Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Η διακίνηση μουσικών αποτελεί ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Τα ρεπερτόρια αποεδαφικοποιούνται και αναμιγνύονται με άλλα, τα οποία προσλαμβάνουν πλέον υπερτοπικά χαρακτηριστικά. Οι μουσικοί βρίσκονται συχνά σε κίνηση μέσα σε πολυπολιτισμικές αυτοκρατορίες, υπηρετούν και οικειοποιούνται πολυποίκιλα ρεπερτόρια που προέρχονται ή/και υλοποιούνται από ετερογενείς εθνοπολιτισμικές ομάδες. Σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά σχηματίζεται είναι εξαιρετικά σύνθετο. Kάποιες φορές, συναντάμε προϋπάρχοντα τραγούδια που, διά της οικειοποίησης και της αναπροσαρμογής, αποκτούν νέα μορφή σε διαφορετικό τόπο από αυτό που γεννήθηκαν οι δημιουργοί τους και, ζώντας μια δεύτερη ζωή, εκβάλλουν μαζικά σε τρίτους τόπους, πυροδοτώντας έναν άλλο, νέο κύκλο αναδημιουργίας. Τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά διαδραματίζει καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται «Η μικρούλα».
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του ξένου τραγουδιού που είναι περισσότερο γνωστό στη γαλλική του εκδοχή ως "Viens, Poupoule!". Η απαρχή, ωστόσο, της δημιουργίας του ανάγεται στα τέλη του 19ου αιώνα στη Γερμανία.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του γερμανικού ερευνητικού ινστιτούτου Deutsche Volkslieder, αφετηρία, και πρότυπο για τις διάφορες εκδοχές του τραγουδιού που ακολούθησαν, ανάμεσά τους και το "Viens, Poupoule!", υπήρξε το "Hamburger Juxmarsch" Op. 97, που συνέθεσε το 1888 ο εξ Αμβούργου συνθέτης και εκδότης Emil Ascher, με τους στίχους "Komm, Karline, komm, wir gehen nach Hamburg" (Έλα, Καρλίνε, έλα, θέλουμε να πάμε στο Αμβούργο).
Ένα χρόνο αργότερα, το 1889, ο κωμικός από τη Φραγκφούρτη Adolph Spahn, διασκεύασε το "Hamburger Juxmarsch" και προσθέτοντας στίχους παρουσίασε το "Komm, Karline, komm, wir wollen nach Seckbach gehn" (Έλα, Καρλίνε, έλα, θέλουμε να πάμε στο Σέκμπαχ), το οποίο εκδόθηκε το 1897 από τον J. Andre στο Offenbach. Όπως μαρτυρούν διάφορες καρτ ποστάλ της εποχής, γνώρισε μεγάλη επιτυχία και σύντομα εμφανίστηκαν οι βερολινέζικες εκδοχές του τραγουδιού που «προσκαλούσαν» (Komm) στα προάστια του Rixdorf ή Pankow.
Το 1898, μία ακόμα εκδοχή του τραγουδιού, η χιουμοριστική πόλκα "Komm Karlineken wir wollen nach Pankow gehn", ή "Komm Karlineken", γνωστή και ως "Kille, kille, Karline", σε κείμενο των Selig και Latz, μουσική επιμέλεια του Carl Wappaus και ερμηνεία του κωμικού Littke-Carlsen, έγινε εξαιρετικά δημοφιλής στο Βερολίνο.
Η επιτυχία θα ξεπεράσει τα σύνορα της Γερμανίας και θα εξαπλωθεί σε πολλά μέρη της Ευρώπης αλλά και στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Παρτιτούρες του τραγουδιού θα εκδοθούν στη Βιέννη, το Λονδίνο, το Παρίσι, τη Βαρσοβία, τη Ρίγα, τη Μόσχα, την Αγία Πετρούπολη, τη Μελβούρνη κ.α., ενώ θα παρουσιαστεί ζωντανά, διασκευασμένο και σε άλλες γλώσσες, σε μουσικές σκηνές εντός και εκτός Ευρώπης, όπως:
Τον Ιούλιο του 1898 από τον Littke-Carlsen στο θερινό θέατρο Venedig στη Βιέννη, τον Μάρτιο του 1899 από τον Don Fernando Carlo στη Scala Variété της Κοπεγχάγης, το 1902, ως "Viens, Poupoule!", από τον Félix Mayol στο La Scala στο Παρίσι, το 1903, ως "Viens, Poupoule!", από τον Adolph Gauwin στο Varieté Nouveau Cirque στο Charleroi του Βελγίου, το 1904, ως "Come, come Caroline", από τον Arthur Roberts στο Palace Theater του Λονδίνου. Επίσης, την ίδια χρονιά θα το τραγουδήσει στην αγγλική εκδοχή ο Edward Lori στη μουσική κωμωδία του Frank Osmond Carr "The rose of Riviera" που έκανε πρεμιέρα στις 28 Μαΐου 1904 στο Σίδνεϊ και συνέχισε με την ίδια επιτυχία τις παραστάσεις στην Αδελαΐδα και στο Χάστινγκς της Νέας Ζηλανδίας.
