Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το εν λόγω τραγούδι καταγράφεται με διαφορές στους στίχους από τον Λαίλιο Καρακάση στα «Λαϊκά τραγούδια της Σμύρνης» (Μικρασιατικά Χρονικά, τ. 4, 1948).
Η ηχογράφηση κυκλοφόρησε και με την ετικέτα της Zonophone (αριθμός δίσκου: X 102813). Την ευθύνη της ηχογράφησης είχε ο ηχολήπτης Max Hampe (για περισσότερα βλ. http://www.recordingpioneers.com).
Εκτός από την παρούσα εκτέλεση, το τραγούδι, με τον τίτλο
«Γιασεμί», ηχογραφήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1906-1907 από την Εστουδιαντίνα Κώτσος Βλάχος (Odeon Cx 942 G – 46006).
Η παρτιτούρα του τραγουδιού, σε μεταγραφή Νικολάου Κόκκινου, εκδόθηκε στην Αθήνα από τον οίκο Γεωργίου Φέξη.
Αναφέρει ο Αριστομένης Καλυβιώτης (2020: 146) για τον τραγουδιστή της ηχογράφησης Γιάγκο Ψωμαθιανό (ή Ψωματιανό ή Ψαμαθιανό ή Ψαματιανό ή Ψαματιαλή ή Παντελωνά): «Το πραγματικό του ήταν Γιάννης Καλαϊτζόγλου, και προφανώς καταγόταν από τη συνοικία Ψαμαθιά της Κωνσταντινούπολης. Τη δεκαετία του 1920 διατηρούσε κατάστημα πώλησης ειδών γραμμοφώνου κοντά στον Τεκέ του Πέραν στην Κωνσταντινούπολη».
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εναρμόνιση-διασκευή του τραγουδιού από τον Νορβηγό συνθέτη, ποιητή, μεταφραστή και συλλέκτη δίσκων Arne Dørumsgaard (Fredrikstad, Νορβηγία, 7 Δεκεμβρίου 1921 – Marzio, Ιταλία, 13 Μαρτίου 2006). Ηχογραφήθηκε με τον τίτλο «Το γιασεμί» από τη μεσόφωνο Ίρμα Κολάση (Αθήνα, 28 Μαΐου 1918 – Παρίσι, 27 Μαρτίου 2012) με τη συνοδεία ορχήστρας υπό τη διεύθυνση του Robert Cornman. Περιλαμβάνεται στο διπλό LP "Chants d' amour du monde: Volume I" (Le Chant du monde, LD-A-8220/8221) που κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1958.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το εν λόγω τραγούδι καταγράφεται με διαφορές στους στίχους από τον Λαίλιο Καρακάση στα «Λαϊκά τραγούδια της Σμύρνης» (Μικρασιατικά Χρονικά, τ. 4, 1948).
Η ηχογράφηση κυκλοφόρησε και με την ετικέτα της Zonophone (αριθμός δίσκου: X 102813). Την ευθύνη της ηχογράφησης είχε ο ηχολήπτης Max Hampe (για περισσότερα βλ. http://www.recordingpioneers.com).
Εκτός από την παρούσα εκτέλεση, το τραγούδι, με τον τίτλο
«Γιασεμί», ηχογραφήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1906-1907 από την Εστουδιαντίνα Κώτσος Βλάχος (Odeon Cx 942 G – 46006).
Η παρτιτούρα του τραγουδιού, σε μεταγραφή Νικολάου Κόκκινου, εκδόθηκε στην Αθήνα από τον οίκο Γεωργίου Φέξη.
Αναφέρει ο Αριστομένης Καλυβιώτης (2020: 146) για τον τραγουδιστή της ηχογράφησης Γιάγκο Ψωμαθιανό (ή Ψωματιανό ή Ψαμαθιανό ή Ψαματιανό ή Ψαματιαλή ή Παντελωνά): «Το πραγματικό του ήταν Γιάννης Καλαϊτζόγλου, και προφανώς καταγόταν από τη συνοικία Ψαμαθιά της Κωνσταντινούπολης. Τη δεκαετία του 1920 διατηρούσε κατάστημα πώλησης ειδών γραμμοφώνου κοντά στον Τεκέ του Πέραν στην Κωνσταντινούπολη».
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εναρμόνιση-διασκευή του τραγουδιού από τον Νορβηγό συνθέτη, ποιητή, μεταφραστή και συλλέκτη δίσκων Arne Dørumsgaard (Fredrikstad, Νορβηγία, 7 Δεκεμβρίου 1921 – Marzio, Ιταλία, 13 Μαρτίου 2006). Ηχογραφήθηκε με τον τίτλο «Το γιασεμί» από τη μεσόφωνο Ίρμα Κολάση (Αθήνα, 28 Μαΐου 1918 – Παρίσι, 27 Μαρτίου 2012) με τη συνοδεία ορχήστρας υπό τη διεύθυνση του Robert Cornman. Περιλαμβάνεται στο διπλό LP "Chants d' amour du monde: Volume I" (Le Chant du monde, LD-A-8220/8221) που κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1958.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
