Καουμπόι είν' ο δικός μου
(Allá en el Rancho Grande)

PDF cannot be displayed, please update.

Από την αρχαιότητα, η μουσική καταγραφή αποτέλεσε τον καθαυτό τρόπο οπτικής αναπαράστασης του ηχητικού φαινομένου, άλλοτε με λεπτομέρεια και άλλοτε υπό την μορφή οδηγού. Διαχρονικά, η οπτική αποτύπωση της μουσικής υπήρξε ο μοναδικός τρόπος για την αποθήκευση και την διατήρησή της στο χρόνο, αλλά και το αποκλειστικό μέσο για την αναπαραγωγή της. Σε κάθε περίπτωση, η οπτική μεταφορά θα πρέπει να λογιστεί ως επικουρικό εργαλείο, καθώς η προφορική διάδοση και η αποθήκευση στην μνήμη των καλλιτεχνών αποτέλεσαν τις πλέον διαχρονικές τεχνικές για την διάχυση της μουσικής μέσα στον χρόνο και τον χώρο. Κατά την επονομαζόμενη σήμερα «κλασική» μουσική περίοδο της Ευρώπης, με τα ισχυρότατα κέντρα παραγωγής της, όπως οι σημερινές Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, και ειδικά στην πορεία της προς τον Ρομαντισμό, η μουσική καταγραφή, η παρτιτούρα, λογίστηκε από ορισμένους συνθέτες ως η καθαυτή ενσάρκωση του έργου τους.

Όπως είναι λογικό, στον νεωτερικό καπιταλιστικό κόσμο, η μουσική καταγραφή, ως το βασικό εργαλείο υποστασιοποίησης της μουσικής, ενέταξε υπό την σκέπη της και ρεπερτόρια τα οποία δεν συνδέθηκαν, δεν διαδόθηκαν και δεν λειτούργησαν με βάση την καταγραφή τους. Αυτό πρόσφερε στα κέντρα πώλησης μουσικών προϊόντων ένα πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του δικτύου δράσης τους: οι μη-λόγιες μουσικές απέκτησαν έναν πρόσφορο τρόπο διακίνησής τους, ενισχύοντας την δημοφιλίας τους, ακόμη και σε τόπους πολύ μακρινούς από αυτούς της αρχικής τους δημιουργίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, το φαινόμενο της ηχογράφησης και αναπαραγωγής του ήχου ήρθε να αναδιατάξει τις σχέσεις, και να αποδιοργανώσει το status quo των εκδοτικών οίκων, διεκδικώντας κομμάτι της αγοράς, προσφέροντας ένα προϊόν εξαιρετικά πιο ολοκληρωμένο και άμεσο. Οι εκδοτικοί οίκοι προσπάθησαν μεν να αντιδράσουν με νομικά μέτρα, κατέστην όμως αδύνατη η ανακοπή της δυναμικής του νέου φαινομένου: η επικράτηση της εμπορικής δισκογραφίας είναι πλέον γεγονός, στο μεγαλύτερο κομμάτι του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά τις μη-λόγιες μουσικές, οι εμπορικές έντυπες παρτιτούρες αποτελούν εκδόσεις των μουσικών κειμένων τραγουδιών ή ορχηστρικών κομματιών (για την εκδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα βλ. Lerch-Kalavrytinos, 2003: 4-5). Για τις ανάγκες των παρτιτουρών τα τραγούδια διασκευάζονταν κυρίως (αλλά όχι μόνο) για πιάνο ή για πιάνο και φωνή, σε γενικές γραμμές χωρίς σύνθετα εκτελεστικά ζητούμενα. Οι πολυοργανικές ή οι τεχνικά απαιτητικές ενορχηστρώσεις αποφεύγονταν συστηματικά. Κάτω από τις νότες της μελωδικής ανάπτυξης των τραγουδιστικών μερών τυπώνονταν οι στίχοι και, ενίοτε, και μεταφράσεις τους σε άλλες γλώσσες. Ως επί το πλείστον, οι παρτιτούρες είναι δίφυλλες ή τετράφυλλες και συνοδεύονται από το φιλοτεχνημένο με σχετική θεματολογία εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο.