Ιδαίτερα σημαντικό για τη διάδοση του τραγουδιού υπήρξε το γεγονός ότι παράλληλα ηχογραφείται, είτε σε ορχηστρική μορφή είτε σε μορφή τραγουδιού, από τα τέλη του 19ου αιώνα, στα πρώτα βήματα της δισκογραφίας, σε διάφορους τόπους. Ενδεικτικά:
- "Komm Karlinchen, Polka", Tátszotta, Banda Marczi (czigány zenekar) (Gipsy string orchestra), Hotel Royal, Βουδαπέστη, Ιούνιος 1899 (Gramophone 2488 – 70635)
- "Komm' Karlinchen komm", Original Couplet, Richard Waldemar (bar) (Komiker), Βιέννη, Ιούνιος 1899 (Gramophone 2536 – 72568)
- "Komm' Karlinchen", Edi, Biedermann, (male duet), D'Grinzinger Streich-Quartett, Βιέννη, Ιούνιος 1899 (Gramophone 2556 – 74089)
- "Kom Johanna, Kom", Carl Johnn, Στοκχόλμη, 3 ή 4 Δεκεμβρίου 1899 (Berliner 55A - 82559), στα Σουηδικά
- "Kom Karlinne", Louis Matla (comik), Χάγη, Ιανουάριος 1900, (Gramophone 259Α - 92009)
- "Komm Babuschka", Parodie auf Komm Karlinchen, Josef Modl (Komiker), Βιέννη, Μάιος 1900 (Gramophone 1678 A – 42047)
- "Komm Karlinchen komm", Hans Fredy (Komik), Βερολίνο, Ιανουάριος 1901 (Gramophone 388 A – 42552)
- "Komm Karlinkhen", Ruminsky Orkiestr (Romanian Orchestra), Αγία Πετρούπολη, 1901 (Gramophone 1618 Β-Ε – 20508)
Επίσης, στον ιστότοπο phonobase.org έχει αναρτηθεί ηχογράφηση του τραγουδιού με τον τίτλο "Kom Karline" από άγνωστο τραγουδιστή με συνοδεία πιάνου σε αχρονολόγητο κύλινδρο της εταιρείας The World's Phonograph C° Amsterdam.
Στη Γαλλία η εκδοχή του Adolph Spahn διασκευάστηκε από τον Henri Christiné και ως "Viens, Poupoule!", με στίχους του ιδίου και του Alexandre Trébitsch, έγινε μεγάλη επιτυχία.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο www.dutempsdescerisesauxfeuillesmortes.net, το τραγούδι παρουσίασαν το 1902 στο Παρίσι εκτός από τον Félix Mayol στο La Scala, ο Max Morel στο La Cigale και ο Albert Portal στο Moulin Rouge. Την ίδια χρονιά εκδόθηκε στο Παρίσι από τον οίκο Société Anonyme η γαλλική παρτιτούρα.
Ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά στη γαλλική γλώσσα από τον Felix Mayol (Παρίσι, 1902, Zonophone 11660), ο οποίος πραγματοποίησε άλλες έξι εκτελέσεις (δες εδώ) για διάφορες εταιρείες. Ακολούθησαν αρκετές ηχογραφήσεις και σε κύλινδο και σε δίσκο (δες εδώ), όπως αυτή του Charlus, του André Maréchal, της Mme. Morganti κ.ά.
Tην ίδια περίπου περίοδο με την εμφάνιση της δισκογραφίας, το δίκτυο προβολής και διάδοσης της μουσικής διευρύνεται με την αξιοποίηση και μιας άλλης, επίσης νεότευκτης την εποχή εκείνη, εφεύρεσης: του κινηματογράφου. Το 1905 η πρωτοπόρος σκηνοθέτις Alice Guy-Blaché κινηματογράφησε για τη Société des Etablissements L. Gaumont Phonoscène με τίτλο "Viens, poupoule" (n° 146) στην οποία ο Felix Mayol ερμηνεύει το ομότιτλο τραγούδι. Καταγράφεται και δεύτερο άγνωστου σκηνοθέτη Gaumont Phonoscène του τραγουδιού (Viens, poupoule, n° 18), του 1905 ή 1906, με ερμηνευτή τον Charlus.
