Την δεκαετία του 1860, όταν ξεσπάει ο Αμερικανικός Εμφύλιος με βασικό διακύβευμα το ρατσιστικό δουλεμπόριο, η Βόρεια Αμερική έχει ήδη μετατραπεί σε ένα άνευ προηγουμένου πολιτισμικό χωνευτήρι. Ούτως ή άλλως, η μετακίνηση πληθυσμών προς τον «Νέο Κόσμο» (άλλοτε βίαια και άλλοτε εκούσια) και ο πολυεθνικός εποικισμός και αποικισμός αποτελεί μια σταθερά που ξεκινά από τον 16ο αιώνα και καθορίζει την ιστορία της ηπείρου. Επί της ουσίας, η προεδρική πλέον μετά τον Εμφύλιο συνομοσπονδία πολιτειών, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αποτελεί μικρογραφία της Υφηλίου: μία «επιτυχημένη Βαβέλ». Όπως είναι φυσικό, ένας ανεπανάληπτος συγκρητισμός κυριαρχεί και στην μουσική πραγματικότητα. Η γένεση, δε, της δισκογραφίας οικοδομεί μια συνθήκη που ευνοεί τις συνομιλίες και τις ωσμώσεις μεταξύ των αναρίθμητων εθνοπολιτισμικών ομάδων που συνθέτουν τον πληθυσμό. Οι διεργασίες αυτές θα οδηγήσουν στην ανανοηματοδότηση, επικαιροποίηση και ανανέωση παλαιών μουσικών τάσεων που φθάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και, ταυτόχρονα, στην εξαγωγή τους εκ νέου προς τους «παλαιούς κόσμους», συστήνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα μοναδικά πολυεπίπεδο δίκτυο. Το μνημειώδες, πλέον, πολύτομο έργο του Richard Spottswood, με τίτλο “Ethnic Music on Records”, αντικατοπτρίζει με γλαφυρό τρόπο την εξαιρετικά μεγάλη δισκογραφική παραγωγή των ΗΠΑ. Συχνά, η «σύγκλιση» των γεωγραφικών συντεταγμένων συνοδεύεται από μια ακόμα σύγκλιση, που αφορά εσωτερικές πολιτισμικές «συντεταγμένες». Πρόκειται για τα πεδία του λόγιου και του λαϊκού, που μπαίνουν σε δημιουργικό διάλογο με ποικίλους τρόπους, και συχνά συστήνουν ενδιάμεσους ή/και νέους «τόπους». Η συμβολή των βιαίως μεταφερμένων σκλάβων από την αφρικανική ήπειρο στα μουσικά τεκταινόμενα της Αμερικής, και δη ο ρόλος τους στην διαμόρφωση των ειδών που σήμερα λογίζονται ως «εθνική μουσική των ΗΠΑ», υπήρξε περισσότερο από κρίσιμη. Folk, country, bluegrass, gospel, blues, soul, jazz, fox trot, rock ‘n roll, charleston, minstrel show, αλλά και συμφωνική μουσική, βαλς, ταγκό, μουσική για τον κινηματογράφο, ιταλόφωνα, ρωσόφωνα, ελληνόφωνα, εβραιόφωνα, ισπανόφωνα και άλλα ιδιώματα ηχογραφούνται και κατακλύζουν την παγκόσμια δισκογραφική αγορά. Σε αυτό το ατελείωτο σώμα ηχογραφήσεων, συναντάμε περιπτώσεις όπου ελληνόφωνοι μουσικοί διασκευάζουν αμερικανικά τραγούδια. Η οικειοποίηση αυτή είναι διττή: αφορά αφενός τον στίχο ο οποίος πλέον είναι ελληνικός (συχνά, μάλιστα, δεν έχει καμία σχέση με τον πρωτότυπο), αλλά, αφετέρου, και τις πρακτικές εκτέλεσης: διαφορετικό οργανολόγιο, διαφορετικό τραγουδιστικό ύφος, συχνά διαφοροποιήσεις στις μελωδικές και ρυθμικές φόρμες, και στις αρμονίες. Οι Έλληνες μουσικοί προσαρμόζουν αυτό που ακούν στη δική τους συνθήκη και αισθητική, με βάση τις δικές τους δυνατότητες και ανάγκες.
Η εν λόγω ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του αμερικανικού τραγουδιού "Beautiful Ohio" σε μουσική του Mary Earl, ένα από τα ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσε ο Robert A. King, και στίχους του Ballard MacDonald.