Η εν λόγω τετρασέλιδη παρτιτούρα περιέχει το τραγούδι με εξωτικό περιεχόμενο «Κάου μπόι είν’ ο δικός μου». Πρόκειται για διασκευή στα ελληνικά του δημοφιλούς τραγουδιού “Allá en el Rancho Grande” σε μουσική του Sylvano Ramos (στην παρτιτούρα ως συνθέτης αναγράφεται το αινιγματικό ψευδώνυμο R.E.E.P.) και στίχους του Juan Díaz del Moral (για τη δισκογραφία του τραγουδιού, βλ. ενδεικτικά εδώ). Τους ελληνικούς στίχους έγραψε ο Πωλ Μενεστρέλ. Αν και η παλιότερη ηχογράφηση του που έχει έως τώρα εντοπιστεί, έγινε στις 26 Νοεμβρίου 1926 στη Νέα Υόρκη (Victor BVE-36966 – 79066), πιθανώς να απέκτησε ευρεία δημοφιλία μετά το 1936, όπου και συμπεριλήφθηκε στην ομώνυμη μεξικάνικη κινηματογραφική ταινία. Η εν λόγω ταινία σηματοδοτεί την έναρξη της λεγόμενης «χρυσής εποχής του μεξικανικού κινηματογράφου». Κατά την εποχή αυτή, το Μεξικό προβλήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, συχνά μέσω φολκλορικών αναπαραστάσεων.

Το τραγούδι εμπίπτει στο ρεύμα του εξωτισμού, υπό το πρίσμα του οποίου ο δυτικός κόσμος ήρθε σε επαφή, εκτός των άλλων, με ετερότητες όπως οι λαοί της Λατινικής Αμερικής. Η σημασία του εξωτισμού αφορά αφ’ ενός τα χαρακτηριστικά αυτού που είναι έξω από τη σφαίρα της ταυτότητας, αφ’ ετέρου την έλξη που ασκεί ό,τι έχει τέτοια χαρακτηριστικά. Η ευρύτατη αποδοχή του φαινομένου είναι πασιφανής: ο πολυδιάστατος γλωσσικός, μουσικός και εικαστικός πλούτος, που συσσωρεύτηκε γύρω και μέσα στον εξωτισμό, δημιούργησε ένα κοινό απόθεμα γνώσης που τροφοδοτεί διηνεκώς το συλλογικό και ατομικό φαντασιακό. Οι τόποι που αναπαρίστανται στον εξωτισμό, η Ανατολή, η Λατινική Αμερική, η Ισπανία, η Χαβάη, είναι κατ’ εξοχήν φαντασιακοί, αποσυνδέονται από τον πραγματικό κόσμο. Ανοίγονται σαν μια θεατρική σκηνή, με εναλλασσόμενα σκηνικά, όπου δραματοποιούνται οι φαντασιώσεις, κατακλύζουν τις αισθήσεις κι εκλύουν έντονα συναισθήματα, προσφέροντας στον «επισκέπτη» μια ιδανική εμπειρία, έξω από τους περιορισμούς του συμβατικού κόσμου.

Το τραγούδι «Καουμπόυ είν’ ο δικός μου», ηχογραφήθηκε από τη Νίτσα Μόλλυ και το συγκρότημα Τρίο Κιτάρα (Odeon GO4073 – GA7478) το 1948 στην Αθήνα.

Η παρτιτούρα πιθανώς να προέρχεται από σειρά εκδόσεων με τίτλο «Τα σπανιόλικα τραγούδια της Μόλλυ» (σσ. η τραγουδίστρια Νίτσα Μόλλυ). Στο έγχρωμο εξώφυλλο απεικονίζεται η Μόλλυ. Τη φωτογραφία της συμπληρώνουν τα εξής: «Νέοι δίσκοι Odeon» και «Σε δίσκους “Odeon” με συμμετοχή του “Τριο Κιττάρα”». Αναγράφονται επίσης οι δημιουργοί και οι εκδότες.

Πρόκειται για παρτιτούρα με σύστημα τριών πενταγράμμων (δύο για το πιάνο και ένα για τη φωνή). Εκτός από τους ελληνικούς, περιέχονται και οι ισπανικοί στίχοι. Στο κάτω μέρος της πρώτης σελίδας του μουσικού κειμένου αναγράφονται τα εξής: “Copyright Southern Music Publishing Co Ltd, London. Exclusivité pour la Grece Edts ‘Melody’ A. Charikiopoulos & Co, Stoa Nicoloudi No 15 Athens”, “Printed in Greece” και ο κωδικός «A. 173 X.». Το κάτω μέρος της δεύτερης σελίδας του μουσικού κειμένου φέρει υπογραφή του χαράκτη Ριχάρδου Φρέτσα. Στο οπισθόφυλλο υπάρχει διαφήμιση με τον λογότυπο του εκδοτικού οίκου.

