Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Όπως είναι φυσικό, στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας γύρω από την Μεσόγειο θάλασσα, οι «συνομιλίες» των ελληνόφωνων με τους συνενοίκους τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους, καθολικούς ελληνόφωνους, Αρμένηδες, σεφαραδίτες και ασκενάζι Εβραίους, προτεστάντες λεβαντίνους, Ευρωπαίους και Αμερικάνους, υπήρξαν περισσότερο από έντονες. Πολύ συχνά, το εύρος αυτού του δικτύου εκτείνεται στα Βαλκάνια, στην Ανατολική και σε τμήμα ακόμη και της Κεντρικής Ευρώπης. Ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ ορθόδοξων και μουσουλμάνων, τα σχετικά τεκμήρια καταδεικνύουν τις μεταξύ τους μουσικές ανταλλαγές και αποσαφηνίζουν μια οικουμένη όπου όλοι συνεισφέρουν στο μεγάλο μουσικό «χωνευτήρι» και όλοι μπορούν να αντλήσουν από αυτό. Και να το επανακαταθέσουν, σε νέα μορφή, με αναδιαμορφωμένο το κείμενό του και το νόημά του, με άλλοτε σαφείς και άλλοτε θολές παραπομπές στο προ-κείμενό του. Μέχρι να το ανασύρει ξανά κάποιος άλλος, μέσα από το «χωνευτήρι», ώστε να γίνεται ξεκάθαρο πως, στην αναδημιουργική και δυναμική αυτή διαδικασία όπου η ρευστότητα κυριαρχεί, τέλος δεν θα υπάρξει. Μια περίπτωση που προέρχεται από τέτοιου τύπου ρεπερτόρια είναι και η ηχογράφηση «Το ταγκό της μάσκας».
Σύμφωνα με την παρτιτούρα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καζάζη στην Αθήνα με τίτλο «Le tango d' une masque" (Δεν με ξεύρεις... δεν σε ξεύρω!...)», τη μουσική του τραγουδιού υπογράφει ο Α. Μ. και τους στίχους ο Χ. Χ. Όπως προκύπτει από την ομότιτλη χειρόγραφη παρτιτούρα που έχει αναρτηθεί στον ιστότοπο του Αρχείου της ΕΡΤ συνθέτης του τραγουδιού είναι ο Άγγελος Μαρτίνο. Σχετικά με τον στιχουργό, οι Γιώργος Κωνστάντζος, Θωμάς Ταμβάκος, Αθανάσιος Τρικούπης (2014: 150-151) σημειώνουν ότι Χ. Χ. ήταν το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε ο συνθέτης Σωτήριος Γκρεκ.
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία, εκτός από την παρούσα εκτέλεση (η οποία επανεκδόθηκε στις ΗΠΑ από την Odeon USA με αριθμούς καταλόγου 28001-B και 28024-Α), το τραγούδι ηχογραφήθηκε δύο φορές από τη Μαρίκα Παπαγκίκα στη Νέα Υόρκη («Δεν με ξέρεις, δεν σε ξέρω», Δεκέμβριος 1921, Columbia USA 87917-2 – E-7455 και «Δεν με ξεύρεις, δεν σε ξεύρω», Victor B-26972-2 – 73564-Β, 18 Οκτωβρίου 1922) και από τη Βιβή Αντωνοπούλου [«Η μάσκα (Δεν με ξεύρεις, δεν σε ξεύρω)», Panhellenion 326-A, Νέα Υόρκη, 1922 ή 1923].
Το τραγούδι εντοπίζεται και στο τουρκικό ρεπερτόριο. Γύρω στα 1929 η Afife Hanim (βλ. εδώ) πραγματοποίησε στην Κωνσταντινούπολη την ηχογράφηση "Gül Tango (Gülistanda gördüm seni)" (Odeon Co 482 – A 202025 a). Στον ιστότοπο του Cemal Ünlü καταγράφεται μία ακόμα ηχογράφηση με τον τίτλο "Gül Tango" (Sahibinin Sesi AX 1888) για την οποία δεν έχει βρεθεί ηχητικό υλικό. Πραγματοποιήθηκε γύρω στα 1936 στην Ισταμπούλ από την Birsen Şemsî.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η τουρκική εκδοχή του τραγουδιού εντοπίζεται και στη σύγχρονη δισκογραφία, σε αντίθεση με την ελληνόφωνη η οποία καταγράφεται αποκλειστικά στις προαναφερθείσες ηχογραφήσεις της δεκαετίας του 1920. Το 2011 ηχογραφείται από την Dilek Türkan ("Gülistan Tango", CD "Aşk Mevsimi", Kalan Müzik 532) και το 2018 από την Meral Azizoğlu ("Gülistan Tango", CD "Gülistanbul", Kalan Müzik 8691834012066). Και στις δύο εκτελέσεις, όπως και στην τουρκική παρτιτούρα (βλ. εδώ), η μουσική του τραγουδιού αποδίδεται στον Haydar Tatlıyay.