Η παρτιτούρα εκδόθηκε το 1918 στη Νέα Υόρκη από τον οίκο Shapiro, Bernstein & Co. Inc.
Ηχογραφήθηκε πολλές φορές στην αμερικανική ιστορική δισκογραφία (δες ενδεικτικά εδώ). Ανάμεσα στις παλαιότερες ηχογραφήσεις περιλαμβάνεται αυτή που πραγματοποίησε στις 4 Σεπτεμβρίου 1918 στη Νέα Υόρκη η Prince's Orchestra (Columbia 49490 - A6081) και, λίγο αργότερα, στις 20 Νοεμβρίου 1918, στην ίδια πόλη, ο Henry Burr (Columbia 78183 - A2701).
Καταγράφεται, είτε σε ορχηστρική μορφή είτε σε μορφή τραγουδιού, και στην ιστορική δισκογραφία άλλων χωρών:
- "Lykkelige timer", Orpheum Duo, Όσλο, 8 Αυγούστου 1919 (Gramophone 5835ak - 7-289039)
- "Lyckiga stund", Torsten Lennartsson, Στοκχόλμη, 18 Νοεμβρίου 1919 (Gramophone 300am - 7-82078)
- "Lykkelige timer", Axel Boesen, Κοπεγχάγη, 26 Νοεμβρίου 1919 (Gramophone 358am - 7-282249)
- Black Diamonds Band, Λονδίνο, 1920 (Gramophone y 21917 e - X-2-40342 1993)
- "Ohio-Waltz", Hans Alish und seinem Orchester - Käthe Hoffmann, Βερολίνο, 20 Οκτωβρίου 1949 (Gramophone 0RA 6235-1)
- "Hermoso Ohio", El Loco Otto [Fritz Schulz Reichel], Γερμανία, 1954 (Polydor D 2674 - 200-104 B)
- "Lykkelige timer", Åse Wentzel og Thor Raymond, Νορβηγία 1955 (Odeon CLN 460 - ND 7263)
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία αποτελεί τη μοναδική ηχογράφηση του τραγουδιού στην ελληνική ιστορική δισκογραφία.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Την δεκαετία του 1860, όταν ξεσπάει ο Αμερικανικός Εμφύλιος με βασικό διακύβευμα το ρατσιστικό δουλεμπόριο, η Βόρεια Αμερική έχει ήδη μετατραπεί σε ένα άνευ προηγουμένου πολιτισμικό χωνευτήρι. Ούτως ή άλλως, η μετακίνηση πληθυσμών προς τον «Νέο Κόσμο» (άλλοτε βίαια και άλλοτε εκούσια) και ο πολυεθνικός εποικισμός και αποικισμός αποτελεί μια σταθερά που ξεκινά από τον 16ο αιώνα και καθορίζει την ιστορία της ηπείρου. Επί της ουσίας, η προεδρική πλέον μετά τον Εμφύλιο συνομοσπονδία πολιτειών, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αποτελεί μικρογραφία της Υφηλίου: μία «επιτυχημένη Βαβέλ». Όπως είναι φυσικό, ένας ανεπανάληπτος συγκρητισμός κυριαρχεί και στην μουσική πραγματικότητα. Η γένεση, δε, της δισκογραφίας οικοδομεί μια συνθήκη που ευνοεί τις συνομιλίες και τις ωσμώσεις μεταξύ των αναρίθμητων εθνοπολιτισμικών ομάδων που συνθέτουν τον πληθυσμό. Οι διεργασίες αυτές θα οδηγήσουν στην ανανοηματοδότηση, επικαιροποίηση και ανανέωση παλαιών μουσικών τάσεων που φθάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και, ταυτόχρονα, στην εξαγωγή τους εκ νέου προς τους «παλαιούς κόσμους», συστήνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα μοναδικά πολυεπίπεδο δίκτυο. Το μνημειώδες, πλέον, πολύτομο έργο του Richard Spottswood, με τίτλο “Ethnic Music on Records”, αντικατοπτρίζει με γλαφυρό τρόπο την εξαιρετικά μεγάλη δισκογραφική παραγωγή των ΗΠΑ. Συχνά, η «σύγκλιση» των γεωγραφικών συντεταγμένων συνοδεύεται από μια ακόμα σύγκλιση, που αφορά εσωτερικές πολιτισμικές «συντεταγμένες». Πρόκειται για