Μπουρνοβαλιό

Γράφει ο Παναγιώτης Κουνάδης (2010, 1: 30) για την ηχογράφηση:

«Πρόκειται για την "αμερικανική" εκδοχή, από τη Μαρίκα Παπαγκίκα, του τραγουδιού "Μπουρνοβαλιός μανές", ενός από τους πέντε αγαπημένους αμανέδες των Σμυρνιωτών, με πολλές εμφανίσεις στη δισκογραφία. Οι άλλοι τέσσερις ήταν: "Τζιβαέρι", "Ταμπαχανιώτικος", "Ανταμαμάν" ή "Γαλατά" και "Σμυρναίικο μινόρε".

Ο Γιώργος Κατσαρός (Θεολογίτης), στην Αμερική, μετέφερε τη μελωδία αυτή δημιουργώντας το τραγούδι "Και γιατί δεν μας το λες", που μιλάει για τον έρωτα, τον χωρισμό και την ξενιτιά. Με τους ίδιους στίχους το ηχογράφησε και στην Ελλάδα ο Γιώργος Νοδέος.

Το χωριό Μπουρνόβας βρίσκεται έξω από την Σμύρνη και ο Σωκράτης Προκοπίου περιγράφει:

Ω να ο Μπουρνόβας, το χωριό με τσοι καλές κυράδες
με τα νερά τα κρούσταλλα, τσι πλούσιες πρασινάδες
την ξακουστή χαβούζα του που ό,τι κι αν θες σερβίρει
και με το περιβόητο τ’ Αυγούστου πανηγύρι

Οι αναφορές συνεχίζονται από τον Σ. Προκοπίου και σε άλλα σημεία του βιβλίου του "Σεργιάνι στην παλιά Σμύρνη" αλλά και από την Στέλλα Επιφανίου-Πετράκη στα "Λαογραφικά της Σμύρνης". Επίσης από τον Λαίλιο Καρακάση στα "Τραγούδια και χοροί της Σμύρνης" και τον Σύλβιο (Ανδρέας Παπαδόπουλος) στο "Ημερολόγιο του Σκόκου", το 1914.

Το πρώτο δίστιχο το συναντάμε και στο τραγούδι "Βαρύτερα απ’ τα σίδερα", το οποίο έχει όμως διαφορετική μελωδία (Εστουδιαντίνα Ζουναράκη – Πέτρος Ζουναράκης, Concert Record Gramophone GC-14501, Κωνσταντινούπολη, 20 Σεπτεμβρίου 1912).

Παραλλαγή του επίσης χρησιμοποίησε και ο Κρητικός Στέλιος Φουσταλιεράκης στο τραγούδι "Όσο βαρούν τα σίδερα"».

Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία ηχογραφήθηκε αρκετές φορές, σε διάφορες παραλλαγές και με διαφορετικούς στίχους. Ενδεικτικά:

«Βουρνοβαλίτικο», Πέτρος Ζουναράκης με αρμόνικα, μαντολίνο και κιθάρα, Κωνσταντινούπολη, Αύγουστος - Σεπτέμβριος 1906 (Zonophone 1589r X-102826 και Gramophone 14-12951). 
«Με την αδιαφορίαν σου», Αντ. Κανδρής, Αθήνα, 1908 (Ο Απόλλων 204 A-204).
«Βουρνοβαλιός μανές», Γ. Τσανάκας Εστουδιαντίνα Σμυρναϊκή, πιθανώς Θεσσαλονίκη, 1909 (Odeon XSC-67 54733).
«Μανέ Μπουρνοβαλιά», Λευτέρης (Μενεμενλής), Κωνσταντινούπολη, 10 Φεβρουαρίου 1911 (Favorite 4491t 1-55019).
«Μπουρνοβαλιό», Μαρίκα Παπαγκίκα και Κώστα Παπαγκίκας (τσίμπαλο), Μάρκος Σιφνιός (τσέλο), Αλέξης Ζούμπας (βιολί),  Νέα Υόρκη, Απρίλιος 1927 (Columbia W205568-3 – 56061-F και Columbia UK 11610), παρούσα ηχογράφηση.
– «Η χήρα», Λεωνίδας Σμυρνιός με βιολί, ούτι και σαντούρι, Νέα Υόρκη, 11 Απριλίου 1927 (Victor CVE 38450-2 – 68808-B).
«Και γιατί δεν μας το λες», Γιώργος Κατσαρός (Θεολογίτης), Κάμντεν, Νέα Υερσέη, 18 Μαΐου 1928 (Victor CVE 45055-2 7-59065-B, ανατυπώσεις: RCA Victor 38-3067-B και Orthophonic S-685-B).
«Μπουρνοβαλιά μανές», Κώστας Καρίπης – Λαϊκή Ορχήστρα, Αθήνα, 1928 (Odeon GO-589 GA-1268 / A 190131 b & ανατύπωση Columbia USA G-7057-F).
«Μανές Μπουρνοβαλιός», Αντώνης Νταλγκάς [Διαμαντίδης] – Ορχήστρα λαϊκή, Αθήνα, 1928 (His Master's Voice BF-1746 AO 223).
«Μπουρνοβαλιά», Βαγγέλης Σωφρονίου – Λαϊκή Ορχήστρα, Αθήνα, 1929 (Columbia UK 20669 18059).
«Μα γιατί δεν μας το λες», Γιώργος Νοδέος συνοδεία πιάνου-μπάντζου, Αθήνα, 1928 ή 1929 (Odeon Go 829-2 GA 1420 / A 190248 b).