Έχουν εντοπιστεί και οι παρακάτω εκδόσεις της εμπορικής παρτιτούρας του τραγουδιού:
“Allá en El Rancho Grande” (έγχρωμο εξώφυλλο), Edward B. Marks Music Corporation, ΗΠΑ, 1934
“I have a Rancho Grande (My ranch)” (έγχρωμο εξώφυλλο), Stasny Music, ΗΠΑ, 1939
“El Rancho Grande (Give me my ranch)” (μονόχρωμο εξώφυλλο), Peter Maurice, Γαλλία, χ.χ.

Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
[Moral Juan Díaz del]
Ελληνικοί στίχοι: Μενεστρέλ Πωλ [Χιδίρογλου Γιάννης]
Τόπος έκδοσης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά - Ισπανικά
Πρώτες λέξεις:
Καουμπόι είν' ο δικός μου σε ράντσο του Νέου Κόσμου
Εκδότης:
Εκδόσεις “Melody” Α. Χαρικιόπουλος & Σία, Στοά Νικολούδη 15, Αθήνα
Έκδοση:
1
Κωδικός έκδοσης:
Α. 173 Χ.
Πρωτότυπα δικαιώματα:
Εκδόσεις “Melody” Α. Χαρικιόπουλος & Σία
Φυσική περιγραφή:
Χαρτί, 32,2 Χ 24,2 εκ., 4 σελίδες, καλή κατάσταση
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
201811271527_D
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Καουμπόι είν' ο δικός μου
(Allá en el Rancho Grande)", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=3374
Στίχοι:

(ελληνικοί στίχοι)
Καουμπόυ ειν’ ο δικός μου
σε ραντς του Νέου Κόσμου
κι αφού γυρνά τα βραδιά
στη στάνη τα κοπάδια
κοντά μου βρίσκει χάδια

Δε βρίσκεις πιο ρωμαλέο
πιο ωραίο μεσ’ στα ροντέο
κι όταν στη φιέστα χορεύει
η καθεμιά με ζηλεύει

Τραγούδια στην κιθάρα
σαν παίζει όλο λαχτάρα
τριγύρω του στη χλόη μαζεύει όλο το σοι
των ράντσερς και καουμπόυς

Είναι γλεντζές πίνει ουίσκι
και τα δολάρια τα βρίσκει
και δεν φοβάται κανέναν
μοναχά τρέμει εμένα

(ισπανικοί στίχοι)
Alla en el rancho grande
alla donde vivia
habia una rancherita que allegre me decia
que allegre me decia

Te voy a hacer tus calzones
como los que usa el ranchero
te los comienzo de lana
te los acabo de cuero

El gusto de un buen ranchero
estener un buen caballo
pasearlo por la manana
y dar la Vuelta al vayado

PDF cannot be displayed, please update.

Από την αρχαιότητα, η μουσική καταγραφή αποτέλεσε τον καθαυτό τρόπο οπτικής αναπαράστασης του ηχητικού φαινομένου, άλλοτε με λεπτομέρεια και άλλοτε υπό την μορφή οδηγού. Διαχρονικά, η οπτική αποτύπωση της μουσικής υπήρξε ο μοναδικός τρόπος για την αποθήκευση και την διατήρησή της στο χρόνο, αλλά και το αποκλειστικό μέσο για την αναπαραγωγή της. Σε κάθε περίπτωση, η οπτική μεταφορά θα πρέπει να λογιστεί ως επικουρικό εργαλείο, καθώς η προφορική διάδοση και η αποθήκευση στην μνήμη των καλλιτεχνών αποτέλεσαν τις πλέον διαχρονικές τεχνικές για την διάχυση της μουσικής μέσα στον χρόνο και τον χώρο. Κατά την επονομαζόμενη σήμερα «κλασική» μουσική περίοδο της Ευρώπης, με τα ισχυρότατα κέντρα παραγωγής της, όπως οι σημερινές Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, και ειδικά στην πορεία της προς τον Ρομαντισμό, η μουσική καταγραφή, η παρτιτούρα, λογίστηκε από ορισμένους συνθέτες ως η καθαυτή ενσάρκωση του έργου τους.

