Δημοσθένης Ζάττας ή Τσάθας ή Τζάθας

Ταλαντούχος μουσικός, συνθέτης μερικών αριστουργηματικών τραγουδιών του επιθεωρησιακού ρεμπέτικου, όπως "Ο Πινόκλης", "Παλιά Στρατώνα", "Ήμουνα μόρτης μια φορά" κ.ά.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του περ. "Πινακοθήκη" (τ. 221-223, 08-09 1919, σελ. 60) υπήρξε "τρόφιμος του Ορφανοτροφείου Χατζηκώστα, εφοίτησεν επ' ολίγον εις το Ωδείον και είτα μετέβη εις Βιέννην και Πράγα, εγκατεστάθη δε κατόπιν εις Κων/πολιν. Έγραψε οκτώ οπερέττας, πάσας Ανατολικής υποθέσεως".
Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφ. The Daily Telegraph του Σίδνεϊ (12.09.1923, σελ. 10) σπούδασε στο Breslau, στη Βιέννη και στην Αθήνα, διηύθυνε ορχήστρες στο Βελιγράδι, στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα και το Κάιρο, μεταξύ των οποίων και την Royal Band του σουλτάνου Abdul Hamid.
Το 1918, σύμφωνα με δημοσιεύματα των περ. "Επιθεώρησις" (15.9.1918, σελ. 7), "Έρευνα" (5.10.1918, σελ. 6 & 12.10.1918, σελ. 17), "Κόσμος" (αρ. 12, 31.10.1918, σελ. 94) και "Νέα Γενεά" (11.11.1918, σελ. 9), ιδρύει στην Κωνσταντινούπολη μαζί με τη Σ. Αποστολίδου ελληνικό θίασο, ο οποίος ανεβάζει μεταξύ άλλων τα έργα "Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας" (05.09.1918), "Θύελλαι ψυχής", "Βέβαια-Βέβαια", "Γκραν βία", "Ερωτευμένοι μυλωνάδες", "Ψυχοκόρη", Μαμζέλ Νιτούς" (τα τρία τελευταία στο "Βαριετέ") και την "Ελευθερία" σε μουσική δική του και του Αρχ. Σκάθαρη. Στον θίασο, εκτός από τη Σ. Αποστολίδου, συμμετέχουν οι: Μαρίνα Ραυτοπούλου, Κατίνα Τριανταφυλλίδου, το ζεύγος Σεργιάδου, Πετρίδης, ο βαρύτονος Θέο. [sic] Αργύρης, Αρχ. Σκάθαρης κ.ά.
Στην Αθήνα εμφανίστηκε για πρώτη φορά με την οπερέτα "Κόκκινο σπαλέττο" (1919), σε λιμπρέτο Γ. Πρινέα. Ακολούθησαν οι οπερέτες: "Το φραγκόσυκο" (σε λιμπρέτο Κ. Μουστάκα, 1919), "Δακτυλογράφος" (1920), "Σαούλ" (σε λιμπρέτο Γ. Πρινέα), "Η κολασμένη" (σε λιμπρέτο Σ. Σπεράντσα), "Ερωτικές γκάφες" (1921), και σε λιμπρέτο Ν. Λάσκαρη οι "Εκκεντρικές Ενωματίες" (1920), "Η πριγκίπισσα Σορολόπ", "Τα φαιδρά της εφεδρείας" (1921) "Οι κυρίες του Παξίμ" (1921).
Το 1920 διευθύνει την ορχήστρα στις παραστάσεις της οπερέτας του Jean Gilbert "Αγνή Σουζάνα" στο θέατρο Ένκελ.
Το 1923 συνεργάζεται ως διευθυντής ορχήστρας με τον θίασο της Βρισηίδος Παντοπούλου, ο οποίος πραγματοποιεί πολύμηνη περιοδεία στις ΗΠΑ. Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς (βλ. εδώ και εδώ) και μέχρι τον Ιανουάριο του 1924 (βλ. εδώ) μαζί με τη Β. Παντοπούλου και τη Μάκη Καρνέρη, σύζυγό του, δίνουν συναυλίες στο Sydney και στο Townsville της Αυστραλίας.
