Γράφει για τον "Ταμπαχανιώτικο μανέ" ο Παναγιώτης Κουνάδης (2010, 1: 61):

«Ο "Ταμπαχανιώτικος", όπως και το "Σμυρναίικο μινόρε" αποτελούσαν έναν μυστικό κώδικα επικοινωνίας των σκλαβωμένων Ελλήνων, πέρα από τη συναισθηματική κατάσταση που μπορεί να εξέφραζαν κάθε φορά τα δίστιχά τους.
Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες που έχουμε συγκεντρώσει, ο τύπος αυτού του μανέ τραγουδήθηκε για πρώτη φορά στη Σμύρνη, στα τέλη του 19ου αιώνα. Κατά την αφήγηση δε της Αγγέλας Παπάζογλου, ο πρώτος διδάξας και πιθανώς ο δημιουργός του ήταν ο παλαιός τραγουδιστής της Σμύρνης Κονταξής.
Τα Ταμπάχανα, απ’ όπου προέρχεται και η ονομασία του μανέ αυτού, ήταν λαϊκή συνοικία της Σμύρνης πιο πέρα από την εκκλησία της Ευαγγελίστριας. Εκεί ήταν η τριγωνική πλατεία της συνοικίας με το φαρδύ πλακόστρωτο. Στην περιοχή αυτή από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα, λειτούργησαν εργαστήρια επεξεργασίας δερμάτων, δηλαδή βυρσοδεψεία (ταμπά-χανέ, ταμπακαριό=βυρσοδεψείο, και όχι από το ταμπάκο = καπνός). Από εκεί πέρναγε μικρός χείμαρρος, παραπόταμος του Μέλη ποταμού, που αργότερα σκεπάστηκε και έγινε δρόμος, ενώ υπογείως περνούσαν τα λύματα των εργαστηρίων.
Περιοχές με το ίδιο όνομα βρίσκονταν και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας όπου υπήρχαν εργαστήρια βυρσοδεψίας. Αναφέρουμε ενδεικτικά την Πάτρα και τα Χανιά, όπου εμφανίζονται τραγούδια με το όνομα "ταμπαχανιώτικα".
Ο μανές αυτός κατεγράφη και από τον Λαίλιο Κα-
ρακάση στα Λαϊκά τραγούδια και χοροί της Σμύρνης (βλ. Μικρασιατικά χρονικά, τόμος 4ος, Αθήνα, 1948, σελ.
301-316), με το δίστιχο:

Αυτό κι αν είναι βάσανο, αυτό κι αν είναι πόνος
να σ’ αγαπώ, να καίωμαι και να το ξέρω μόνος

Ο "Ταμπαχανιώτικος", όπως και το "Σμυρναίικο μινόρε", κυκλοφόρησαν σε πολλές εκτελέσεις στη δισκογραφία των 78 στροφών από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι το 1937, οπότε η μεταξική λογοκρισία, απαγόρευσε την ηχογράφηση αυτού του είδους τραγουδιών».

Στη φόρμα του μανέ, η οποία στην πλειοψηφία των ηχογραφήσεων παραμένει ακριβώς η ίδια (Εισαγωγή – Α′ στίχος – Ενδιάμεσο θέμα – Β′ στίχος – Γύρισμα), το τελευταίο μέρος αποτελείται από το «γύρισμα», μια αλλαγή ατμόσφαιρας που εμπλέκει καινούργιους σκοπούς με νέα ρυθμικά χαρακτηριστικά. Οι ρυθμοί που συνήθως εκτελούνται στο γύρισμα είναι χόρες, βαλς και σίρμπες.

Στην περίπτωση του «Ταμπαχανιώτικου μανέ», που ηχογραφήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 9 Φεβρουαρίου 1911 με τραγουδιστή τον Λευτέρη Μενεμενλή (το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Μπεσλεμεδάκης), από το 2′ 36″ εντάσσεται «γύρισμα», ως καταληκτικό μέρος της ηχογράφησης, το μουσικό θέμα του τραγουδιού «Νίνα». Πρόκειται για μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις «περιπλανώμενων» σκοπών, τους οποίους οικειοποιήθηκαν διάφορες εθνοπολιτισμικές ομάδες, σε ένα ευρύ γεωγραφικό τόξο, και εμφανίζονται σε ποικίλες εκδοχές, περιοχές, περιόδους και πλαίσια.

