Στις αρχές του 20ού αιώνα τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του Φοίβου Ατρείδη του tango "Poema" σε μουσική του Mario Melfi (Μπουένος Άιρες, 5 Αυγούστου 1905 – 21 Σεπτεμβρίου 1970) και στίχους του Eduardo Bianco (Ροσάριο, Σάντα Φε, Αργεντινή, 28 Ιουνίου 1892 – Μπουένος Άιρες, 26 Οκτωβρίου 1959).
Η παρτιτούρα του τραγουδιού εκδόθηκε στο Παρίσι από τον Julio Garson.
Το τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία και ηχογραφήθηκε πολλές φορές σε διάφορες μορφές, περιοχές και γλώσσες. Ενδεικτικά:
– "Poema", Orquesta A. J. Pesenti du Coliseum de Paris – Nena Sainz, Παρίσι, 11 Ιουλίου 1932 (Columbia WL 3848 – DF 946)
– "Poema", Imperio Argentina – Ορχήστρα με κιθάρες, πιάνο, βιολί, Βαρκελώνη, 1932-1933 (Parlophon 129649 – B 25.872.I, Odeon 129649 – O 4784, Columbia 129649 Α – J 2281)
– "Poema", Eduardo Bianco and his Orchestra – Manuel Bianco [Eduardo Bianco], Νέα Υόρκη, 11 Ιανουαρίου 1934 (Brunswick B14575 – 6923)
– "Poemat", Stefan Witas – Orkiestra Odeon, Βαρσοβία, 1934 (Odeon Wo. 1524 – O. 271035 a.)
– "Poema", Francisco Canaro su Orquesta Tipica – Roberto Maida, Μπουένος Άιρες, 11 Ιουνίου 1935 (Odeon e 8189 – 4945 B)
– "Poema", Pauls Zakks – Arpada Czegledy Orkestris, Ρίγα, 1938 (Bellaccord Electro M 4746 – 3800)
– "Poema", Rita Drangsholt, Øivind Berghs Bristolorkester, Όσλο, 1942 (Columbia CN 1563 – GN 928)
– "Poema", Orchestra Rio Rita, Ιταλία, 1947 (Cetra 53100BC – AA474)
– "Poema", Veikko Tuomi – Triola-yhtye, Ελσίνκι, 1953 (Triola 4108 II L – T 4108)
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία, εκτός από την παρούσα ηχογράφηση, το τραγούδι κυκλοφόρησε σε δύο ακόμα εκτελέσεις:
– «Ποέμα», Πέτρος Επιτροπάκης, Αθήνα, 1933 (Parlophon 101315 – B. 21670-I)
– «Ποέμα», Άρτεμις Μάνεση, Αθήνα, 1933 (Odeon Go 1856 – GA 1641)
Η ελληνική εμπορική παρτιτούρα, με τίτλο «Poema - Σαν τραγουδάκι ερωτικό» και στίχους του Φοίβου Ατρείδη, εκδόθηκε στην Αθήνα το 1933 από τον οίκο Γαϊτάνου.
Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου, Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του Φοίβου Ατρείδη του tango "Poema" σε μουσική του Mario Melfi (Μπουένος Άιρες, 5 Αυγούστου 1905 – 21 Σεπτεμβρίου 1970) και στίχους του Eduardo Bianco (Ροσάριο, Σάντα Φε, Αργεντινή, 28 Ιουνίου 1892 – Μπουένος Άιρες, 26 Οκτωβρίου 1959).
Η παρτιτούρα του τραγουδιού εκδόθηκε στο Παρίσι από τον Julio Garson.
Το τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία και ηχογραφήθηκε πολλές φορές σε διάφορες μορφές, περιοχές και γλώσσες. Ενδεικτικά:
– "Poema", Orquesta A. J. Pesenti du Coliseum de Paris – Nena Sainz, Παρίσι, 11 Ιουλίου 1932 (Columbia WL 3848 – DF 946)
– "Poema", Imperio Argentina – Ορχήστρα με κιθάρες, πιάνο, βιολί, Βαρκελώνη, 1932-1933 (Parlophon 129649 – B 25.872.I, Odeon 129649 – O 4784, Columbia 129649 Α – J 2281)
– "Poema", Eduardo Bianco and his Orchestra – Manuel Bianco [Eduardo Bianco], Νέα Υόρκη, 11 Ιανουαρίου 1934 (Brunswick B14575 – 6923)
– "Poemat", Stefan Witas – Orkiestra Odeon, Βαρσοβία, 1934 (Odeon Wo. 1524 – O. 271035 a.)
– "Poema", Francisco Canaro su Orquesta Tipica – Roberto Maida, Μπουένος Άιρες, 11 Ιουνίου 1935 (Odeon e 8189 – 4945 B)
– "Poema", Pauls Zakks – Arpada Czegledy Orkestris, Ρίγα, 1938 (Bellaccord Electro M 4746 – 3800)
– "Poema", Rita Drangsholt, Øivind Berghs Bristolorkester, Όσλο, 1942 (Columbia CN 1563 – GN 928)
– "Poema", Orchestra Rio Rita, Ιταλία, 1947 (Cetra 53100BC – AA474)
– "Poema", Veikko Tuomi – Triola-yhtye, Ελσίνκι, 1953 (Triola 4108 II L – T 4108)
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία, εκτός από την παρούσα ηχογράφηση, το τραγούδι κυκλοφόρησε σε δύο ακόμα εκτελέσεις:
– «Ποέμα», Πέτρος Επιτροπάκης, Αθήνα, 1933 (Parlophon 101315 – B. 21670-I)
– «Ποέμα», Άρτεμις Μάνεση, Αθήνα, 1933 (Odeon Go 1856 – GA 1641)
Η ελληνική εμπορική παρτιτούρα, με τίτλο «Poema - Σαν τραγουδάκι ερωτικό» και στίχους του Φοίβου Ατρείδη, εκδόθηκε στην Αθήνα το 1933 από τον οίκο Γαϊτάνου.
Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου, Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
