Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Στην πρώιμη περίοδο της δισκογραφίας δεν υπάρχει προηγούμενο μοντέλο διαχείρισης. Η κάθε εταιρεία δημιουργεί τα δικά της δίκτυα, τα οποία θα της επιτρέψουν να πρωταγωνιστήσει δυναμικά στην αγορά. Δημιουργούνται καινούργιες ειδικότητες και επαγγέλματα, ενώ προκύπτουν και νέα δεδομένα ή η ανάγκη για επικαιροποίηση παλαιότερων, με σοβαρότερο αυτό της πνευματικής ιδιοκτησίας. Η τελευταία, μέχρι τότε, αφορούσε ως επί τω πλείστον τις έντυπες εμπορικές παρτιτούρες και τα δικαιώματα των εκδοτών. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά παίζει καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του. Αυτή τη φορά το δίκτυο ρυθμίζεται προγραμματιστικά, υπό διαφορετικούς όρους και δια μέσω νέων ατραπών. Η διακίνηση μουσικών αποτελούσε ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Αν και τα λαϊκά ρεπερτόρια κατέχουν ένα πολύ σοβαρό κομμάτι στο κεφαλαιώδες ζήτημα της μετακίνησης μουσικών σκοπών από τόπο σε τόπο, και στην οικειοποίηση, ηχογράφηση και συχνά πλήρη ένταξή τους σε ρεπερτόρια άλλων εθνοπολιτισμικών ομάδων, τα λόγια μουσικά μορφώματα μετέχουν, επίσης, σε αυτό το δίκτυο μεταφοράς: συμφωνικά ή σολιστικά έργα, άριες, ντουέτα και τρίο από κάθε λογής όπερες, αλλά και τραγούδια συνθετών όπως ο Schubert, μεταφράζονται και ηχογραφούνται σε άλλες γλώσσες, συχνά μάλιστα με διαφοροποιημένα ορχηστρικά σύνολα. Οι «κλασικές» μουσικές, προερχόμενες κυρίως από τον γερμανόφωνο, τον ιταλόφωνο, τον γαλλόφωνο και τον ρωσόφωνο κόσμο, δια των νέων εργαλείων διάχυσης που προσφέρει η δισκογραφία, επιζητούν όχι απλώς να εισχωρήσουν πλέον στις διεθνείς αγορές ως νέο μέσο, αλλά να μπουν, στην πραγματικότητα, μέσα στα ίδια τα σπίτια των ανθρώπων.
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει το ντουέτο Prilepa - Milovzor (ρωσ.: Миловзора - Прилепы) "Moy milenkiy druzhok" (ρωσ.: "Мой миленький дружок", αγγλ.: "My dear friend") με ελληνικούς στίχους από το ιντερλούδιο "Искренность пастушки" ("Iskrennost' pastushki", αγγλ.: "The Faithful Shepherdess") της τρίτης σκηνής της δεύτερης πράξης της τρίπρακτης όπερας "Пиковая дамаτου" (αγγλ: "The Queen of Spades", γαλ.: "La Dame de Pique", ελλ.: "Ντάμα Πίκα"), σε μουσική του Pyotr Ilyich Tchaikovsky και λιμπρέτο του Modest Ilyich Tchaikovsky, αδερφού του συνθέτη.
Το λιμπρέτο βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα (βλ. εδώ) που έγραψε ο Alexander Pushkin στο Boldino το φθινόπωρο του 1883 και πρωτοδημοσιεύτηκε στο φιλολογικό περιοδικό Bilioteka dlya chteniya τον Μάρτιο του 1834.
Η όπερα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 19 Δεκεμβρίου 1890 στο θέατρο Mariinsky της Αγίας Πετρούπολης.
Αναλυτικά για την όπερα βλέπε στον ιστότοπο Tchaikovsky Research.
Το κείμενο ολόκληρου του ιντερλούδιου, στο οποίο περιλαμβάνεται και το ντουέτο, προέρχεται από στίχους του Ρώσου ποιητή Pyotr Matveyevich Karabanov (Пётр Матвеевич Карабанов) [δες εδώ].
Το ντουέτο, όπως και άλλα αποσπάσματα από την όπερα, ηχογραφήθηκε πολλές φορές στην ιστορική δισκογραφία, σε διάφορες περιοχές και γλώσσες. Ενδεικτικά, μερικές από τις παλιότερες εκτελέσεις:
- М.А. Михайлова - Л. Брагина (M.A. Mikhailova - L.N.Bragina), Αγία Πετρούπολη, 1901 (Gramophone 459x - 24066)
- М.А. Михайлова - Ю.Н.Носилова (M.A. Mikhailova - Yuliya Nosilova), Αγία Πετρούπολη, 1903 (Gramophone 1327z - 24309)
- Mmes. Michailowa and Tugarinoff, Αγία Πετρούπολη, 1905 (Gramophone 2810L - 7-34005 & 24377 & Victor 61136)
- "O viens mon doux berger", Ema Destinnová - Maria Duchêne-Billiard, Νέα Υόρκη, 16 Απριλίου 1915 (Victor C-15905 - 88529)
Η παρούσα ηχογράφηση, η μοναδική του ντουέτου στην ελληνική ιστορική δισκογραφία, πραγματοποιήθηκε από δύο αδερφές το πατρικό όνομα των οποίων ήταν Μυταράκη και είχαν άμεση σχέση με την ελληνική ομογένεια της Ρωσικής Αυτοκρατορίας: την υψίφωνο Θάλεια Σαμπανιέβα και τη μεσόφωνο Άννα Κριωνά, σύζυγο του τενόρου Δημήτρη Κριωνά (βλ. εδώ).