Όσον αφορά στο ελληνόφωνο ρεπερτόριο, τον συγκεκριμένο σκοπό τον συναντάμε ως:

– «Κασάπικο», Αρμόνικα και κιθάρα, Κωνσταντινούπολη, 20 Μαρτίου 1909 (Gramophone 12577b – 18123).
– «Νίνα», Ελληνική Εστουδιαντίνα, Σμύρνη, 15 Δεκεμβρίου 1911 (Gramophone 2316y – 3-14704).
– «Νίνα», [Γιάννης] Τσανάκας και Λευθέρης [Μενεμενλής], Σμύρνη, 7 Ιουνίου 1912 (Favorite 7049t – 1-59074).
– «Η Νίνα», Μαρίκα Παπαγκίκα, Σικάγο, 1924 (Greek Record Company 591-1-2 – 519-B).
– «Η Νίνα», Κα Κούλα, Νέα Υόρκη, 1919 (Constantinople Record 451-1 – 4009-A).
– «Νίνα Χασάπικο», Κ. Παπαγκίκας (τσίμπαλο), Π. Μαμάκος (κλαρίνο), Μ. Σιφνιός (τσέλο), Νέα Υόρκη, Ιούλιος 1928 (Columbia W-205952-2 – 56125-F).
– «Τα τρία χασάπικα», Κώστας Γκαντίνης (κλαρίνο) και Ορχήστρα, Γιάννης Γιάνναρος (ακορντεόν), ΗΠΑ, γύρω στα 1947 (Metropolitan C-V-164-B – 164-B). Πρόκειται για ποτ πουρί στο οποίο ο εν λόγω σκοπός φέρει τον τίτλο «Γυφτοπούλα» και ακούγεται από το 01′ 48″ περίπου.
– «Νίνα», Τίτος Πανδελής, Νέα Υόρκη, 1948–1949 (Standard 10-923 – F-9100-B).

Κατά την δεκαετία του 1940 εκδίδεται στην Αθήνα η παρτιτούρα, στο εξώφυλλο της οποίας φαίνεται ως δημιουργός ο Νικόλαος Κόκκινος.

Ο συγκεκριμένος σκοπός απαντά πλείστες όσες φορές στην ιστορική δισκογραφία στο klezmer/Yiddish ρεπερτόριο, δηλαδή αυτό των Ασκενάζι Εβραίων στην Ανατολική Ευρώπη. Τον συναντάμε από το 1905–1906, τόσο στην μορφή τραγουδιού όσο και σε ορχηστρική μορφή:

– βλέπε το εξαιρετικά ενδιαφέρον blog του Itzik Gottesman για το “An-sky Jewish Folklore Research Project”.
– το “Kleftico vlachiko”, με την Orchestra Goldberg (Κωνσταντινούπολη 1908, Odeon XC2051 – 54701), από την συλλογή του Martin Schwartz "Klezmer Music, Early Yiddish Instrumental Music".
– το “Aschre Ajin”, με τον S. Podzamcze [ή Podzansze] (Λέμπεργκ, 1908, Gramophone 4715r – X-2-102860 & 562228 [1226] & Victor 67551-B), στην συλλογή “The Recorded Sound Archives” του Florida Atlantic University Libraries.
– την ιστοσελίδα “Tous aux Balkans”.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της ηχογράφησης του Paul Godwin (γεννημένος ως Pinchas Goldfein), εβραίου πολωνού από την πόλη Sossnowitz, τότε στην Ρωσική Αυτοκρατορία, σήμερα στην Πολωνία. Ο Godwin, ο οποίος έδρασε στο Βερολίνο μέχρι την δεκαετία του 1930, ηχογράφησε το 1930 το ορχηστρικό φοξ-τροτ με τίτλο "Hallo, Rumänia" (Polydor 3017 BR II – 23521 – C 40186).