Στις 15.11.1925 ανέβηκε από την "Οπερέτα Παντοπούλου" η οπερέτα του "Αχ Κολόμβε", στις 14.10.1928 η οπερέτα του "Η αλανιάρα των Αθηνών" σε λιμπρέτο Ν. Λάσκαρη, στις 11.11.1928 η οπερέτα του "Οι ερωτικές γκάφες" ενώ από τον ίδιο θίασο θα παρουσιαστούν το 1929 οι οπερέτες του "Η γυναίκα που σκοτώνει", "Η Ραμόνα", "Το κορίτσι της ταβέρνας" "Βαλέντσια", Η κόρη του φονιά".
Από τον Μάιο του 1929 συνεργάζεται ως συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας με τον νεοϊδρυθέντα θίασο "Ελληνικόν Θέατρον". Η πρώτη παράσταση του θιάσου δόθηκε στις 12.5.1929 στο Orchestra Hall Theatre του Detroit με την οπερέτα του "Η γυναίκα που σκοτώνει". Με τον θίασο αυτό, την καλλιτεχνική διεύθυνση του οποίου αναλαμβάνει λίγο αργότερα ο Ορφέας Καραβίας,  θα παρουσιάσει τις οπερέτες του "Ραμόνα", "Η τελευταία προσευχή του μουεζίνη" και, σε λιμπρέτο Ορφέα Καραβία, "Για την αγάπη της", "Ο πόνος της μάνας", Ξελογιάστρα", "Το αθηναϊκό καρναβάλι", τις επιθεωρήσεις "Τα εξ αμάξης", "Τα κουμπιά της Αλέξαινας" (σε κείμενο Ο. Καραβία-Ν. Λαΐδη [Πωλ Νορ]), το μουσικό δράμα "Κακούργα πεθερά" σε κείμενο Νίκου Αλτάρη κ.ά.
Στις 17.2.1929 στο Biltmore Theatre η "Αθηναϊκή Οπερέτα" παρουσίασε στη Νέα Υόρκη την οπερέτα "Εκκεντρικές ενωματίες" σε λιμπρέτο Νίκου Λάσκαρη, με 17 δικά του τραγούδια.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ηχογραφεί και τα πρώτα του τραγούδια με την Columbia Αμερικής, ενώ φαίνεται να συμμετείχε ως μουσικός ή ενορχηστρωτής στις ηχογραφήσεις της εταιρείας Greek Record Company του βιολιστή Γεώργιου Γκρέτση.
Στις ΗΠΑ συνεργάστηκε επίσης με τον Πέτρο Κυριακό κατά την πρώτη του περιοδεία (1929-1930) και τον Γιώργο Κατσαρό (δες εδώ).
Το 1931 συνθέτει μουσική και διευθύνει την ορχήστρα και στην ελληνοαμερικανική ομιλούσα ταινία "Αυτή είν' η ζωή" (βλ. εδώ και εδώ).
Το 1931 παρουσιάζονται στο αθηναϊκό κοινό οι επιθεωρήσεις "Η Μιστεγκέτ" "Ζιζί ζουζούνι μου Ζιζί" και "Στο Ζάππειο" ενώ ακολουθεί η "Σκερτσόζα" (1933).
Στις 5.11.1933 ο "Αθηναϊκός θίασος", στον οποίο ανέλαβε χρέη διευθυντή, ανεβάζει στις ΗΠΑ την οπερέτα του "Ο βλάμης της Αθήνας", σε λιμπρέτο Ζάχου Θάνου, την ίδια χρονιά "Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως", το 1935 την τρίπρακτη δραματική οπερέτα του "Νεράιδα της Αποκριάς", "Ο γάμος της Γκόλφως" (1936), τις επιθεωρήσεις σε κείμενο Ηλία Τζανετή "Τα λιοντάρια του Σικάγο" (1935), "Τα λιοντάρια της Νέας Υόρκης (1936) κ.ά.