Στην Αγγλία οι ηχογραφήσεις, ως "Come, come Caroline", ξεκινούν το 1904, χρονιά που παρουσιάστηκε από τον Arthur Roberts στο Palace Theater του Λονδίνου:
- "Come come Caroline", Burt Shepard, Λονδίνο 11 Ιανουαρίου 1904 (Gramophone 4836b - 3-2096)
- "Come come Caroline", Harry Bluff, Λονδίνο, 6 Μαΐου 1904 (Edison Bell 6356)
- "Come come Caroline", Harry Bluff, Λονδίνο, μεταξύ 1900-1908 (Lambert Record 5078 και σε κύλινδρο με αριθμό 16030)
Στο Βέλγιο, διασκευή του τραγουδιού με τον τίτλο "Viens ma Crotje" ηχογραφήθηκε από τον Jan Willekens, στις Βρυξέλλες τον Ιούνιο του 1906 (Favorite 1626-o - 1-97545).
Το τραγούδι έγινε επιτυχία και στην Πολωνία με τον τίτλο "Pójdź Paulinko!", εκδόθηκε σε παρτιτούρα και ηχογραφήθηκε από τον Władysław Ochrymowicz στη Νέα Υόρκη, γύρω στα 1924 (Okeh 11195-A).
Στην Ισπανία με τον τίτλο "¡Ven Mimi!", ηχογραφήθηκε από τη La Fornarina (María del Consuelo Vello Cano) στη Μαδρίτη στις 9 Νοεμβρίου 1912 (Gramophone 4522ab - 3-63103 & Victor 65792, Odeon A 135336).
Στη Ρωσία, διασκευή του τραγουδιού με τον τίτλο "Бей Германцевъ" (Beat the German) ηχογραφήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 1914 στο Πέτρογκραντ (Αγία Πετρούπολη) από τον Dmitry A. Bogemsky (Д. А. Богемскiй) για τη Zonophone (18788b - X 61650).
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, στην ελληνική δισκογραφία έχουν εντοπιστεί τέσσερις ηχογραφήσεις του τραγουδιού, δύο εκ των οποίων προγενέστερες από την παρούσα:
- «Να η μικρούλα», Αθηναϊκή Εστουδιαντίνα, Κωνσταντινούπολη, Οκτώβριος 1904 (Gramophone 2473h – 14631 4-14571, Zonophone X 104516)
- «Η μικρούλα πουπούλ», Αθηναϊκή Εστουδιαντίνα, Κωνσταντινούπολη, Οκτώβριος 1904 (Gramophone 2501h - 14640)
- «Η μικρούλα», Εστουδιαντίνα Χριστοδουλίδη, Κωνσταντινούπολη, 1906 (Odeon Cx 706 ma - 31350), παρούσα ηχογράφηση
- «Να η μικρούλα», Γιώργος Χέλμης, Νέα Υόρκη, περίπου Αύγουστος 1918 (Columbia 84610 - E-4124)
Η ελληνική παρτιτούρα εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τις εκδόσεις A. Comendinger, στη σειρά "La lyre orientale" με τίτλο «Να η μικρούλα» (Viens poupoule) στο όνομα του Δ. Βιτάλη, ενώ κυκλοφόρησε και από τις εκδόσεις Σ. Χρηστίδη με τον τίτλο "Viens, poupoule!", πιθανότατα μόνο στη γαλλική γλώσσα.