τα πεδία του λόγιου και του λαϊκού, που μπαίνουν σε δημιουργικό διάλογο με ποικίλους τρόπους, και συχνά συστήνουν ενδιάμεσους ή/και νέους «τόπους». Η συμβολή των βιαίως μεταφερμένων σκλάβων από την αφρικανική ήπειρο στα μουσικά τεκταινόμενα της Αμερικής, και δη ο ρόλος τους στην διαμόρφωση των ειδών που σήμερα λογίζονται ως «εθνική μουσική των ΗΠΑ», υπήρξε περισσότερο από κρίσιμη. Folk, country, bluegrass, gospel, blues, soul, jazz, fox trot, rock ‘n roll, charleston, minstrel show, αλλά και συμφωνική μουσική, βαλς, ταγκό, μουσική για τον κινηματογράφο, ιταλόφωνα, ρωσόφωνα, ελληνόφωνα, εβραιόφωνα, ισπανόφωνα και άλλα ιδιώματα ηχογραφούνται και κατακλύζουν την παγκόσμια δισκογραφική αγορά. Σε αυτό το ατελείωτο σώμα ηχογραφήσεων, συναντάμε περιπτώσεις όπου ελληνόφωνοι μουσικοί διασκευάζουν αμερικανικά τραγούδια. Η οικειοποίηση αυτή είναι διττή: αφορά αφενός τον στίχο ο οποίος πλέον είναι ελληνικός (συχνά, μάλιστα, δεν έχει καμία σχέση με τον πρωτότυπο), αλλά, αφετέρου, και τις πρακτικές εκτέλεσης: διαφορετικό οργανολόγιο, διαφορετικό τραγουδιστικό ύφος, συχνά διαφοροποιήσεις στις μελωδικές και ρυθμικές φόρμες, και στις αρμονίες. Οι Έλληνες μουσικοί προσαρμόζουν αυτό που ακούν στη δική τους συνθήκη και αισθητική, με βάση τις δικές τους δυνατότητες και ανάγκες.
Η εν λόγω ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του αμερικανικού τραγουδιού "Beautiful Ohio" σε μουσική του Mary Earl, ένα από τα ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσε ο Robert A. King, και στίχους του Ballard MacDonald.
Η παρτιτούρα εκδόθηκε το 1918 στη Νέα Υόρκη από τον οίκο Shapiro, Bernstein & Co. Inc.
Ηχογραφήθηκε πολλές φορές στην αμερικανική ιστορική δισκογραφία (δες ενδεικτικά εδώ). Ανάμεσα στις παλαιότερες ηχογραφήσεις περιλαμβάνεται αυτή που πραγματοποίησε στις 4 Σεπτεμβρίου 1918 στη Νέα Υόρκη η Prince's Orchestra (Columbia 49490 - A6081) και, λίγο αργότερα, στις 20 Νοεμβρίου 1918, στην ίδια πόλη, ο Henry Burr (Columbia 78183 - A2701).
Καταγράφεται, είτε σε ορχηστρική μορφή είτε σε μορφή τραγουδιού, και στην ιστορική δισκογραφία άλλων χωρών:
- "Lykkelige timer", Orpheum Duo, Όσλο, 8 Αυγούστου 1919 (Gramophone 5835ak - 7-289039)
- "Lyckiga stund", Torsten Lennartsson, Στοκχόλμη, 18 Νοεμβρίου 1919 (Gramophone 300am - 7-82078)
- "Lykkelige timer", Axel Boesen, Κοπεγχάγη, 26 Νοεμβρίου 1919 (Gramophone 358am - 7-282249)
- Black Diamonds Band, Λονδίνο, 1920 (Gramophone y 21917 e - X-2-40342 1993)
- "Ohio-Waltz", Hans Alish und seinem Orchester - Käthe Hoffmann, Βερολίνο, 20 Οκτωβρίου 1949 (Gramophone 0RA 6235-1)
- "Hermoso Ohio", El Loco Otto [Fritz Schulz Reichel], Γερμανία, 1954 (Polydor D 2674 - 200-104 B)
- "Lykkelige timer", Åse Wentzel og Thor Raymond, Νορβηγία 1955 (Odeon CLN 460 - ND 7263)
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία αποτελεί τη μοναδική ηχογράφηση του τραγουδιού στην ελληνική ιστορική δισκογραφία.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