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Παπαγκίκα Μαρίκα
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
[Βιολί (Ζούμπας Αλέξης), τσέλο (Σιφνιός Μάρκος), Παπαγκίκας Κώστας (τσίμπαλο)]
Χρονολογία ηχογράφησης:
04/1927
Τόπος ηχογράφησης:
Νέα Υόρκη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Columbia USA
Αριθμός καταλόγου:
56061-F
Αριθμός μήτρας:
W205568-3
Διάρκεια:
3:46
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Col_56061_Bournovalio
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Μπουρνοβαλιό", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=4060
Στίχοι:
Βαρύτερα απ’ τα σίδερα είναι τα μαύρα ρούχα
γιατί τα φόρεσα κι εγώ με μιαν αγάπη που ’χα.

Ετούτα είναι τα βάσανα κι όχι τα περασμένα
που ανοίξανε παλιές πληγές και στάζουν μαύρο αίμα.

Στην μια φωτιά άλλη φωτιά, στον πόνο άλλος πόνος
σε τόσα βάσανα γιατρός ο χάρος είναι μόνος.

Γράφει ο Παναγιώτης Κουνάδης (2010, 1: 30) για την ηχογράφηση:

«Πρόκειται για την "αμερικανική" εκδοχή, από τη Μαρίκα Παπαγκίκα, του τραγουδιού "Μπουρνοβαλιός μανές", ενός από τους πέντε αγαπημένους αμανέδες των Σμυρνιωτών, με πολλές εμφανίσεις στη δισκογραφία. Οι άλλοι τέσσερις ήταν: "Τζιβαέρι", "Ταμπαχανιώτικος", "Ανταμαμάν" ή "Γαλατά" και "Σμυρναίικο μινόρε".

Ο Γιώργος Κατσαρός (Θεολογίτης), στην Αμερική, μετέφερε τη μελωδία αυτή δημιουργώντας το τραγούδι "Και γιατί δεν μας το λες", που μιλάει για τον έρωτα, τον χωρισμό και την ξενιτιά. Με τους ίδιους στίχους το ηχογράφησε και στην Ελλάδα ο Γιώργος Νοδέος.

Το χωριό Μπουρνόβας βρίσκεται έξω από την Σμύρνη και ο Σωκράτης Προκοπίου περιγράφει:

Ω να ο Μπουρνόβας, το χωριό με τσοι καλές κυράδες
με τα νερά τα κρούσταλλα, τσι πλούσιες πρασινάδες
την ξακουστή χαβούζα του που ό,τι κι αν θες σερβίρει
και με το περιβόητο τ’ Αυγούστου πανηγύρι

Οι αναφορές συνεχίζονται από τον Σ. Προκοπίου και σε άλλα σημεία του βιβλίου του "Σεργιάνι στην παλιά Σμύρνη" αλλά και από την Στέλλα Επιφανίου-Πετράκη στα "Λαογραφικά της Σμύρνης". Επίσης από τον Λαίλιο Καρακάση στα "Τραγούδια και χοροί της Σμύρνης" και τον Σύλβιο (Ανδρέας Παπαδόπουλος) στο "Ημερολόγιο του Σκόκου", το 1914.

