Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Θα πρέπει να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και περιλαμβάνει ηχογραφήσεις σε αμέτρητους τόπους, γλώσσες και αισθητικά πλαίσια. Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες.
Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Το θέατρο (και αργότερα και ο κινηματογράφος) διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τις παραστάσεις αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία τους. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί το τραγούδι «Νύχτ' αγάπης…».
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του ντουέτου "Faschingsnacht, du Zeit der Liebe" από την τρίπρακτη οπερέτα «Η κοντέσα του χορού» (Die Tanzgräfin op. 375), σε μουσική του συνθέτη Robert Stolz (Graz, Αυστρία, 25 Αυγούστου 1880 - Βερολίνο, 27 Ιουνίου 1975) και λιμπρέτο των Leopold Jacobson (30 Ιουνίου 1873 ή 1878, Czernowitz της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας - 23 Φεβρουαρίου 1943 στο γκέτο Theresienstadt) και Robert Bodanzky (Isidor Bodanskie, Βιέννη, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, 8 Μαρτίου 1879 – Βερολίνο, 2 Νοεμβρίου 1923). Η οπερέτα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Wallner Theater του Βερολίνου στις 18 Φεβρουαρίου 1921.
Τρεις περίπου μήνες αργότερα, στις 13 Μαΐου 1921, ξεκίνησαν οι παραστάσεις στη Βιέννη, ενώ την ίδια χρονιά παρουσιάστηκε στο Teatr Nowy της Βαρσοβίας με τον τίτλο "Hrabina z Tabarin". Τον Μάρτιο του 1923 ανέβηκε στο Fővárosi Operettszínház (Budapester Operettentheater) της Βουδαπέστης με τον τίτλο "A kis grizett". Στη Γαλλία παρουσιάστηκε με τον τίτλο "La Comtesse du Dancing" στο Théâtre Municipal της Angers στις 5 Δεκεμβρίου 1931.
Η παρτιτούρα της οπερέτας εκδόθηκε στο Βερολίνο το 1921 από τον οίκο Drei Masken-Verlag.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1920 στο Βερολίνο από την Ilse Asch και τον Bernhard Bötel (Odeon xBe 2439 - 311583).
Στην Ελλάδα ανέβηκε για πρώτη φορά το 1922 από την Αθηναϊκή Οπερέτα του Γ. Δράμαλη.
Η ελληνική παρτιτούρα, με τον τίτλο «Νύχτα αγάπης είν' απόψε», σε στίχους του Γ. Δράμαλη, εκδόθηκε στην Αθήνα από τον Ζ. Βελούδιο. Παρτιτούρα του τραγουδιού, με στίχους αγνώστου, διαφορετικούς από αυτούς της παρούσας ηχογράφησης, περιλαμβάνεται, επίσης, στις σελίδες 5 και 6 (incipit: Έλα και ρώτα) της 8σέλιδης έκδοσης «Η κοντέσα του χορού», η οποία αποτελεί απάνθισμα από διασκευές του Γρηγόρη Κωνταντινίδη σε μέρη του έργου όπως τραγούδια και ντουέτα, και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γαϊτάνου – Κωνσταντινίδου – Σταρρ (βλ. εδώ).
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, η παρούσα εκτέλεση αποτελεί τη μοναδική καταγραφή του τραγουδιού στην ελληνική ιστορική δισκογραφία.
Για τον τραγουδιστή της ηχογράφησης Μισαηλίδη βλέπε εδώ.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Θα πρέπει να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και περιλαμβάνει ηχογραφήσεις σε αμέτρητους τόπους, γλώσσες και αισθητικά πλαίσια. Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες.
Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Το θέατρο (και αργότερα και ο κινηματογράφος) διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τις παραστάσεις αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία τους. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί το τραγούδι «Νύχτ' αγάπης…».
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του ντουέτου "Faschingsnacht, du Zeit der Liebe" από την τρίπρακτη οπερέτα «Η κοντέσα του χορού» (Die Tanzgräfin op. 375), σε μουσική του συνθέτη Robert Stolz (Graz, Αυστρία, 25 Αυγούστου 1880 - Βερολίνο, 27 Ιουνίου 1975) και λιμπρέτο των Leopold Jacobson (30 Ιουνίου 1873 ή 1878, Czernowitz της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας - 23 Φεβρουαρίου 1943 στο γκέτο Theresienstadt) και Robert Bodanzky (Isidor Bodanskie, Βιέννη, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, 8 Μαρτίου 1879 – Βερολίνο, 2 Νοεμβρίου 1923). Η οπερέτα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Wallner Theater του Βερολίνου στις 18 Φεβρουαρίου 1921.
Τρεις περίπου μήνες αργότερα, στις 13 Μαΐου 1921, ξεκίνησαν οι παραστάσεις στη Βιέννη, ενώ την ίδια χρονιά παρουσιάστηκε στο Teatr Nowy της Βαρσοβίας με τον τίτλο "Hrabina z Tabarin". Τον Μάρτιο του 1923 ανέβηκε στο Fővárosi Operettszínház (Budapester Operettentheater) της Βουδαπέστης με τον τίτλο "A kis grizett". Στη Γαλλία παρουσιάστηκε με τον τίτλο "La Comtesse du Dancing" στο Théâtre Municipal της Angers στις 5 Δεκεμβρίου 1931.
Η παρτιτούρα της οπερέτας εκδόθηκε στο Βερολίνο το 1921 από τον οίκο Drei Masken-Verlag.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1920 στο Βερολίνο από την Ilse Asch και τον Bernhard Bötel (Odeon xBe 2439 - 311583).
Στην Ελλάδα ανέβηκε για πρώτη φορά το 1922 από την Αθηναϊκή Οπερέτα του Γ. Δράμαλη.
Η ελληνική παρτιτούρα, με τον τίτλο «Νύχτα αγάπης είν' απόψε», σε στίχους του Γ. Δράμαλη, εκδόθηκε στην Αθήνα από τον Ζ. Βελούδιο. Παρτιτούρα του τραγουδιού, με στίχους αγνώστου, διαφορετικούς από αυτούς της παρούσας ηχογράφησης, περιλαμβάνεται, επίσης, στις σελίδες 5 και 6 (incipit: Έλα και ρώτα) της 8σέλιδης έκδοσης «Η κοντέσα του χορού», η οποία αποτελεί απάνθισμα από διασκευές του Γρηγόρη Κωνταντινίδη σε μέρη του έργου όπως τραγούδια και ντουέτα, και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γαϊτάνου – Κωνσταντινίδου – Σταρρ (βλ. εδώ).
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, η παρούσα εκτέλεση αποτελεί τη μοναδική καταγραφή του τραγουδιού στην ελληνική ιστορική δισκογραφία.
Για τον τραγουδιστή της ηχογράφησης Μισαηλίδη βλέπε εδώ.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
