημερινή ηθική εθελοτυφλεί".

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Ελληνική Εστουδιαντίνα
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Ελληνική Εστουδιαντίνα
Χρονολογία ηχογράφησης:
1911 (;)
Τόπος ηχογράφησης:
Κωνσταντινούπολη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Orfeon
Αριθμός καταλόγου:
No-10555
Αριθμός μήτρας:
775
Διάρκεια:
3:41
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Orfeon_10555_ToGerondaki
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Το γεροντάκι", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=9415

Τα τραγούδι παραπέμπει στα «ανίερα-ιερά» αθυρόστομα τραγούδια της Αποκριάς και είναι ένα από τα ελάχιστα αυτού του είδους που αποτυπώθηκαν στη δισκογραφία των 78 στροφών

Γράφει η Μιράντα Τερζοπούλου στην έκδοση "Τα αποκριάτικα με τη Δόμνα Σαμίου" (DVD από τη βιντεοσκοπημένη παράσταση με θεατροποιημένα αποκριάτικα τραγούδια και λαϊκά δρώμενα, όπως αυτά παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στις 4 Μαρτίου 2003 από τη Δόμνα Σαμίου και τους συνεργάτες της, Αθήνα 2003):

"Πίσω απ' τις μάσκες των μεταμφιέσεων και με το πρόσχημα της διακωμώδησης οι φαλλοφόροι ευωχούμενοι, με θεοποιημένα τα σύμβολα της ζωοποιού τους δύναμης, και οι θιασώτες τους διατυμπανίζουν τις κρυμμένες αλήθειες της ζωής στην αλογόκριτη γλώσσα του σώματος, μέσα από τον αποκαλυπτικό, τολμηρό λόγο των αποκριάτικων τραγουδιών. Ο αγέραστος εφήμερος νόμος του καρναβαλιού τα ορίζει όλα απ’ την αρχή: ανάποδα. Σε επίπεδο «εικόνας» η ανατροπή συντελείται μέσα από την αλλαγή των μορφών, τους αήθεις τρόπους των μασκαρεμένων και τις αναπάντεχες συμπεριφορές τους, ακόμη και στο πιο αυστηρό τελεστικό πλαίσιο. Τα άτομα δεν μπορούν να καθοριστούν ούτε από το φύλο ούτε από την ηλικία, ούτε καν από το ζωικό είδος τους. Οι άνδρες γίνονται γυναίκες, οι νέοι γέροι, οι λιπόσαρκοι χοντροί, οι φτωχοί βασιλιάδες, οι άνθρωποι ζώα, οι παπάδες σάτυροι και οι ιερουργίες φάρσες. Σ' αυτόν τον ανεστραμμένο κόσμο νομιμοποιείται η ελευθεροστομία, η ιερή βωμολοχία, η παραβίαση των πιο ισχυρών ταμπού, η βεβήλωση της ιεροσύνης, η επίδειξη της απαγορευμένης σεξουαλικότητας.
Ο κωμικός λόγος των τραγουδιών ολοκληρώνει την ανατροπή κάθε κατεστημένης αξίας και κοινωνικής σύμβασης. Μέσα από τη θεματολογία τους αναδύεται μια γκροτέσκα πινακοθήκη ανθρώπινων τύπων, αδυναμιών και ελαττωμάτων, ένας χάρτης των κοινωνικών ρόλων και σχέσεων, όπου όλα διακωμωδούνται καταλυτικά, χωρίς ωστόσο να χάνεται η βαθύτερη συμπάθεια και αποδοχή. Δεσποτάδες, παπάδες, καλόγεροι, γέροι και γριές με παράκαιρες ερωτικές επιθυμίες, καταβροχθιστικές γυναίκες, συνήθως χωρίς άνδρα -χήρες ή καλογριές-, αλλά και λαχταριστές συγγένισσες αποτελούν τα κύρια θέματα της δημόσιας αυτής σάτιρας.
Τα παράλογα εμφανίζονται ως λογικά, το ψέμα καταργεί την αλήθεια, τα αντίθετα συμβιβάζονται, οι κοινωνικοί κανόνες υποτάσσονται σε αγνοημένους φυσικούς νόμους. Άνθρωποι που δεν είναι αυτό που δείχνουν τραγουδούν τραγούδια που δεν εννοούν αυτό που λένε. Γιατί μέσα από το παραπλανητικό μπέρδεμα του εύθυμου, ανάλαφρου, περιπαικτικού, θυμοσοφικού, αθυρόστομου λόγου αναζητούν τον διφορούμενο τρόπο με τον οποίο θα εκφράσουν εύστοχα την κριτική και τη διαμαρτυρία τους για τα κακώς κείμενα, θα δηλώσουν την εφήμερη έστω εξέγερση τους ενάντια σε κάθε καταπίεση, θα ξεσκεπάσουν και θα ομολογήσουν όλα εκείνα μπροστά στα οποία η καθημερινή ηθική εθελοτυφλεί".

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Ελληνική Εστουδιαντίνα
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Ελληνική Εστουδιαντίνα
Χρονολογία ηχογράφησης:
1911 (;)
Τόπος ηχογράφησης:
Κωνσταντινούπολη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Orfeon
Αριθμός καταλόγου:
No-10555
Αριθμός μήτρας:
775
Διάρκεια:
3:41
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Orfeon_10555_ToGerondaki
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Το γεροντάκι", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=9415

Δείτε επίσης