Το 1938 ξεκινά η συνεργασία του ως μαέστρος  με τον θίασο του Γεράσιμου Κουρούκλη «Έλληνες ηθοποιοί». Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου θα συμμετέχει στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα διαφόρων εκδηλώσεων (δες εδώ και εδώ )  που διοργανώθηκαν από την Greek War Relief Association υπέρ του εράνου "προς βοήθειαν των θυμάτων του πολέμου εν Ελλάδι". Το 1941 θα γράψει μουσική για το νούμερο του Δ. Κουτσούκαλη "Η μάνα του πολεμιστού" (δες εδώ) το οποίο παρουσίασε ο θίασος στο Morris Kaufman Auditorium Y.M. & W.Υ. του Pittsburgh στις 23.3.1941.
Τη δεκαετία του 1940 ανεβαίνει στο θέατρο Κρυστάλ στον Πειραιά η οπερέτα του "Τα ερωτικά χαστούκια". Συνεχίζει την παρουσία του στη δισκογραφία της Αμερικής  μεταπολεμικά ηχογραφώντας με τις ελληνικών συμφερόντων εταιρείες Standard (βλ. εδώ και εδώ), του Τέτου Δημητριάδη, και Liberty.
Το 1947 και 1948 εμφανίζεται στη Νέα Υόρκη με την ορχήστρα του κυρίως στους χορούς που ακολουθούν μετά τις τιμητικές παραστάσεις ηθοποιών, όπως αυτή του Γιάννη Θύμιου με τον "Θίασο Ελλήνων Ηθοποιών" (Palm Garden, 19.1.1947), της Λίνας Δώρου (Manhattan Center, 2.2.1947), του Νίκου Πάτση (Palm Garden, 16.2.1947), της Κατίνας Θύμιου (Palm Garden, 30.3.1947), του Γεράσιμου Κουρούκλη (Palm Garden, 18.1.1948), στον "Αγαπητικό της Βοσκοπούλας" (με τη Λίνα Δώρου, Palm Garden, 24.5.1947), του Γιάννη Θύμιου (Palm Garden, 1.2.1948), της Κατίνας Θύμιου (Palm Garden, 4.4.1948), του Πέτρου Κοτοπούλη (Palm Garden, 15.4.1948), σε χοροεσπερίδες όπως αυτή του Συλλόγου "Η Θεσσαλία" (αίθουσα διασκέδασης Καθεδρικού Ναού "Αγία Τριάς", 12.1.1947), του Συλλόγου Ναουσαίων "Η Νάουσα" (Irving Plaza, 15.2.1947) κ.ά.
Στις 14.11.1948 ο θίασος "Ελληνική Σκηνή" θα παρουσιάσει στο Palm Garden της Νέας Υόρκης, σε τιμητική για τον ίδιο παράσταση, την οπερέτα του "Μάγκας βγήκε για συργιάνι".
Το 1949 θα συμμετέχει με την ορχήστρα του σε τιμητικές παραστάσεις όπως αυτή για την Αριάδνη Ζαπνουκαγιά (θίασος "Ελληνική Σκηνή", Palm Garden, 9.1.1949), τη Λίνα Δώρου (Manhattan Center, 23.1.1949) τον Νίκο Πάτση (Palm Garden, 20.2.1949), τον Γεράσιμο Κουρούκλη (Manhattan Center, 29.5.1949 & 4.11.1949). Στις 13.11.1949 θα παρουσιαστεί στο Palm Garden από τον θίασο του Ν. Ζαπνουκαγιά η οπερέτα του "Η νύμφη της Κούλουρης" σε λιμπρέτο Ορφέα Καραβία και στις 20.11.1949 στο Manhattan Center θα παρουσιαστεί από τον ίδιο θίασο η οπερέτα του "Μάγκας βγήκε για συργιάνι".
Και τα επόμενα χρόναι συνεχίζει τις εμφανίσεις με την ορχήστρα του σε τιμητικές παραστάσεις όπως αυτή του θίασου "Ελληνική Σκηνή" για τον Νίκο Πάτση (Palm Garden, 19.2.1950), στην τιμητική της Αρ. Ζαπνουκαγιά (Manhattan Center, 5.3.1950), στη βραδιά του Γιάννη Πάτση (Palm Garden, 12.3.1950), της Κατίνας Θύμιου (Palm Garden, 23.4.1950), του "Θιάσου Ελλήνων Ηθοποιών" για τον Γ. Κουρούκλη (Manhattan Center, 3.12.1950 & 2.12.1951).