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Όπως είναι φυσικό, στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας γύρω από την Μεσόγειο θάλασσα, οι «συνομιλίες» των ελληνόφωνων με τους συνενοίκους τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους, καθολικούς ελληνόφωνους, Αρμένηδες, σεφαραδίτες και ασκενάζι Εβραίους, προτεστάντες λεβαντίνους, Ευρωπαίους και Αμερικάνους, υπήρξαν περισσότερο από έντονες. Πολύ συχνά, το εύρος αυτού του δικτύου εκτείνεται στα Βαλκάνια, στην Ανατολική και σε τμήμα ακόμη και της Κεντρικής Ευρώπης. Ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ ορθόδοξων και μουσουλμάνων, τα σχετικά τεκμήρια καταδεικνύουν τις μεταξύ τους μουσικές ανταλλαγές και αποσαφηνίζουν μια οικουμένη όπου όλοι συνεισφέρουν στο μεγάλο μουσικό «χωνευτήρι» και όλοι μπορούν να αντλήσουν από αυτό. Και να το επανακαταθέσουν, σε νέα μορφή, με αναδιαμορφωμένο το κείμενό του και το νόημά του, με άλλοτε σαφείς και άλλοτε θολές παραπομπές στο προ-κείμενό του. Μέχρι να το ανασύρει ξανά κάποιος άλλος, μέσα από το «χωνευτήρι», ώστε να γίνεται ξεκάθαρο πως, στην αναδημιουργική και δυναμική αυτή διαδικασία όπου η ρευστότητα κυριαρχεί, τέλος δεν θα υπάρξει. Μια περίπτωση που προέρχεται από τέτοιου τύπου ρεπερτόρια είναι και η ηχογράφηση «Το ταγκό της μάσκας».
Σύμφωνα με την παρτιτούρα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καζάζη στην Αθήνα με τίτλο «Le tango d' une masque" (Δεν με ξεύρεις... δεν σε ξεύρω!...)», τη μουσική του τραγουδιού υπογράφει ο Α. Μ. και τους στίχους ο Χ. Χ. Όπως προκύπτει από την ομότιτλη χειρόγραφη παρτιτούρα που έχει αναρτηθεί στον ιστότοπο του Αρχείου της ΕΡΤ συνθέτης του τραγουδιού είναι ο Άγγελος Μαρτίνο. Σχετικά με τον στιχουργό, οι Γιώργος Κωνστάντζος, Θωμάς Ταμβάκος, Αθανάσιος Τρικούπης (2014: 150-151) σημειώνουν ότι Χ. Χ. ήταν το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε ο συνθέτης Σωτήριος Γκρεκ.
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία, εκτός από την παρούσα εκτέλεση (η οποία επανεκδόθηκε στις ΗΠΑ από την Odeon USA με αριθμούς καταλόγου 28001-B και 28024-Α), το τραγούδι ηχογραφήθηκε δύο φορές από τη Μαρίκα Παπαγκίκα στη Νέα Υόρκη («Δεν με ξέρεις, δεν σε ξέρω», Δεκέμβριος 1921, Columbia USA 87917-2 – E-7455 και «Δεν με ξεύρεις, δεν σε ξεύρω», Victor B-26972-2 – 73564-Β, 18 Οκτωβρίου 1922) και από τη Βιβή Αντωνοπούλου [«Η μάσκα (Δεν με ξεύρεις, δεν σε ξεύρω)», Panhellenion 326-A, Νέα Υόρκη, 1922 ή 1923].
Το τραγούδι εντοπίζεται και στο τουρκικό ρεπερτόριο. Γύρω στα 1929 η Afife Hanim (βλ. εδώ) πραγματοποίησε στην Κωνσταντινούπολη την ηχογράφηση "Gül Tango (Gülistanda gördüm seni)" (Odeon Co 482 – A 202025 a). Στον ιστότοπο του Cemal Ünlü καταγράφεται μία ακόμα ηχογράφηση με τον τίτλο "Gül Tango" (Sahibinin Sesi AX 1888) για την οποία δεν έχει βρεθεί ηχητικό υλικό. Πραγματοποιήθηκε γύρω στα 1936 στην Ισταμπούλ από την Birsen Şemsî.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η τουρκική εκδοχή του τραγουδιού εντοπίζεται και στη σύγχρονη δισκογραφία, σε αντίθεση με την ελληνόφωνη η οποία καταγράφεται αποκλειστικά στις προαναφερθείσες ηχογραφήσεις της δεκαετίας του 1920. Το 2011 ηχογραφείται από την Dilek Türkan ("Gülistan Tango", CD "Aşk Mevsimi", Kalan Müzik 532) και το 2018 από την Meral Azizoğlu ("Gülistan Tango", CD "Gülistanbul", Kalan Müzik 8691834012066). Και στις δύο εκτελέσεις, όπως και στην τουρκική παρτιτούρα (βλ. εδώ), η μουσική του τραγουδιού αποδίδεται στον Haydar Tatlıyay.
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