Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
H διακίνηση μουσικών αποτελεί ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Τα ρεπερτόρια αποεδαφικοποιούνται και αναμιγνύονται με άλλα, τα οποία διαθέτουν πλέον υπερτοπικά χαρακτηριστικά. Οι μουσικοί βρίσκονται συχνά σε κίνηση μέσα σε πολυπολιτισμικές αυτοκρατορίες, υπηρετούν πολυποίκιλα ρεπερτόρια και προέρχονται από ετερογενείς εθνοπολιτισμικές ομάδες. Συχνά, η «σύγκλιση» των γεωγραφικών συντεταγμένων συνοδεύεται από μια ακόμα σύγκλιση, που αφορά εσωτερικές πολιτισμικές «συντεταγμένες». Πρόκειται για τα πεδία του λόγιου και του λαϊκού, που παραδοσιακά έχουν αντιμετωπιστεί όχι απλώς ως αυτοτελή, αλλά και ως στεγανά. Η λαϊκότητα και η λογιότητα μπαίνουν σε δημιουργικό διάλογο με ποικίλους τρόπους, συστήνοντας ενδιάμεσους «τόπους» ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά σχηματίζεται είναι εξαιρετικά σύνθετο. Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά διαδραματίζει καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του.
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του τραγουδιού "Si vous l'aviez compris" σε μουσική του Ναπολιτάνου συνθέτη Luigi Denza και στίχους του Γάλλου ποιητή Stéphan Bordèse.
Δύο από τις παλιότερες ηχογραφήσεις του τραγουδιού, πραγματοποιήθηκαν το 1903: τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο στο Παρίσι από τον Louis Berton (Zonophone 12107 - 12107) και τον Μάρτιο στην Αγία Πετρούπολη από τον Oscar Kamionsky ["K0ogda b vy znali vsyo, romans (Denza)", Gramophone 1091 Α - 22108].
Ηχογραφήθηκε πολλές φορές στην ιστορική δισκογραφία σε διάφορες γλώσσες και τοποθεσίες. Ενδεικτικά:
- "КОГДА Б ВЫ ПОНЯЛИ МЕНЯ", А. М. Лабiнский (Andrej Labinsky), Αγία Πετρούπολη, 1903 (Columbia 35077 - D 6044)
- "Когда-бъ Вы поняли меня", О.И.Камiонскiй (Oscar Kamionsky), Αγία Πετρούπολη, 1905 (Gramophone 2828 l - G.C.-2-22741)
- "Gdybyś odczuła, Romans", Sergiusz Metaxian, Βαρσοβία 1908 (Gramophone 6972 l - X-62674)
- Marius Corpait, Παρίσι, 1909 (Odeon xP 4603 - X 97283)
- Enrico Caruso, Νέα Υόρκη, 6 Φεβρουαρίου 1915 (Victor C-15682 - 89084)
- Mattia Battistini, Μιλάνο, 25 Φεβρουαρίου 1924 (Gramophone CK 1429-1 - 2-032079 DB731)
- "Ack varför", Torsten Lennartsson, Στοκχόλμη, 28 Μαΐου 1924 (Gramophone BE 2175-2 - 0-3701 X3468)
- "Kui armastaks", Alfred Sällik, Ταλίν, 12 Ιουνίου 1928 (Gramophone BW 1755 1 - X-7-62023 EO37)
- "Farvel", Erling Krogh, Κοπεγχάγη, 22 Ιανουαρίου 1930 (Gramophone BT 733-1 - 18-282153 X2111)
- Andre d'Arkor, Βρυξέλλες, Νοέμβριος 1930 (Columbia France WLB186 - DF-315)
- "If you had but known", Webster Booth, Λονδίνο, 12 Αυγούστου 1939 (2 EA 8082-1 - C3116)
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία ηχογραφήθηκε από τους Οδυσσέα Λάππα, Πέτρο Επιτροπάκη, Αντώνη Δελένδα.
Η ελληνική παρτιτούρα με στίχους της Νίνας Φωκά εκδόθηκε στην Αθήνα από τις εκδόσεις Γαϊτάνου.
Στην ετικέτα του δίσκου αναγράφεται ο χαρακτηρισμός «Ρομάντσο».