Όπως προκύπτει από την παρτιτούρα που εκδόθηκε στην Αθήνα από τον Γεώργιο Φέξη με τίτλο "Viens poupoule (Polka) Το σχολάρχη μας, μάς πάψανε", διασκευή του τραγουδιού συμπεριλήφθηκε στην επιθεώρηση «Εδώ κ' εκεί», σε κείμενο των Πολύβιου Δημητρακόπουλου - Γεωργίου Τσοκόπουλου και μουσική του Αλέξανδρου Κυπαρίσση. Η επιθεώρηση ανέβηκε την 1η Αυγούστου 1905 από τον θίασο Παντόπουλου, στο θέατρο Παντόπουλου που βρισκόταν στο Σύνταγμα.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Η διακίνηση μουσικών αποτελεί ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Τα ρεπερτόρια αποεδαφικοποιούνται και αναμιγνύονται με άλλα, τα οποία προσλαμβάνουν πλέον υπερτοπικά χαρακτηριστικά. Οι μουσικοί βρίσκονται συχνά σε κίνηση μέσα σε πολυπολιτισμικές αυτοκρατορίες, υπηρετούν και οικειοποιούνται πολυποίκιλα ρεπερτόρια που προέρχονται ή/και υλοποιούνται από ετερογενείς εθνοπολιτισμικές ομάδες. Σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά σχηματίζεται είναι εξαιρετικά σύνθετο. Kάποιες φορές, συναντάμε προϋπάρχοντα τραγούδια που, διά της οικειοποίησης και της αναπροσαρμογής, αποκτούν νέα μορφή σε διαφορετικό τόπο από αυτό που γεννήθηκαν οι δημιουργοί τους και, ζώντας μια δεύτερη ζωή, εκβάλλουν μαζικά σε τρίτους τόπους, πυροδοτώντας έναν άλλο, νέο κύκλο αναδημιουργίας. Τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά διαδραματίζει καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται «Η μικρούλα».
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του ξένου τραγουδιού που είναι περισσότερο γνωστό στη γαλλική του εκδοχή ως "Viens, Poupoule!". Η απαρχή, ωστόσο, της δημιουργίας του ανάγεται στα τέλη του 19ου αιώνα στη Γερμανία.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του γερμανικού ερευνητικού ινστιτούτου Deutsche Volkslieder, αφετηρία, και πρότυπο για τις διάφορες εκδοχές του τραγουδιού που ακολούθησαν, ανάμεσά τους και το "Viens, Poupoule!", υπήρξε το "Hamburger Juxmarsch" Op. 97, που συνέθεσε το 1888 ο εξ Αμβούργου συνθέτης και εκδότης Emil Ascher, με τους στίχους "Komm, Karline, komm, wir gehen nach Hamburg" (Έλα, Καρλίνε, έλα, θέλουμε να πάμε στο Αμβούργο).
Ένα χρόνο αργότερα, το 1889, ο κωμικός από τη Φραγκφούρτη Adolph Spahn, διασκεύασε το "Hamburger Juxmarsch" και προσθέτοντας στίχους παρουσίασε το "Komm, Karline, komm, wir wollen nach Seckbach gehn" (Έλα, Καρλίνε, έλα, θέλουμε να πάμε στο Σέκμπαχ), το οποίο εκδόθηκε το 1897 από τον J. Andre στο Offenbach. Όπως μαρτυρούν διάφορες καρτ ποστάλ της εποχής, γνώρισε μεγάλη επιτυχία και σύντομα εμφανίστηκαν οι βερολινέζικες εκδοχές του τραγουδιού που «προσκαλούσαν» (Komm) στα προάστια του Rixdorf ή Pankow.
Το 1898, μία ακόμα εκδοχή του τραγουδιού, η χιουμοριστική πόλκα "Komm Karlineken wir wollen nach Pankow gehn", ή "Komm Karlineken", γνωστή και ως "Kille, kille, Karline", σε κείμενο των Selig και Latz, μουσική επιμέλεια του Carl Wappaus και ερμηνεία του κωμικού Littke-Carlsen, έγινε εξαιρετικά δημοφιλής στο Βερολίνο.
Η επιτυχία θα ξεπεράσει τα σύνορα της Γερμανίας και θα εξαπλωθεί σε πολλά μέρη της Ευρώπης αλλά και στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Παρτιτούρες του τραγουδιού θα εκδοθούν στη Βιέννη, το Λονδίνο, το Παρίσι, τη Βαρσοβία, τη Ρίγα, τη Μόσχα, την Αγία Πετρούπολη, τη Μελβούρνη κ.α., ενώ θα παρουσιαστεί ζωντανά, διασκευασμένο και σε άλλες γλώσσες, σε μουσικές σκηνές εντός και εκτός Ευρώπης, όπως:
Τον Ιούλιο του 1898 από τον Littke-Carlsen στο θερινό θέατρο Venedig στη Βιέννη, τον Μάρτιο του 1899 από τον Don Fernando Carlo στη Scala Variété της Κοπεγχάγης, το 1902, ως "Viens, Poupoule!", από τον Félix Mayol στο La Scala στο Παρίσι, το 1903, ως "Viens, Poupoule!", από τον Adolph Gauwin στο Varieté Nouveau Cirque στο Charleroi του Βελγίου, το 1904, ως "Come, come Caroline", από τον Arthur Roberts στο Palace Theater του Λονδίνου. Επίσης, την ίδια χρονιά θα το τραγουδήσει στην αγγλική εκδοχή ο Edward Lori στη μουσική κωμωδία του Frank Osmond Carr "The rose of Riviera" που έκανε πρεμιέρα στις 28 Μαΐου 1904 στο Σίδνεϊ και συνέχισε με την ίδια επιτυχία τις παραστάσεις στην Αδελαΐδα και στο Χάστινγκς της Νέας Ζηλανδίας.
