Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και περιλαμβάνει ηχογραφήσεις σε αμέτρητους τόπους, γλώσσες και αισθητικά πλαίσια. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί "Το τραγούδι σου κιθάρα".
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του ιταλικού τραγουδιού "Chitarra romana", σε μουσική του Eldo Di Lazzaro και στίχους των Eldo Di Lazzaro και Cherubini Bruno.
Η παρτιτούρα του τραγουδιού εκδόθηκε στο Μιλάνο το 1935, από τον εκδοτικό οίκο Melodi.
Η πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού πραγματοποιήθηκε από τον Carlo Buti στην Ιταλία το 1935 (Columbia CB 7062 – DQ 1611).
Ηχογραφήθηκε πολλές φορές στη ιστορική δισκογραφία σε διάφορες γλώσσες (γαλλικά, ισπανικά, αγγλικά, φινλανδικά, πολωνικά, αλβανικά, κροατικά) και με διάφορες μορφές. Ενδεικτικά:
- Tito Leardi, Ιταλία, Ιούνιος 1935 (Disco Grammofono OBA 670 – HN 827)
- "Płyną dźwięki mej gitary", Stefan Witas, πιθανόν στη Βαρσοβία 1937 (Odeon Wo 2032 - O 2711316 b)
- "Pour tous chante ma guitare", Tino Rossi, Γαλλία, Οκτώβριος 1937 (Columbia CL 6320 – DF 2175)
- "Guitarra romana", Carmen Castillo – Xavier Cugat Waldorf – Astoria Orchestra, Νέα Υόρκη, 7 Οκτωβρίου 1938 (Victor BS-027269 – 26102)
- "Kënga e Qitharës", Nicholas Arthur Kreshpani, Νέα Υόρκη, 16 Νοεμβρίου 1938 (Victor BS 030133-1 - V-28014)
- "Chitarra romana, tango (Gitaro, druže moj)", Andrija Koncuz pratnju glasovira, Ζάγκρεμπ, 1945 (Edison Bell Electron Z2228 - 2480-80a)
- "Zakochana dziewczyna", Siostry Do Re Mi, Πολωνία 1946 (Gong 12020 - 402)
- "Guitarra Romana", Dino Dini, Βραζιλία 1952 (Sinter S-127 - 00-00061a)
- "Zakochana dziewczyna", Andrzej Jedrzejowski, Αυστραλία, 1953 (Melodia S 3594 – CS 3594)
- Lou Monte & Joe Reisman's Orchestra, Καναδάς (;), 1956 (RCA Victor G2PB 7618 – 20-6769)
- "Romanialainen kitara", Olavi Virta, Φινλανδία, 1956 (Triola T 4257)
Η ελληνική παρτιτούρα του τραγουδιού κυκλοφόρησε στην Αθήνα από τις «Εκδόσεις Γαϊτάνου», με στίχους του Μιχάλη Γαϊτάνου και τίτλο «Το τραγούδι σου κιθάρα».
Σύμφωνα με τα ως τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, στην ελληνικού ενδιαφέροντος ιστορική δισκογραφία έχει εντοπιστεί μία ακόμα ηχογράφηση του τραγουδιού, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 1930 από τον Κώστα Μανιατάκη (Odeon GO 2648 – GA 7007 – A 190878 a).
Η παρούσα αποτελεί ανατύπωση στην Τουρκία, από τον δίσκο Columbia Ελλάδας DG 6277.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης, Γιώργος Ευαγγέλου και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και περιλαμβάνει ηχογραφήσεις σε αμέτρητους τόπους, γλώσσες και αισθητικά πλαίσια. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί "Το τραγούδι σου κιθάρα".
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του ιταλικού τραγουδιού "Chitarra romana", σε μουσική του Eldo Di Lazzaro και στίχους των Eldo Di Lazzaro και Cherubini Bruno.
Η παρτιτούρα του τραγουδιού εκδόθηκε στο Μιλάνο το 1935, από τον εκδοτικό οίκο Melodi.
Η πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού πραγματοποιήθηκε από τον Carlo Buti στην Ιταλία το 1935 (Columbia CB 7062 – DQ 1611).
Ηχογραφήθηκε πολλές φορές στη ιστορική δισκογραφία σε διάφορες γλώσσες (γαλλικά, ισπανικά, αγγλικά, φινλανδικά, πολωνικά, αλβανικά, κροατικά) και με διάφορες μορφές. Ενδεικτικά:
- Tito Leardi, Ιταλία, Ιούνιος 1935 (Disco Grammofono OBA 670 – HN 827)
- "Płyną dźwięki mej gitary", Stefan Witas, πιθανόν στη Βαρσοβία 1937 (Odeon Wo 2032 - O 2711316 b)
- "Pour tous chante ma guitare", Tino Rossi, Γαλλία, Οκτώβριος 1937 (Columbia CL 6320 – DF 2175)
- "Guitarra romana", Carmen Castillo – Xavier Cugat Waldorf – Astoria Orchestra, Νέα Υόρκη, 7 Οκτωβρίου 1938 (Victor BS-027269 – 26102)
- "Kënga e Qitharës", Nicholas Arthur Kreshpani, Νέα Υόρκη, 16 Νοεμβρίου 1938 (Victor BS 030133-1 - V-28014)
- "Chitarra romana, tango (Gitaro, druže moj)", Andrija Koncuz pratnju glasovira, Ζάγκρεμπ, 1945 (Edison Bell Electron Z2228 - 2480-80a)
- "Zakochana dziewczyna", Siostry Do Re Mi, Πολωνία 1946 (Gong 12020 - 402)
- "Guitarra Romana", Dino Dini, Βραζιλία 1952 (Sinter S-127 - 00-00061a)
- "Zakochana dziewczyna", Andrzej Jedrzejowski, Αυστραλία, 1953 (Melodia S 3594 – CS 3594)
- Lou Monte & Joe Reisman's Orchestra, Καναδάς (;), 1956 (RCA Victor G2PB 7618 – 20-6769)
- "Romanialainen kitara", Olavi Virta, Φινλανδία, 1956 (Triola T 4257)
Η ελληνική παρτιτούρα του τραγουδιού κυκλοφόρησε στην Αθήνα από τις «Εκδόσεις Γαϊτάνου», με στίχους του Μιχάλη Γαϊτάνου και τίτλο «Το τραγούδι σου κιθάρα».
Σύμφωνα με τα ως τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, στην ελληνικού ενδιαφέροντος ιστορική δισκογραφία έχει εντοπιστεί μία ακόμα ηχογράφηση του τραγουδιού, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 1930 από τον Κώστα Μανιατάκη (Odeon GO 2648 – GA 7007 – A 190878 a).
Η παρούσα αποτελεί ανατύπωση στην Τουρκία, από τον δίσκο Columbia Ελλάδας DG 6277.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης, Γιώργος Ευαγγέλου και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