Θα πρέπει να αναφέρουμε άλλη μία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος ηχογράφηση που πραγματοποιήθηκε γύρω στα 1953 στο Μπουένος Άιρες από την Orquesta Popular Israeli Feidman. Πρόκειται για το ορχηστρικό "Sirba - Danza Rumana" (RCA Victor 63-0134-A).

Επίσης, τον σκοπό τον συναντάμε και στο ρουμανικού ενδιαφέροντος ρεπερτόριο (ενδεικτικά): “Colea in gradinizza”, με τον A. Mănescu, ηχογραφημένο στη Nέα Υόρκη γύρω στο Σεπτέμβριο του 1916 (Columbia 44595 – E3154). Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, το κομμάτι ηχογραφήθηκε και νωρίτερα στην Κωνσταντινούπολη από τον Γιάγκο Ψαματιανό για την Orfeon, χρησιμοποιώντας τον ρουμάνικο τίτλο.

Στον ιστότοπο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ρουμανίας (Biblioteca Nationala a Romaniei) έχει αναρτηθεί παρτιτούρα του τραγουδιού για φωνή και πιάνο με τίτλο "Colea'n grădiniţă" η οποία εκδόθηκε στο Βουκουρέστι από τον Z. Dimitrescu και χρονολογείται το 1920.

Ο σκοπός, όμως, είναι γνωστός και στο σερβικό ρεπερτόριο (ενδεικτικά):
– "S Ulice U Baštice", ηχογραφημένο μεταξύ 1911 και 1913, ίσως στην Ευρώπη, από τον Joca Mlinko-Mimika & Tamburitza Društ. "Lira" (Columbia 66771 – E-1209).

Καταγράφεται και στο κροατικό ρεπερτόριο (ενδεικτικά):
– "Jedna cura mala poljubac mi dala", ηχογραφημένο στο Ζάγκρεμπ τον Αύγουστο του 1911 από τον Zvonko Strmac (Gramophone 187 ak – 212013).

Τον συναντάμε και στο ουγγρικό ρεπερτόριο (ενδεικτικά):
– "A házaló", ηχογραφημένο γύρω στα 1912 στην Ευρώπη από την Császári és Királyi VI. gyalogezred zenekara (Diadal 58517 – D 1122).
– "Marcsa induló", ηχογραφημένο περίπου το 1913 στην Βουδαπέστη από τον Aurél Göndör (Columbia 66666 – E1116).

Καθώς και στο ρωσικό (ενδεικτικά):
– "Lopni, no derźi fasson" (Лопни, Но Держи Фасон), ηχογραφημένο τον Οκτώβριο του 1922 στη Νέα Υόρκη από το M. Tokaroff's Vocal Trio (Columbia USA 88771 – E7814).

Εντοπίζεται, επίσης, και στην πολωνική δισκογραφία (ενδεικτικά):
– "Jojne Naprzód", ηχογραφημένο τον Αύγουστο του 1923 στη Νέα Υόρκη από τον Władysław Ochrymowicz (Odeon USA S-71800 - 11128-A) και στη Βαρσοβία το 1932 από τον Bolesław Norski‑Nożyca (Syrena Electro 22969 – 3902).

Αλλά και στη σλοβακική:
– "Marina Polka", ηχογραφημένο τον Ιανουάριο του 1930 στη Νέα Υόρκη, από την ορχήστρα του John Sitar (Columbia 111477 - 24132-F).

Καθώς επίσης και στην αρμενική δισκογραφία:
– "Kassab-bar", ηχογραφημένο τη δεκαετία του 1950 στις ΗΠΑ, από τον Reuben Sarkisian (βιολί) και την ορχήστρα του [Garbis (κανονάκι), J. Berberian (ούτι), K. Apgarian (dumbeg)] για τη Sarkisian (Sarkisian Record No. 040).