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Στην πρώιμη περίοδο της δισκογραφίας δεν υπάρχει προηγούμενο μοντέλο διαχείρισης. Η κάθε εταιρεία δημιουργεί τα δικά της δίκτυα, τα οποία θα της επιτρέψουν να πρωταγωνιστήσει δυναμικά στην αγορά. Δημιουργούνται καινούργιες ειδικότητες και επαγγέλματα, ενώ προκύπτουν και νέα δεδομένα ή η ανάγκη για επικαιροποίηση παλαιότερων, με σοβαρότερο αυτό της πνευματικής ιδιοκτησίας. Η τελευταία, μέχρι τότε, αφορούσε ως επί τω πλείστον τις έντυπες εμπορικές παρτιτούρες και τα δικαιώματα των εκδοτών. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά παίζει καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του. Αυτή τη φορά το δίκτυο ρυθμίζεται προγραμματιστικά, υπό διαφορετικούς όρους και δια μέσω νέων ατραπών. Η διακίνηση μουσικών αποτελούσε ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Αν και τα λαϊκά ρεπερτόρια κατέχουν ένα πολύ σοβαρό κομμάτι στο κεφαλαιώδες ζήτημα της μετακίνησης μουσικών σκοπών από τόπο σε τόπο, και στην οικειοποίηση, ηχογράφηση και συχνά πλήρη ένταξή τους σε ρεπερτόρια άλλων εθνοπολιτισμικών ομάδων, τα λόγια μουσικά μορφώματα μετέχουν, επίσης, σε αυτό το δίκτυο μεταφοράς: συμφωνικά ή σολιστικά έργα, άριες, ντουέτα και τρίο από κάθε λογής όπερες, αλλά και τραγούδια συνθετών όπως ο Schubert, μεταφράζονται και ηχογραφούνται σε άλλες γλώσσες, συχνά μάλιστα με διαφοροποιημένα ορχηστρικά σύνολα. Οι «κλασικές» μουσικές, προερχόμενες κυρίως από τον γερμανόφωνο, τον ιταλόφωνο, τον γαλλόφωνο και τον ρωσόφωνο κόσμο, δια των νέων εργαλείων διάχυσης που προσφέρει η δισκογραφία, επιζητούν όχι απλώς να εισχωρήσουν πλέον στις διεθνείς αγορές ως νέο μέσο, αλλά να μπουν, στην πραγματικότητα, μέσα στα ίδια τα σπίτια των ανθρώπων.
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει το ντουέτο Prilepa - Milovzor (ρωσ.: Миловзора - Прилепы) "Moy milenkiy druzhok" (ρωσ.: "Мой миленький дружок", αγγλ.: "My dear friend") με ελληνικούς στίχους από το ιντερλούδιο "Искренность пастушки" ("Iskrennost' pastushki", αγγλ.: "The Faithful Shepherdess") της τρίτης σκηνής της δεύτερης πράξης της τρίπρακτης όπερας "Пиковая дамаτου" (αγγλ: "The Queen of Spades", γαλ.: "La Dame de Pique", ελλ.: "Ντάμα Πίκα"), σε μουσική του Pyotr Ilyich Tchaikovsky και λιμπρέτο του Modest Ilyich Tchaikovsky, αδερφού του συνθέτη.
Το λιμπρέτο βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα (βλ. εδώ) που έγραψε ο Alexander Pushkin στο Boldino το φθινόπωρο του 1883 και πρωτοδημοσιεύτηκε στο φιλολογικό περιοδικό Bilioteka dlya chteniya τον Μάρτιο του 1834.
Η όπερα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 19 Δεκεμβρίου 1890 στο θέατρο Mariinsky της Αγίας Πετρούπολης.
Αναλυτικά για την όπερα βλέπε στον ιστότοπο Tchaikovsky Research.
Το κείμενο ολόκληρου του ιντερλούδιου, στο οποίο περιλαμβάνεται και το ντουέτο, προέρχεται από στίχους του Ρώσου ποιητή Pyotr Matveyevich Karabanov (Пётр Матвеевич Карабанов) [δες εδώ].
Το ντουέτο, όπως και άλλα αποσπάσματα από την όπερα, ηχογραφήθηκε πολλές φορές στην ιστορική δισκογραφία, σε διάφορες περιοχές και γλώσσες. Ενδεικτικά, μερικές από τις παλιότερες εκτελέσεις:
- М.А. Михайлова - Л. Брагина (M.A. Mikhailova - L.N.Bragina), Αγία Πετρούπολη, 1901 (Gramophone 459x - 24066)
- М.А. Михайлова - Ю.Н.Носилова (M.A. Mikhailova - Yuliya Nosilova), Αγία Πετρούπολη, 1903 (Gramophone 1327z - 24309)
- Mmes. Michailowa and Tugarinoff, Αγία Πετρούπολη, 1905 (Gramophone 2810L - 7-34005 & 24377 & Victor 61136)
- "O viens mon doux berger", Ema Destinnová - Maria Duchêne-Billiard, Νέα Υόρκη, 16 Απριλίου 1915 (Victor C-15905 - 88529)
Η παρούσα ηχογράφηση, η μοναδική του ντουέτου στην ελληνική ιστορική δισκογραφία, πραγματοποιήθηκε από δύο αδερφές το πατρικό όνομα των οποίων ήταν Μυταράκη και είχαν άμεση σχέση με την ελληνική ομογένεια της Ρωσικής Αυτοκρατορίας: την υψίφωνο Θάλεια Σαμπανιέβα και τη μεσόφωνο Άννα Κριωνά, σύζυγο του τενόρου Δημήτρη Κριωνά (βλ. εδώ).
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