Ιδαίτερα σημαντικό για τη διάδοση του τραγουδιού υπήρξε το γεγονός ότι παράλληλα ηχογραφείται, είτε σε ορχηστρική μορφή είτε σε μορφή τραγουδιού, από τα τέλη του 19ου αιώνα, στα πρώτα βήματα της δισκογραφίας, σε διάφορους τόπους. Ενδεικτικά:
- "Komm Karlinchen, Polka", Tátszotta, Banda Marczi (czigány zenekar) (Gipsy string orchestra), Hotel Royal, Βουδαπέστη, Ιούνιος 1899 (Gramophone 2488 – 70635)
- "Komm' Karlinchen komm", Original Couplet, Richard Waldemar (bar) (Komiker), Βιέννη, Ιούνιος 1899 (Gramophone 2536 – 72568)
- "Komm' Karlinchen", Edi, Biedermann, (male duet), D'Grinzinger Streich-Quartett, Βιέννη, Ιούνιος 1899 (Gramophone 2556 – 74089)
- "Kom Johanna, Kom", Carl Johnn, Στοκχόλμη, 3 ή 4 Δεκεμβρίου 1899 (Berliner 55A - 82559), στα Σουηδικά
- "Kom Karlinne", Louis Matla (comik), Χάγη, Ιανουάριος 1900, (Gramophone 259Α - 92009)
- "Komm Babuschka", Parodie auf Komm Karlinchen, Josef Modl (Komiker), Βιέννη, Μάιος 1900 (Gramophone 1678 A – 42047)
- "Komm Karlinchen komm", Hans Fredy (Komik), Βερολίνο, Ιανουάριος 1901 (Gramophone 388 A – 42552)
- "Komm Karlinkhen", Ruminsky Orkiestr (Romanian Orchestra), Αγία Πετρούπολη, 1901 (Gramophone 1618 Β-Ε – 20508)
Επίσης, στον ιστότοπο phonobase.org έχει αναρτηθεί ηχογράφηση του τραγουδιού με τον τίτλο "Kom Karline" από άγνωστο τραγουδιστή με συνοδεία πιάνου σε αχρονολόγητο κύλινδρο της εταιρείας The World's Phonograph C° Amsterdam.
Στη Γαλλία η εκδοχή του Adolph Spahn διασκευάστηκε από τον Henri Christiné και ως "Viens, Poupoule!", με στίχους του ιδίου και του Alexandre Trébitsch, έγινε μεγάλη επιτυχία.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο www.dutempsdescerisesauxfeuillesmortes.net, το τραγούδι παρουσίασαν το 1902 στο Παρίσι εκτός από τον Félix Mayol στο La Scala, ο Max Morel στο La Cigale και ο Albert Portal στο Moulin Rouge. Την ίδια χρονιά εκδόθηκε στο Παρίσι από τον οίκο Société Anonyme η γαλλική παρτιτούρα.
Ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά στη γαλλική γλώσσα από τον Felix Mayol (Παρίσι, 1902, Zonophone 11660), ο οποίος πραγματοποίησε άλλες έξι εκτελέσεις (δες εδώ) για διάφορες εταιρείες. Ακολούθησαν αρκετές ηχογραφήσεις και σε κύλινδο και σε δίσκο (δες εδώ), όπως αυτή του Charlus, του André Maréchal, της Mme. Morganti κ.ά.
Tην ίδια περίπου περίοδο με την εμφάνιση της δισκογραφίας, το δίκτυο προβολής και διάδοσης της μουσικής διευρύνεται με την αξιοποίηση και μιας άλλης, επίσης νεότευκτης την εποχή εκείνη, εφεύρεσης: του κινηματογράφου. Το 1905 η πρωτοπόρος σκηνοθέτις Alice Guy-Blaché κινηματογράφησε για τη Société des Etablissements L. Gaumont Phonoscène με τίτλο "Viens, poupoule" (n° 146) στην οποία ο Felix Mayol ερμηνεύει το ομότιτλο τραγούδι. Καταγράφεται και δεύτερο άγνωστου σκηνοθέτη Gaumont Phonoscène του τραγουδιού (Viens, poupoule, n° 18), του 1905 ή 1906, με ερμηνευτή τον Charlus.
