Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Θα πρέπει να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και περιλαμβάνει ηχογραφήσεις σε αμέτρητους τόπους, γλώσσες και αισθητικά πλαίσια. Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες.
Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Ο κινηματογράφος διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τον κινηματογράφο αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία των ταινιών. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί το τραγούδι «Τραγουδάκια με σπανιόλικες κιθάρες».
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του γερμανικού τραγουδιού "Sag, was sagt der Don zur Donna in Sevilla?" σε μουσική του συνθέτη Robert Stolz (Graz, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, 25 Αυγούστου 1880 - Βερολίνο, 27 Ιουνίου 1975) και στίχους του Robert Gilbert (Βερολίνο, 29 Σεπτεμβρίου 1899 - Minusio, Ελβετία, 20 Μαρτίου 1978).
Το τραγούδι γράφτηκε για τη γερμανική κινηματογραφική ταινία "Ein Lied, ein Kuß, ein Mädel" (Ένα τραγούδι, ένα φιλί, ένα κορίτσι), που ξεκίνησε τις προβολές στις κινηματογραφικές αίθουσες στις 14 Απριλίου 1932. Στην ταινία το τραγούδησε η Gerti Klemm (δες εδώ) και o Tibor Halmay (δες εδώ).
H γερμανική παρτιτούρα με τέσσερα τραγούδια από το soundtrack της ταινίας, μεταξύ των οποίων και αυτό της παρούσας ηχογράφησης, εκδόθηκε το 1932 στο Βερολίνο από τον οίκο Alrobi Musikverlag.
Ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στη γερμανική δισκογραφία (ενδεικτικά):
- Mark Weber & Orchester, Βερολίνο, 11 Απριλίου 1932 (Electrola E-OD 872/1 - EG2528)
- Dajos Bela Orchestra - Luigi Bernauer "Fred Lustig", Βερολίνο, 1 Μαρτίου 1932 (Odeon Be 9829 - O11640b)
Εντοπίζεται, επίσης, στην ουγγρική δισκογραφία:
"Szolj mit szól a spanyol donnahoz a donja", The Lyric Band - Vajda Karoly, Πράγα, 1932 (Esta 1013 - Ε 673).
Αλλά και στη δισκογραφία της Γαλλίας, όπου η ταινία προβλήθηκε με τον τίτλο "C'est un amour qui passe":
- "Rumba d'Espagne", Nelly Aska & l'Orchestre Georges Aubanel, Παρίσι, Σεπτέμβριος 1932 (Polydor 522400)
- "Rumba d'Espagne", Paul Monti et son orchestre, πιθανώς στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1933 (Solex S 2741 - B. 85)
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, η παρούσα ηχογράφηση αποτελεί τη μοναδική καταγραφή του τραγουδιού στην ελληνική ιστορική δικογραφία.
Η ελληνική παρτιτούρα, με στίχους του Πωλ Μενεστρέλ (Γιάννης Χυδίρογλου), εκδόθηκε στην Αθήνα το 1932 από τον οίκο Μιχάλη Γαϊτάνου.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Θα πρέπει να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και περιλαμβάνει ηχογραφήσεις σε αμέτρητους τόπους, γλώσσες και αισθητικά πλαίσια. Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες.
Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Ο κινηματογράφος διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τον κινηματογράφο αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία των ταινιών. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί το τραγούδι «Τραγουδάκια με σπανιόλικες κιθάρες».
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του γερμανικού τραγουδιού "Sag, was sagt der Don zur Donna in Sevilla?" σε μουσική του συνθέτη Robert Stolz (Graz, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, 25 Αυγούστου 1880 - Βερολίνο, 27 Ιουνίου 1975) και στίχους του Robert Gilbert (Βερολίνο, 29 Σεπτεμβρίου 1899 - Minusio, Ελβετία, 20 Μαρτίου 1978).
Το τραγούδι γράφτηκε για τη γερμανική κινηματογραφική ταινία "Ein Lied, ein Kuß, ein Mädel" (Ένα τραγούδι, ένα φιλί, ένα κορίτσι), που ξεκίνησε τις προβολές στις κινηματογραφικές αίθουσες στις 14 Απριλίου 1932. Στην ταινία το τραγούδησε η Gerti Klemm (δες εδώ) και o Tibor Halmay (δες εδώ).
H γερμανική παρτιτούρα με τέσσερα τραγούδια από το soundtrack της ταινίας, μεταξύ των οποίων και αυτό της παρούσας ηχογράφησης, εκδόθηκε το 1932 στο Βερολίνο από τον οίκο Alrobi Musikverlag.
Ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στη γερμανική δισκογραφία (ενδεικτικά):
- Mark Weber & Orchester, Βερολίνο, 11 Απριλίου 1932 (Electrola E-OD 872/1 - EG2528)
- Dajos Bela Orchestra - Luigi Bernauer "Fred Lustig", Βερολίνο, 1 Μαρτίου 1932 (Odeon Be 9829 - O11640b)
Εντοπίζεται, επίσης, στην ουγγρική δισκογραφία:
"Szolj mit szól a spanyol donnahoz a donja", The Lyric Band - Vajda Karoly, Πράγα, 1932 (Esta 1013 - Ε 673).
Αλλά και στη δισκογραφία της Γαλλίας, όπου η ταινία προβλήθηκε με τον τίτλο "C'est un amour qui passe":
- "Rumba d'Espagne", Nelly Aska & l'Orchestre Georges Aubanel, Παρίσι, Σεπτέμβριος 1932 (Polydor 522400)
- "Rumba d'Espagne", Paul Monti et son orchestre, πιθανώς στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1933 (Solex S 2741 - B. 85)
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, η παρούσα ηχογράφηση αποτελεί τη μοναδική καταγραφή του τραγουδιού στην ελληνική ιστορική δικογραφία.
Η ελληνική παρτιτούρα, με στίχους του Πωλ Μενεστρέλ (Γιάννης Χυδίρογλου), εκδόθηκε στην Αθήνα το 1932 από τον οίκο Μιχάλη Γαϊτάνου.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
