Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.
Η εν λόγω ηχογράφηση, ανατύπωση από τον δίσκο Columbia DG 5, αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του tango-chanson "Crépusculo" σε μουσική και στίχους του Eduardo Bianco.
Η πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι στις 23 Οκτωβρίου 1926 από τους Eduardo Bianco - Juan Raggi και την Orchestre Argentin Bianco - Bachicha (Odeon KI 975 - 74.352).
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στην ιστορική δισκογραφία. Ενδεικτικά:
- "Crépuscule", M. Marino - Orch. Jose Padilla, Παρίσι, 1928 (Pathé N 8659-1 - X. 8544)
- "Twilight (Crépuscule)", Mark Weber and his Orchestra, Βερολίνο, 6 Μαρτίου 1928 (Electrola BL3931 - EG-822 και Victor V-14)
- "Crepuscule", Orchestra Grigoraş Dinicu, Ρουμανία, 1929-1930 (Columbia H 2099 - D 30860)
- "Crepuscule", Einar Bjørneboe, Δανία, 1948 (Tono 3217 D - SP 4564-1)
- "Crepuscule", Malando and his rumba tango orchestra, πιθανώς Ολλανδία, 1951 (Philips AA 15362 2 H - P 15362 H)
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία εκτός από την παρούσα ηχογράφηση, κυκλοφόρησαν άλλες τέσσερις εκτέλεσεις του τραγουδιού:
- «Το σούρουπο», Αντώνης Δελένδας, Αθήνα, 1929 (Pathé 80069 - STARR 70146)
- «Κρεπυσκύλ», Χαβάγιες Δημητρίου - Μπέζου, Αθήνα, 1930 (Columbia WG 40 - D.G. 68)
- «Κρεπυσκύλ», Δημήτρης Φιλιππόπουλος, Γιώργος Σαβαρής, Λουσιέν Μηλιάρης, Αθήνα, 1930 (Columbia WG 79 - D.G. 94)
- «Κρεπούσκουλο», Μίνα Κυριακού - Πέτρος Επιτροπάκης, Αθήνα, 1930 (Odeon Go 1508/GZA 2801 - ZA 190817 a)
Η ελληνική παρτιτούρα του τραγουδιού, με στίχους του Γιάννη Τσαμαδού, κυκλοφόρησε την Αθήνα γύρω στα 1930 από τις εκδόσεις Κωνσταντινίδη - Σταρρ.
Πιθανότατα η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στο Μιλάνο, αφού σύμφωνα με την εξαιρετικού ενδιαφέροντος έκθεση που συνέταξε ο Edmund Michael Innes από το ταξίδι που πραγματοποίησε στην Ελλάδα τον Απρίλιο-Μάιο του 1930, ως απεσταλμένος της αγγλικής δισκογραφικής εταιρείας His Master's Voice με σκοπό τη συλλογή και καταγραφή πληροφοριών για την κατάσταση της εταιρείας στην Ελλάδα (και) σε σχέση με τις άλλες δισκογραφικές εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στον χώρο, η δισκογραφική εταιρεία Columbia έστελνε σχεδόν κάθε δύο μήνες έναν από τους τενόρους της, τον [Μιχάλη] Θωμάκο (Tomako), στο Μιλάνο για να ηχογραφήσει της τελευταίες δυτικές επιτυχίες (Western "hits").
Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου, Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.
Η εν λόγω ηχογράφηση, ανατύπωση από τον δίσκο Columbia DG 5, αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του tango-chanson "Crépusculo" σε μουσική και στίχους του Eduardo Bianco.
Η πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι στις 23 Οκτωβρίου 1926 από τους Eduardo Bianco - Juan Raggi και την Orchestre Argentin Bianco - Bachicha (Odeon KI 975 - 74.352).
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στην ιστορική δισκογραφία. Ενδεικτικά:
- "Crépuscule", M. Marino - Orch. Jose Padilla, Παρίσι, 1928 (Pathé N 8659-1 - X. 8544)
- "Twilight (Crépuscule)", Mark Weber and his Orchestra, Βερολίνο, 6 Μαρτίου 1928 (Electrola BL3931 - EG-822 και Victor V-14)
- "Crepuscule", Orchestra Grigoraş Dinicu, Ρουμανία, 1929-1930 (Columbia H 2099 - D 30860)
- "Crepuscule", Einar Bjørneboe, Δανία, 1948 (Tono 3217 D - SP 4564-1)
- "Crepuscule", Malando and his rumba tango orchestra, πιθανώς Ολλανδία, 1951 (Philips AA 15362 2 H - P 15362 H)
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία εκτός από την παρούσα ηχογράφηση, κυκλοφόρησαν άλλες τέσσερις εκτέλεσεις του τραγουδιού:
- «Το σούρουπο», Αντώνης Δελένδας, Αθήνα, 1929 (Pathé 80069 - STARR 70146)
- «Κρεπυσκύλ», Χαβάγιες Δημητρίου - Μπέζου, Αθήνα, 1930 (Columbia WG 40 - D.G. 68)
- «Κρεπυσκύλ», Δημήτρης Φιλιππόπουλος, Γιώργος Σαβαρής, Λουσιέν Μηλιάρης, Αθήνα, 1930 (Columbia WG 79 - D.G. 94)
- «Κρεπούσκουλο», Μίνα Κυριακού - Πέτρος Επιτροπάκης, Αθήνα, 1930 (Odeon Go 1508/GZA 2801 - ZA 190817 a)
Η ελληνική παρτιτούρα του τραγουδιού, με στίχους του Γιάννη Τσαμαδού, κυκλοφόρησε την Αθήνα γύρω στα 1930 από τις εκδόσεις Κωνσταντινίδη - Σταρρ.
Πιθανότατα η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στο Μιλάνο, αφού σύμφωνα με την εξαιρετικού ενδιαφέροντος έκθεση που συνέταξε ο Edmund Michael Innes από το ταξίδι που πραγματοποίησε στην Ελλάδα τον Απρίλιο-Μάιο του 1930, ως απεσταλμένος της αγγλικής δισκογραφικής εταιρείας His Master's Voice με σκοπό τη συλλογή και καταγραφή πληροφοριών για την κατάσταση της εταιρείας στην Ελλάδα (και) σε σχέση με τις άλλες δισκογραφικές εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στον χώρο, η δισκογραφική εταιρεία Columbia έστελνε σχεδόν κάθε δύο μήνες έναν από τους τενόρους της, τον [Μιχάλη] Θωμάκο (Tomako), στο Μιλάνο για να ηχογραφήσει της τελευταίες δυτικές επιτυχίες (Western "hits").
Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου, Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