Το πρώτο δίστιχο το συναντάμε και στο τραγούδι "Βαρύτερα απ’ τα σίδερα", το οποίο έχει όμως διαφορετική μελωδία (Εστουδιαντίνα Ζουναράκη – Πέτρος Ζουναράκης, Concert Record Gramophone GC-14501, Κωνσταντινούπολη, 20 Σεπτεμβρίου 1912).

Παραλλαγή του επίσης χρησιμοποίησε και ο Κρητικός Στέλιος Φουσταλιεράκης στο τραγούδι "Όσο βαρούν τα σίδερα"».

Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία ηχογραφήθηκε αρκετές φορές, σε διάφορες παραλλαγές και με διαφορετικούς στίχους. Ενδεικτικά:

«Βουρνοβαλίτικο», Πέτρος Ζουναράκης με αρμόνικα, μαντολίνο και κιθάρα, Κωνσταντινούπολη, Αύγουστος - Σεπτέμβριος 1906 (Zonophone 1589r X-102826 και Gramophone 14-12951). 
«Με την αδιαφορίαν σου», Αντ. Κανδρής, Αθήνα, 1908 (Ο Απόλλων 204 A-204).
«Βουρνοβαλιός μανές», Γ. Τσανάκας Εστουδιαντίνα Σμυρναϊκή, πιθανώς Θεσσαλονίκη, 1909 (Odeon XSC-67 54733).
«Μανέ Μπουρνοβαλιά», Λευτέρης (Μενεμενλής), Κωνσταντινούπολη, 10 Φεβρουαρίου 1911 (Favorite 4491t 1-55019).
«Μπουρνοβαλιό», Μαρίκα Παπαγκίκα και Κώστα Παπαγκίκας (τσίμπαλο), Μάρκος Σιφνιός (τσέλο), Αλέξης Ζούμπας (βιολί),  Νέα Υόρκη, Απρίλιος 1927 (Columbia W205568-3 – 56061-F και Columbia UK 11610), παρούσα ηχογράφηση.
– «Η χήρα», Λεωνίδας Σμυρνιός με βιολί, ούτι και σαντούρι, Νέα Υόρκη, 11 Απριλίου 1927 (Victor CVE 38450-2 – 68808-B).
«Και γιατί δεν μας το λες», Γιώργος Κατσαρός (Θεολογίτης), Κάμντεν, Νέα Υερσέη, 18 Μαΐου 1928 (Victor CVE 45055-2 7-59065-B, ανατυπώσεις: RCA Victor 38-3067-B και Orthophonic S-685-B).
«Μπουρνοβαλιά μανές», Κώστας Καρίπης – Λαϊκή Ορχήστρα, Αθήνα, 1928 (Odeon GO-589 GA-1268 / A 190131 b & ανατύπωση Columbia USA G-7057-F).
«Μανές Μπουρνοβαλιός», Αντώνης Νταλγκάς [Διαμαντίδης] – Ορχήστρα λαϊκή, Αθήνα, 1928 (His Master's Voice BF-1746 AO 223).
«Μπουρνοβαλιά», Βαγγέλης Σωφρονίου – Λαϊκή Ορχήστρα, Αθήνα, 1929 (Columbia UK 20669 18059).
«Μα γιατί δεν μας το λες», Γιώργος Νοδέος συνοδεία πιάνου-μπάντζου, Αθήνα, 1928 ή 1929 (Odeon Go 829-2 GA 1420 / A 190248 b).

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Παπαγκίκα Μαρίκα
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
[Βιολί (Ζούμπας Αλέξης), τσέλο (Σιφνιός Μάρκος), Παπαγκίκας Κώστας (τσίμπαλο)]
Χρονολογία ηχογράφησης:
04/1927
Τόπος ηχογράφησης:
Νέα Υόρκη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Columbia USA
Αριθμός καταλόγου:
56061-F
Αριθμός μήτρας:
W205568-3
Διάρκεια:
3:46
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Col_56061_Bournovalio
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Μπουρνοβαλιό", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=4060
Στίχοι:
Βαρύτερα απ’ τα σίδερα είναι τα μαύρα ρούχα
γιατί τα φόρεσα κι εγώ με μιαν αγάπη που ’χα.

Ετούτα είναι τα βάσανα κι όχι τα περασμένα
που ανοίξανε παλιές πληγές και στάζουν μαύρο αίμα.

Στην μια φωτιά άλλη φωτιά, στον πόνο άλλος πόνος
σε τόσα βάσανα γιατρός ο χάρος είναι μόνος.

Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης