Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Την ίδια περίοδο η Αμερική έχει μετατραπεί σε ένα άνευ προηγουμένου πολιτισμικό χωνευτήρι. Αποτελεί μία μικρογραφία της Υφηλίου: μία «επιτυχημένη Βαβέλ». Όπως είναι φυσικό, ένας ανεπανάληπτος συγκρητισμός κυριαρχεί και στην μουσική πραγματικότητα. Η γένεση, δε, της δισκογραφίας οικοδομεί μια συνθήκη που ευνοεί τις συνομιλίες και τις ωσμώσεις μεταξύ των αναρίθμητων εθνοπολιτισμικών ομάδων που συνθέτουν τον πληθυσμό. Οι διεργασίες αυτές θα οδηγήσουν στην ανανοηματοδότηση, επικαιροποίηση και ανανέωση παλαιών μουσικών τάσεων που φθάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και, ταυτόχρονα, στην εξαγωγή τους εκ νέου προς τους «παλαιούς κόσμους», συστήνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα μοναδικά πολυεπίπεδο δίκτυο. Εντός αυτού του δικτύου η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Το θέατρο (και αργότερα και ο κινηματογράφος) διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τις παραστάσεις αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία τους.
Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες.
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του τραγουδιού "Rose-Marie" από την πρώτη πράξη του δίπρακτου ομώνυμου αμερικανικού μιούζικαλ, ή οπερέτας κατ' άλλους, "Rose-Marie", σε μουσική των Rudolf Friml (Πράγα, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία [σημερινή Τσεχία], 7 Δεκεμβρίου 1879 – Χόλυγουντ, 12 Ιανουαρίου 1972) και Herbert P. Stothart (Μιλγουόκι, 11 Σεπτεμβρίου 1885 – Λος Άντζελες, 1η Φεβρουαρίου 1949) και λιμπρέτο – στίχους των Otto Harbach (Σολτ Λέικ Σίτι, 18 Αυγούστου 1873 – Νέα Υόρκη, 24 Ιανουαρίου 1963) και Oscar Hammerstein II (Νέα Υόρκη, 12 Ιουλίου 1895 – Doylestown, Πενσυλβάνια, 23 Αυγούστου 1960). Το έργο έκανε πρεμιέρα στο Broadway της Νέας Υόρκης, στη σκηνή του Imperial Theater, στις 2 Σεπτεμβρίου 1924 και παίχτηκε έως στις 16 Ιανουαρίου 1926, ολοκληρώνοντας 557 παραστάσεις (βλ. εδώ και για την πλοκή και άλλες πληροφορίες εδώ και εδώ).
Το έργο, το οποίο αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη διεθνή επιτυχία του Brοadway, διασκευάστηκε σε διάφορες γλώσσες και ανέβηκε σε θεατρικές σκηνές πόλεων της Αμερικής, της Ευρώπης, της Αυστραλίας, του Καναδά κ.ά. Ενδεικτικά:
– Στις 12 Ιανουαρίου 1925 έκανε πρεμιέρα στο Royal Alexandra Theatre του Τορόντο (βλ. εδώ).
– Στις 20 Μαρτίου 1925 παρουσιάστηκε στο Theatre Royal, Druly Lane του Λονδίνου για 581 παραστάσεις (βλ. εδώ).
– Στην Αυστραλία ανέβηκε στο Her Majesty’s Theatre του Σίδνεΐ στις 29 Μαΐου 1926.
– Στις 9 Απριλίου 1927 η γαλλική εκδοχή του έργου έκανε πρεμιέρα στο Théâtre Mogador του Παρισιού, όπου παίχτηκε έως τις 30 Σεπτεμβρίου 1929 (βλ. εδώ).
– Στη Γερμανία, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 30 Μαρτίου 1928 στο Admiralspalast στο Βερολίνο.
– Στην Ουγγαρία παραστάθηκε στο Király Színház της Βουδαπέστης στις 31 Μαρτίου 1928.
– Στην Πράγα, τη γενέτειρα του συνθέτη, παρουσιάστηκε στις 18 Ιουνίου 1928 στο Urania Theatre.
– Στις 28 Ιανουαρίου 1933 η γερμανική έκδοση του έργου παρουσιάστηκε στο Stadttheater των Βρυξελλών.
Ενδεικτικές της απήχησης που είχε το έργο είναι και οι τρεις ομότιτλες αμερικανικές κινηματογραφικές μεταφορές του, με πρώτη την ταινία βωβού κινηματογράφου του 1928, με την Joan Crawford στο ρόλο της Rose-Marie (βλ. εδώ). Ακολούθησε η εκδοχή του 1936, με τη Jeanette MacDonald και τον Nelson Eddy στους πρωταγωνιστικούς ρόλους (βλ. εδώ), και είκοσι οκτώ χρόνια αργότερα, το 1954, η έγχρωμη ταινία CinemaScope, με πρωταγωνιστές τους Ann Blyth και Howard Keel (βλ. εδώ).
Η μουσική και αρκετά από τα τραγούδια που συμπεριλαμβάνονταν στο έργο γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, η οποία αποτυπώνεται στην ιστορική δισκογραφία με ηχογραφήσεις σε διάφορες γλώσσες και περιοχές του πλανήτη, είτε με τη μορφή τραγουδιού είτε σε ορχηστρική μορφή. Στην ελληνόφωνη δισκογραφία καταγράφονται δύο τραγούδια, τα οποία γνώρισαν και τη μεγαλύτερη δημοφιλία διεθνώς. Πρόκειται για τα "Indian call love" (βλ. «Το τραγούδι της καρδιάς») και το ομότιτλο τραγούδι της παρούσας ηχογράφησης.
To "Rose Marie" ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά σε ορχηστρική μορφή από την Golden Gate Orchesta [ψευδώνυμο των California Ramblers] στις 8 Σεπτεμβρίου 1924 στη Νέα Υόρκη (Banner 5619-1 – 1407, Regal 5619-2 – 9709-A, και επανέκδοση στην Αγγλία Imperial 586 – 1417). Δέκα ημέρες αργότερα, στις 18 Σεπτεμβρίου 1924, το ηχογράφησε στη Νέα Υόρκη η ορχήστρα του Paul Whiteman (Victor B-30832 – 19461). Στις 10 Οκτωβρίου 1924, ο Lambert Murphy θα ηχογραφήσει το τραγούδι στα studio της Victor στο Κάμντεν, της Νέας Υερσέης (Victor B-30988 – 45456). Ακολούθησαν πολλές διασκευές και ηχογραφήσεις σε διάφορες γλώσσες και μέρη (βλ. εδώ, εδώ, εδώ και εδώ). Ενδεικτικά:
– "Rose-Marie", The Romaine Dance Orchestra, Λονδίνο, 31 Μαρτίου 1925 (Zonophone Yy 5965-2 – 2567 / X-2-40641)
– "Rose Marie - O ma Rose Marie", Robert Burnier, Παρίσι, 1927 (Pathé 203.798-MC1 – M3-64831 – X. 91.054)
– "O Rosemarie, ich lieb' dich!", Richard Tauber, Βερολίνο, 1927 (Parlophone xxB 7679-2 – O-8310 a)
– "Rose Marie", Tino Folgar, Βαρκελώνη, 6 Σεπτεμβρίου 1929 (Gramophone BJ2416 – AA-171 και επανέκδοση Victor 4195-Α)
– "O Rose Marie, o báje...!", Valentin Šindler, πιθανώς Βερολίνο, 1928 (Homocord M-20412 – 2-1646)
– "Oh, ma Rose Marie", Dorothy Ennor – Orquestra Victor Paulista de Salão, Ρίο ντε Τζανέιρο, 7 Ιουλίου 1930 (Victor 50374 – 33300 A)
– "Rose Marie", Marian Denmar – Orkiestra J. Gerta, Βαρσοβία 1936 (Odeon Wo 1727 – O 271157 b)
– "Oh Rose Marie", Meme Bianchi, Μιλάνο, 1936 (Odeon Mo 6793 – GO 12770)
– "Розмари", Vladimir Ancharov – Orchestra Bellaccord, Ρίγα, 1937 (Bellaccord Electro M 4259-2 – 3576)
– "Роз-мари", Alexander Tsfasman and his Orchestra, Μόσχα, 1939 (Aprelevka Plant 8423 – 8423)
Η εμπορική παρτιτούρα του τραγουδιού εκδόθηκε το 1924 στη Νέα Υόρκη από τον οίκο Harms Inc.
Στην Ελλάδα το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά στις 16 Ιουνίου 1928 στο θέατρο «Μοντιάλ» από τον θίασο Μακέδου.
Εκτός από την παρούσα ηχογράφηση, κυκλοφόρησαν άλλες τέσσερεις εκτελέσεις του τραγουδιού:
– «Ροζ Μαρί», Τρίο Σαβαρή – Χορωδία – Ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του Άγγελου Μαρτίνο, Αθήνα, 1928 (Columbia UK 20366 – 8307)
– «Ο! Ροζ Μαρί», Σωτηρία Ιατρίδου – Γιώργος Βιδάλης – Ορχήστρα , Αθήνα, 1928 (Odeon Go 789 – GA 1261 / A 190143 a)
– «Ροζ Μαρί», Κώστας Κοντόπουλος – Ορχήστρα Πολυδόρ υπό τη διεύθυνση του Πάνου Γλυκοφρύδη, Αθήνα, 1929 (Polydor V-50569)
– «Ω! Ροζ-Μαρί», Ρένος Τάλμας – Ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του Ιωσήφ Ριτσιάρδη, Αθήνα, 1938 (His Master's Voice OGA 849-1 – AO 2530). Τους στίχους έγραψε ο Ευάγγελος Μπέζος.
Η ελληνική εμπορική παρτιτούρα του τραγουδιού, με στίχους του Αιμίλιου Δραγάτση, κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 1929 από τις εκδόσεις Γαϊτάνου - Κωνσταντινίδη - Σταρρ (βλ. εδώ) και από τις Εκδόσεις Γαϊτάνου (βλ. εδώ).
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Την ίδια περίοδο η Αμερική έχει μετατραπεί σε ένα άνευ προηγουμένου πολιτισμικό χωνευτήρι. Αποτελεί μία μικρογραφία της Υφηλίου: μία «επιτυχημένη Βαβέλ». Όπως είναι φυσικό, ένας ανεπανάληπτος συγκρητισμός κυριαρχεί και στην μουσική πραγματικότητα. Η γένεση, δε, της δισκογραφίας οικοδομεί μια συνθήκη που ευνοεί τις συνομιλίες και τις ωσμώσεις μεταξύ των αναρίθμητων εθνοπολιτισμικών ομάδων που συνθέτουν τον πληθυσμό. Οι διεργασίες αυτές θα οδηγήσουν στην ανανοηματοδότηση, επικαιροποίηση και ανανέωση παλαιών μουσικών τάσεων που φθάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και, ταυτόχρονα, στην εξαγωγή τους εκ νέου προς τους «παλαιούς κόσμους», συστήνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα μοναδικά πολυεπίπεδο δίκτυο. Εντός αυτού του δικτύου η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Το θέατρο (και αργότερα και ο κινηματογράφος) διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τις παραστάσεις αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία τους.
Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες.
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του τραγουδιού "Rose-Marie" από την πρώτη πράξη του δίπρακτου ομώνυμου αμερικανικού μιούζικαλ, ή οπερέτας κατ' άλλους, "Rose-Marie", σε μουσική των Rudolf Friml (Πράγα, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία [σημερινή Τσεχία], 7 Δεκεμβρίου 1879 – Χόλυγουντ, 12 Ιανουαρίου 1972) και Herbert P. Stothart (Μιλγουόκι, 11 Σεπτεμβρίου 1885 – Λος Άντζελες, 1η Φεβρουαρίου 1949) και λιμπρέτο – στίχους των Otto Harbach (Σολτ Λέικ Σίτι, 18 Αυγούστου 1873 – Νέα Υόρκη, 24 Ιανουαρίου 1963) και Oscar Hammerstein II (Νέα Υόρκη, 12 Ιουλίου 1895 – Doylestown, Πενσυλβάνια, 23 Αυγούστου 1960). Το έργο έκανε πρεμιέρα στο Broadway της Νέας Υόρκης, στη σκηνή του Imperial Theater, στις 2 Σεπτεμβρίου 1924 και παίχτηκε έως στις 16 Ιανουαρίου 1926, ολοκληρώνοντας 557 παραστάσεις (βλ. εδώ και για την πλοκή και άλλες πληροφορίες εδώ και εδώ).
Το έργο, το οποίο αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη διεθνή επιτυχία του Brοadway, διασκευάστηκε σε διάφορες γλώσσες και ανέβηκε σε θεατρικές σκηνές πόλεων της Αμερικής, της Ευρώπης, της Αυστραλίας, του Καναδά κ.ά. Ενδεικτικά:
– Στις 12 Ιανουαρίου 1925 έκανε πρεμιέρα στο Royal Alexandra Theatre του Τορόντο (βλ. εδώ).
– Στις 20 Μαρτίου 1925 παρουσιάστηκε στο Theatre Royal, Druly Lane του Λονδίνου για 581 παραστάσεις (βλ. εδώ).
– Στην Αυστραλία ανέβηκε στο Her Majesty’s Theatre του Σίδνεΐ στις 29 Μαΐου 1926.
– Στις 9 Απριλίου 1927 η γαλλική εκδοχή του έργου έκανε πρεμιέρα στο Théâtre Mogador του Παρισιού, όπου παίχτηκε έως τις 30 Σεπτεμβρίου 1929 (βλ. εδώ).
– Στη Γερμανία, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 30 Μαρτίου 1928 στο Admiralspalast στο Βερολίνο.
– Στην Ουγγαρία παραστάθηκε στο Király Színház της Βουδαπέστης στις 31 Μαρτίου 1928.
– Στην Πράγα, τη γενέτειρα του συνθέτη, παρουσιάστηκε στις 18 Ιουνίου 1928 στο Urania Theatre.
– Στις 28 Ιανουαρίου 1933 η γερμανική έκδοση του έργου παρουσιάστηκε στο Stadttheater των Βρυξελλών.
Ενδεικτικές της απήχησης που είχε το έργο είναι και οι τρεις ομότιτλες αμερικανικές κινηματογραφικές μεταφορές του, με πρώτη την ταινία βωβού κινηματογράφου του 1928, με την Joan Crawford στο ρόλο της Rose-Marie (βλ. εδώ). Ακολούθησε η εκδοχή του 1936, με τη Jeanette MacDonald και τον Nelson Eddy στους πρωταγωνιστικούς ρόλους (βλ. εδώ), και είκοσι οκτώ χρόνια αργότερα, το 1954, η έγχρωμη ταινία CinemaScope, με πρωταγωνιστές τους Ann Blyth και Howard Keel (βλ. εδώ).
Η μουσική και αρκετά από τα τραγούδια που συμπεριλαμβάνονταν στο έργο γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, η οποία αποτυπώνεται στην ιστορική δισκογραφία με ηχογραφήσεις σε διάφορες γλώσσες και περιοχές του πλανήτη, είτε με τη μορφή τραγουδιού είτε σε ορχηστρική μορφή. Στην ελληνόφωνη δισκογραφία καταγράφονται δύο τραγούδια, τα οποία γνώρισαν και τη μεγαλύτερη δημοφιλία διεθνώς. Πρόκειται για τα "Indian call love" (βλ. «Το τραγούδι της καρδιάς») και το ομότιτλο τραγούδι της παρούσας ηχογράφησης.
