Ήμουνα μόρτης μια φορά

Προέρχεται από αταυτοποίητη επιθεώρηση ή οπερέτα.
Για τη λέξη "μόρτης", η οποία περιλαμβάνεται στον τίτλο του τραγουδιού, βλέπε την ανάρτηση "Μόρτηδες και απόλοιμοι (μια συνεργασία του Spiridione)" στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου.

Στην ετικέτα του δίσκου αναγράφεται «Ρεμπέτικο». Συχνά, στο γλωσσάρι των ρεμπετόφιλων ο όρος «ρεμπέτικο» ταυτίζεται με πολύ συγκεκριμένες προδιαγραφές. Το ρεμπέτικο έχει ταυτιστεί με τον Πειραιά, και σημαία του αποτελεί το μπουζούκι. Από την άλλη, συχνά στην δημόσια σφαίρα αναφέρεται και η σχολή του «σμυρνέικου ρεμπέτικου», είτε ως μια κατηγοριοποίηση του είδους, είτε ως ο πρόδρομός του. Και όμως, η ιστορική δισκογραφία, δηλαδή τα δισκάκια που ξεκίνησαν να ηχογραφούνται από τα τέλη του 19ου αιώνα σε όλον τον κόσμο, με πρωτόγονο εξοπλισμό και τεχνικές, φανερώνουν μια διαφορετική πραγματικότητα. Η έρευνα σε αυτά τα τεκμήρια της ιστορικής δισκογραφίας φανερώνει πως ο όρος «ρεμπέτικο» ξεκινάει να τυπώνεται στις ετικέτες των δίσκων περίπου το 1912, σε ελληνικές ηχογραφήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Μέχρι στιγμής, έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον 80 ηχογραφήματα, στην ετικέτα των οποίων αναγράφεται ο όρος. Δύο είναι τα εντυπωσιακά στοιχεία: αφενός, οι ηχογραφήσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν την δεκαετία του 1910, του 1920 και του 1930. Ο Βαμβακάρης ξεκινάει να ηχογραφεί στην Αθήνα το 1933. Άρα, δεν μπορεί να ταυτιστεί, εύκολα και αποκλειστικά, η δική του δισκογραφική καριέρα με τον όρο. Τουναντίον, η λέξη «ρεμπέτικο» αρχίζει και εξαφανίζεται από τις ετικέτες, μετά το 1933. Αφετέρου, μια ακρόαση των μουσικών έργων που χαρακτηρίστηκαν στην ετικέτα ως «ρεμπέτικα», ξαφνιάζει. Κανένα από αυτά τα ηχογραφήματα δεν περιέχει μπουζούκι. Επιπλέον, ένα κομμάτι των μουσικών έργων δεν «κοιτάζει» στα ανατολικά. Συνολικά, τα μέχρι τώρα ευρήματα αφορούν ηχογραφήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα, τη Νέα Υόρκη και το Σικάγο. Φαίνεται πως ο όρος υπήρξε μάλλον επινόηση της δισκογραφίας, της πρώιμης αυτής βιομηχανίας του ήχου, της οποίας οι αποφάσεις καθόρισαν πολλές φορές τις εξελίξεις, σχετικά με το ιστορικό αυτό ρεπερτόριο και τον τρόπο με τον οποίο αυτό έφτασε στα αυτιά μας.

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Ζάττας Δημοσθένης (;)
Τραγουδιστές:
Ιωαννίδης Γιάννης
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
[Ορχήστρα πνευστών και εγχόρδων]
Χρονολογία ηχογράφησης:
02/1929
Τόπος ηχογράφησης:
Νέα Υόρκη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Columbia USA
Αριθμός καταλόγου:
56144-F
Αριθμός μήτρας:
W 206190
Διάρκεια:
3:52
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Col_56144_ImounMortisMiaFora
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Ήμουνα μόρτης μια φορά", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=4101
Στίχοι:
— Ώπα, λέω! Δώσε!

Ήμουνα μόρτης μια φορά
λεβέντης της Αθήνας
με λέγανε παλικαρά
μα ψόφαγα της πείνας

Μια δούλα εδώ, μια δούλα εκεί
μια παραμάνα πέρα
με μπαλωμένο το βρακί
και Νικολό καρτέρα

Μα τώρα που ’χω τον παρά
και είμαι μεγαλείο
βουτάω σ’ όλες μια χαρά
είμ’ ερωτοπουλείο

Σαν μπαίνω στο καφέ αμάν
τα μάτια σαν σηκώνω
δεν ξέρω αν γιου αντερστάντ
κάθε καρδιά πληγώνω

— Γεια χαρά, τα ρούχα τα δερβίσια! [;]

Είμαι ζωέμπορος εγώ
και πλούσιος μεγάλος
όλο κυράδες κυνηγώ
μα δεν ιδρώνει ο κάλος

Είμαι μεγάλος και τρανός
κορίτσια με κοιτάνε
σαν το σταφύλι τραγανός
και όλες με μασάνε

— Ώπα! Ώπα! Ε!

Αν κάνω δε καμμιά φορά
πως δίνω το κεμέρι
θα τρέξουν όλες για παρά
λουτρό και στον μπαρμπέρη

Καλέ μου δω, καλέ μου εκεί
καλέ μου παραπέρα
δε θα μ’ αφήσ’ ούτε βρακί
η κάθε περιστέρα

— Όλα! Έλα! Άιντε κάνε γαργάρα με τσιροκέφαλα, ρε! Ώπα, ώπα αδερφέ μου!

Προέρχεται από αταυτοποίητη επιθεώρηση ή οπερέτα.
Για τη λέξη "μόρτης", η οποία περιλαμβάνεται στον τίτλο του τραγουδιού, βλέπε την ανάρτηση "Μόρτηδες και απόλοιμοι (μια συνεργασία του Spiridione)" στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου.

Στην ετικέτα του δίσκου αναγράφεται «Ρεμπέτικο». Συχνά, στο γλωσσάρι των ρεμπετόφιλων ο όρος «ρεμπέτικο» ταυτίζεται με πολύ συγκεκριμένες προδιαγραφές. Το ρεμπέτικο έχει ταυτιστεί με τον Πειραιά, και σημαία του αποτελεί το μπουζούκι. Από την άλλη, συχνά στην δημόσια σφαίρα αναφέρεται και η σχολή του «σμυρνέικου ρεμπέτικου», είτε ως μια κατηγοριοποίηση του είδους, είτε ως ο πρόδρομός του. Και όμως, η ιστορική δισκογραφία, δηλαδή τα δισκάκια που ξεκίνησαν να ηχογραφούνται από τα τέλη του 19ου αιώνα σε όλον τον κόσμο, με πρωτόγονο εξοπλισμό και τεχνικές, φανερώνουν μια διαφορετική πραγματικότητα. Η έρευνα σε αυτά τα τεκμήρια της ιστορικής δισκογραφίας φανερώνει πως ο όρος «ρεμπέτικο» ξεκινάει να τυπώνεται στις ετικέτες των δίσκων περίπου το 1912, σε ελληνικές ηχογραφήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Μέχρι στιγμής, έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον 80 ηχογραφήματα, στην ετικέτα των οποίων αναγράφεται ο όρος. Δύο είναι τα εντυπωσιακά στοιχεία: αφενός, οι ηχογραφήσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν την δεκαετία του 1910, του 1920 και του 1930. Ο Βαμβακάρης ξεκινάει να ηχογραφεί στην Αθήνα το 1933. Άρα, δεν μπορεί να ταυτιστεί, εύκολα και αποκλειστικά, η δική του δισκογραφική καριέρα με τον όρο. Τουναντίον, η λέξη «ρεμπέτικο» αρχίζει και εξαφανίζεται από τις ετικέτες, μετά το 1933. Αφετέρου, μια ακρόαση των μουσικών έργων που χαρακτηρίστηκαν στην ετικέτα ως «ρεμπέτικα», ξαφνιάζει. Κανένα από αυτά τα ηχογραφήματα δεν περιέχει μπουζούκι. Επιπλέον, ένα κομμάτι των μουσικών έργων δεν «κοιτάζει» στα ανατολικά. Συνολικά, τα μέχρι τώρα ευρήματα αφορούν ηχογραφήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα, τη Νέα Υόρκη και το Σικάγο. Φαίνεται πως ο όρος υπήρξε μάλλον επινόηση της δισκογραφίας, της πρώιμης αυτής βιομηχανίας του ήχου, της οποίας οι αποφάσεις καθόρισαν πολλές φορές τις εξελίξεις, σχετικά με το ιστορικό αυτό ρεπερτόριο και τον τρόπο με τον οποίο αυτό έφτασε στα αυτιά μας.

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Ζάττας Δημοσθένης (;)
Τραγουδιστές:
Ιωαννίδης Γιάννης
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
[Ορχήστρα πνευστών και εγχόρδων]
Χρονολογία ηχογράφησης:
02/1929
Τόπος ηχογράφησης:
Νέα Υόρκη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Columbia USA
Αριθμός καταλόγου:
56144-F
Αριθμός μήτρας:
W 206190
Διάρκεια:
3:52
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Col_56144_ImounMortisMiaFora
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Ήμουνα μόρτης μια φορά", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=4101
Στίχοι:
— Ώπα, λέω! Δώσε!

Ήμουνα μόρτης μια φορά
λεβέντης της Αθήνας
με λέγανε παλικαρά
μα ψόφαγα της πείνας

Μια δούλα εδώ, μια δούλα εκεί
μια παραμάνα πέρα
με μπαλωμένο το βρακί
και Νικολό καρτέρα

Μα τώρα που ’χω τον παρά
και είμαι μεγαλείο
βουτάω σ’ όλες μια χαρά
είμ’ ερωτοπουλείο

Σαν μπαίνω στο καφέ αμάν
τα μάτια σαν σηκώνω
δεν ξέρω αν γιου αντερστάντ
κάθε καρδιά πληγώνω

— Γεια χαρά, τα ρούχα τα δερβίσια! [;]

Είμαι ζωέμπορος εγώ
και πλούσιος μεγάλος
όλο κυράδες κυνηγώ
μα δεν ιδρώνει ο κάλος

Είμαι μεγάλος και τρανός
κορίτσια με κοιτάνε
σαν το σταφύλι τραγανός
και όλες με μασάνε

— Ώπα! Ώπα! Ε!

Αν κάνω δε καμμιά φορά
πως δίνω το κεμέρι
θα τρέξουν όλες για παρά
λουτρό και στον μπαρμπέρη

Καλέ μου δω, καλέ μου εκεί
καλέ μου παραπέρα
δε θα μ’ αφήσ’ ούτε βρακί
η κάθε περιστέρα

— Όλα! Έλα! Άιντε κάνε γαργάρα με τσιροκέφαλα, ρε! Ώπα, ώπα αδερφέ μου!

Δείτε επίσης