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
H διακίνηση μουσικών αποτελεί ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Τα ρεπερτόρια αποεδαφικοποιούνται και αναμιγνύονται με άλλα, τα οποία διαθέτουν πλέον υπερτοπικά χαρακτηριστικά. Οι μουσικοί βρίσκονται συχνά σε κίνηση μέσα σε πολυπολιτισμικές αυτοκρατορίες, υπηρετούν πολυποίκιλα ρεπερτόρια και προέρχονται από ετερογενείς εθνοπολιτισμικές ομάδες. Συχνά, η «σύγκλιση» των γεωγραφικών συντεταγμένων συνοδεύεται από μια ακόμα σύγκλιση, που αφορά εσωτερικές πολιτισμικές «συντεταγμένες». Πρόκειται για τα πεδία του λόγιου και του λαϊκού, που παραδοσιακά έχουν αντιμετωπιστεί όχι απλώς ως αυτοτελή, αλλά και ως στεγανά. Η λαϊκότητα και η λογιότητα μπαίνουν σε δημιουργικό διάλογο με ποικίλους τρόπους, συστήνοντας ενδιάμεσους «τόπους» ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά σχηματίζεται είναι εξαιρετικά σύνθετο. Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά διαδραματίζει καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του.
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του τραγουδιού "Si vous l'aviez compris" σε μουσική του Ναπολιτάνου συνθέτη Luigi Denza και στίχους του Γάλλου ποιητή Stéphan Bordèse.
Δύο από τις παλιότερες ηχογραφήσεις του τραγουδιού, πραγματοποιήθηκαν το 1903: τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο στο Παρίσι από τον Louis Berton (Zonophone 12107 - 12107) και τον Μάρτιο στην Αγία Πετρούπολη από τον Oscar Kamionsky ["K0ogda b vy znali vsyo, romans (Denza)", Gramophone 1091 Α - 22108].
Ηχογραφήθηκε πολλές φορές στην ιστορική δισκογραφία σε διάφορες γλώσσες και τοποθεσίες. Ενδεικτικά:
- "КОГДА Б ВЫ ПОНЯЛИ МЕНЯ", А. М. Лабiнский (Andrej Labinsky), Αγία Πετρούπολη, 1903 (Columbia 35077 - D 6044)
- "Когда-бъ Вы поняли меня", О.И.Камiонскiй (Oscar Kamionsky), Αγία Πετρούπολη, 1905 (Gramophone 2828 l - G.C.-2-22741)
- "Gdybyś odczuła, Romans", Sergiusz Metaxian, Βαρσοβία 1908 (Gramophone 6972 l - X-62674)
- Marius Corpait, Παρίσι, 1909 (Odeon xP 4603 - X 97283)
- Enrico Caruso, Νέα Υόρκη, 6 Φεβρουαρίου 1915 (Victor C-15682 - 89084)
- Mattia Battistini, Μιλάνο, 25 Φεβρουαρίου 1924 (Gramophone CK 1429-1 - 2-032079 DB731)
- "Ack varför", Torsten Lennartsson, Στοκχόλμη, 28 Μαΐου 1924 (Gramophone BE 2175-2 - 0-3701 X3468)
- "Kui armastaks", Alfred Sällik, Ταλίν, 12 Ιουνίου 1928 (Gramophone BW 1755 1 - X-7-62023 EO37)
- "Farvel", Erling Krogh, Κοπεγχάγη, 22 Ιανουαρίου 1930 (Gramophone BT 733-1 - 18-282153 X2111)
- Andre d'Arkor, Βρυξέλλες, Νοέμβριος 1930 (Columbia France WLB186 - DF-315)
- "If you had but known", Webster Booth, Λονδίνο, 12 Αυγούστου 1939 (2 EA 8082-1 - C3116)
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία ηχογραφήθηκε από τους Οδυσσέα Λάππα, Πέτρο Επιτροπάκη, Αντώνη Δελένδα.
Η ελληνική παρτιτούρα με στίχους της Νίνας Φωκά εκδόθηκε στην Αθήνα από τις εκδόσεις Γαϊτάνου.
Στην ετικέτα του δίσκου αναγράφεται ο χαρακτηρισμός «Ρομάντσο».
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