To "Rose Marie" ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά σε ορχηστρική μορφή από την Golden Gate Orchesta [ψευδώνυμο των California Ramblers] στις 8 Σεπτεμβρίου 1924 στη Νέα Υόρκη (Banner 5619-1 – 1407, Regal 5619-2 – 9709-A, και επανέκδοση στην Αγγλία Imperial 586 – 1417). Δέκα ημέρες αργότερα, στις 18 Σεπτεμβρίου 1924, το ηχογράφησε στη Νέα Υόρκη η ορχήστρα του Paul Whiteman (Victor B-30832 – 19461). Στις 10 Οκτωβρίου 1924, ο Lambert Murphy θα ηχογραφήσει το τραγούδι στα studio της Victor στο Κάμντεν, της Νέας Υερσέης (Victor B-30988 – 45456). Ακολούθησαν πολλές διασκευές και ηχογραφήσεις σε διάφορες γλώσσες και μέρη (βλ. εδώ, εδώ, εδώ και εδώ). Ενδεικτικά:
– "Rose-Marie", The Romaine Dance Orchestra, Λονδίνο, 31 Μαρτίου 1925 (Zonophone Yy 5965-2 – 2567 / X-2-40641)
– "Rose Marie - O ma Rose Marie", Robert Burnier, Παρίσι, 1927 (Pathé 203.798-MC1 – M3-64831 – X. 91.054)
– "O Rosemarie, ich lieb' dich!", Richard Tauber, Βερολίνο, 1927 (Parlophone xxB 7679-2 – O-8310 a)
– "Rose Marie", Tino Folgar, Βαρκελώνη, 6 Σεπτεμβρίου 1929 (Gramophone BJ2416 – AA-171 και επανέκδοση Victor 4195-Α)
– "O Rose Marie, o báje...!", Valentin Šindler, πιθανώς Βερολίνο, 1928 (Homocord M-20412 – 2-1646)
– "Oh, ma Rose Marie", Dorothy Ennor – Orquestra Victor Paulista de Salão, Ρίο ντε Τζανέιρο, 7 Ιουλίου 1930 (Victor 50374 – 33300 A)
– "Rose Marie", Marian Denmar – Orkiestra J. Gerta, Βαρσοβία 1936 (Odeon Wo 1727 – O 271157 b)
– "Oh Rose Marie", Meme Bianchi, Μιλάνο, 1936 (Odeon Mo 6793 – GO 12770)
– "Розмари", Vladimir Ancharov – Orchestra Bellaccord, Ρίγα, 1937 (Bellaccord Electro M 4259-2 – 3576)
– "Роз-мари", Alexander Tsfasman and his Orchestra, Μόσχα, 1939 (Aprelevka Plant 8423 – 8423)
Η εμπορική παρτιτούρα του τραγουδιού εκδόθηκε το 1924 στη Νέα Υόρκη από τον οίκο Harms Inc.
Στην Ελλάδα το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά στις 16 Ιουνίου 1928 στο θέατρο «Μοντιάλ» από τον θίασο Μακέδου.
Εκτός από την παρούσα ηχογράφηση, κυκλοφόρησαν άλλες τέσσερεις εκτελέσεις του τραγουδιού:
– «Ροζ Μαρί», Τρίο Σαβαρή – Χορωδία – Ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του Άγγελου Μαρτίνο, Αθήνα, 1928 (Columbia UK 20366 – 8307)
– «Ο! Ροζ Μαρί», Σωτηρία Ιατρίδου – Γιώργος Βιδάλης – Ορχήστρα , Αθήνα, 1928 (Odeon Go 789 – GA 1261 / A 190143 a)
– «Ροζ Μαρί», Κώστας Κοντόπουλος – Ορχήστρα Πολυδόρ υπό τη διεύθυνση του Πάνου Γλυκοφρύδη, Αθήνα, 1929 (Polydor V-50569)
– «Ω! Ροζ-Μαρί», Ρένος Τάλμας – Ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του Ιωσήφ Ριτσιάρδη, Αθήνα, 1938 (His Master's Voice OGA 849-1 – AO 2530). Τους στίχους έγραψε ο Ευάγγελος Μπέζος.
Η ελληνική εμπορική παρτιτούρα του τραγουδιού, με στίχους του Αιμίλιου Δραγάτση, κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 1929 από τις εκδόσεις Γαϊτάνου - Κωνσταντινίδη - Σταρρ (βλ. εδώ) και από τις Εκδόσεις Γαϊτάνου (βλ. εδώ).
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