Στην Αγγλία οι ηχογραφήσεις, ως "Come, come Caroline", ξεκινούν το 1904, χρονιά που παρουσιάστηκε από τον Arthur Roberts στο Palace Theater του Λονδίνου:
- "Come come Caroline", Burt Shepard, Λονδίνο 11 Ιανουαρίου 1904 (Gramophone 4836b - 3-2096)
- "Come come Caroline", Harry Bluff, Λονδίνο, 6 Μαΐου 1904 (Edison Bell 6356)
- "Come come Caroline", Harry Bluff, Λονδίνο, μεταξύ 1900-1908 (Lambert Record 5078 και σε κύλινδρο με αριθμό 16030)
Στο Βέλγιο, διασκευή του τραγουδιού με τον τίτλο "Viens ma Crotje" ηχογραφήθηκε από τον Jan Willekens, στις Βρυξέλλες τον Ιούνιο του 1906 (Favorite 1626-o - 1-97545).
Το τραγούδι έγινε επιτυχία και στην Πολωνία με τον τίτλο "Pójdź Paulinko!", εκδόθηκε σε παρτιτούρα και ηχογραφήθηκε από τον Władysław Ochrymowicz στη Νέα Υόρκη, γύρω στα 1924 (Okeh 11195-A).
Στην Ισπανία με τον τίτλο "¡Ven Mimi!", ηχογραφήθηκε από τη La Fornarina (María del Consuelo Vello Cano) στη Μαδρίτη στις 9 Νοεμβρίου 1912 (Gramophone 4522ab - 3-63103 & Victor 65792, Odeon A 135336).
Στη Ρωσία, διασκευή του τραγουδιού με τον τίτλο "Бей Германцевъ" (Beat the German) ηχογραφήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 1914 στο Πέτρογκραντ (Αγία Πετρούπολη) από τον Dmitry A. Bogemsky (Д. А. Богемскiй) για τη Zonophone (18788b - X 61650).
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, στην ελληνική δισκογραφία έχουν εντοπιστεί τέσσερις ηχογραφήσεις του τραγουδιού, δύο εκ των οποίων προγενέστερες από την παρούσα:
- «Να η μικρούλα», Αθηναϊκή Εστουδιαντίνα, Κωνσταντινούπολη, Οκτώβριος 1904 (Gramophone 2473h – 14631 4-14571, Zonophone X 104516)
- «Η μικρούλα πουπούλ», Αθηναϊκή Εστουδιαντίνα, Κωνσταντινούπολη, Οκτώβριος 1904 (Gramophone 2501h - 14640)
- «Η μικρούλα», Εστουδιαντίνα Χριστοδουλίδη, Κωνσταντινούπολη, 1906 (Odeon Cx 706 ma - 31350), παρούσα ηχογράφηση
- «Να η μικρούλα», Γιώργος Χέλμης, Νέα Υόρκη, περίπου Αύγουστος 1918 (Columbia 84610 - E-4124)
Η ελληνική παρτιτούρα εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τις εκδόσεις A. Comendinger, στη σειρά "La lyre orientale" με τίτλο «Να η μικρούλα» (Viens poupoule) στο όνομα του Δ. Βιτάλη, ενώ κυκλοφόρησε και από τις εκδόσεις Σ. Χρηστίδη με τον τίτλο "Viens, poupoule!", πιθανότατα μόνο στη γαλλική γλώσσα.
Όπως προκύπτει από την παρτιτούρα που εκδόθηκε στην Αθήνα από τον Γεώργιο Φέξη με τίτλο "Viens poupoule (Polka) Το σχολάρχη μας, μάς πάψανε", διασκευή του τραγουδιού συμπεριλήφθηκε στην επιθεώρηση «Εδώ κ' εκεί», σε κείμενο των Πολύβιου Δημητρακόπουλου - Γεωργίου Τσοκόπουλου και μουσική του Αλέξανδρου Κυπαρίσση. Η επιθεώρηση ανέβηκε την 1η Αυγούστου 1905 από τον θίασο Παντόπουλου, στο θέατρο Παντόπουλου που βρισκόταν στο Σύνταγμα.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