Όπως είναι λογικό, στον νεωτερικό καπιταλιστικό κόσμο, η μουσική καταγραφή, ως το βασικό εργαλείο υποστασιοποίησης της μουσικής, ενέταξε υπό την σκέπη της και ρεπερτόρια τα οποία δεν συνδέθηκαν, δεν διαδόθηκαν και δεν λειτούργησαν με βάση την καταγραφή τους. Αυτό πρόσφερε στα κέντρα πώλησης μουσικών προϊόντων ένα πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του δικτύου δράσης τους: οι μη-λόγιες μουσικές απέκτησαν έναν πρόσφορο τρόπο διακίνησής τους, ενισχύοντας την δημοφιλίας τους, ακόμη και σε τόπους πολύ μακρινούς από αυτούς της αρχικής τους δημιουργίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, το φαινόμενο της ηχογράφησης και αναπαραγωγής του ήχου ήρθε να αναδιατάξει τις σχέσεις, και να αποδιοργανώσει το status quo των εκδοτικών οίκων, διεκδικώντας κομμάτι της αγοράς, προσφέροντας ένα προϊόν εξαιρετικά πιο ολοκληρωμένο και άμεσο. Οι εκδοτικοί οίκοι προσπάθησαν μεν να αντιδράσουν με νομικά μέτρα, κατέστην όμως αδύνατη η ανακοπή της δυναμικής του νέου φαινομένου: η επικράτηση της εμπορικής δισκογραφίας είναι πλέον γεγονός, στο μεγαλύτερο κομμάτι του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά τις μη-λόγιες μουσικές, οι εμπορικές έντυπες παρτιτούρες αποτελούν εκδόσεις των μουσικών κειμένων τραγουδιών ή ορχηστρικών κομματιών (για την εκδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα βλ. Lerch-Kalavrytinos, 2003: 4-5). Για τις ανάγκες των παρτιτουρών τα τραγούδια διασκευάζονταν κυρίως (αλλά όχι μόνο) για πιάνο ή για πιάνο και φωνή, σε γενικές γραμμές χωρίς σύνθετα εκτελεστικά ζητούμενα. Οι πολυοργανικές ή οι τεχνικά απαιτητικές ενορχηστρώσεις αποφεύγονταν συστηματικά. Κάτω από τις νότες της μελωδικής ανάπτυξης των τραγουδιστικών μερών τυπώνονταν οι στίχοι και, ενίοτε, και μεταφράσεις τους σε άλλες γλώσσες. Ως επί το πλείστον, οι παρτιτούρες είναι δίφυλλες ή τετράφυλλες και συνοδεύονται από το φιλοτεχνημένο με σχετική θεματολογία εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο.

Η εν λόγω τετρασέλιδη παρτιτούρα περιέχει το τραγούδι με εξωτικό περιεχόμενο «Κάου μπόι είν’ ο δικός μου». Πρόκειται για διασκευή στα ελληνικά του δημοφιλούς τραγουδιού “Allá en el Rancho Grande” σε μουσική του Sylvano Ramos (στην παρτιτούρα ως συνθέτης αναγράφεται το αινιγματικό ψευδώνυμο R.E.E.P.) και στίχους του Juan Díaz del Moral (για τη δισκογραφία του τραγουδιού, βλ. ενδεικτικά εδώ). Τους ελληνικούς στίχους έγραψε ο Πωλ Μενεστρέλ. Αν και η παλιότερη ηχογράφηση του που έχει έως τώρα εντοπιστεί, έγινε στις 26 Νοεμβρίου 1926 στη Νέα Υόρκη (Victor BVE-36966 – 79066), πιθανώς να απέκτησε ευρεία δημοφιλία μετά το 1936, όπου και συμπεριλήφθηκε στην ομώνυμη μεξικάνικη κινηματογραφική ταινία. Η εν λόγω ταινία σηματοδοτεί την έναρξη της λεγόμενης «χρυσής εποχής του μεξικανικού κινηματογράφου». Κατά την εποχή αυτή, το Μεξικό προβλήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, συχνά μέσω φολκλορικών αναπαραστάσεων.

Το τραγούδι εμπίπτει στο ρεύμα του εξωτισμού, υπό το πρίσμα του οποίου ο δυτικός κόσμος ήρθε σε επαφή, εκτός των άλλων, με ετερότητες όπως οι λαοί της Λατινικής Αμερικής. Η σημασία του εξωτισμού αφορά αφ’ ενός τα χαρακτηριστικά αυτού που είναι έξω από τη σφαίρα της ταυτότητας, αφ’ ετέρου την έλξη που ασκεί ό,τι έχει τέτοια χαρακτηριστικά. Η ευρύτατη αποδοχή του φαινομένου είναι πασιφανής: ο πολυδιάστατος γλωσσικός, μουσικός και εικαστικός πλούτος, που συσσωρεύτηκε γύρω και μέσα στον εξωτισμό, δημιούργησε ένα κοινό απόθεμα γνώσης που τροφοδοτεί διηνεκώς το συλλογικό και ατομικό φαντασιακό. Οι τόποι που αναπαρίστανται στον εξωτισμό, η Ανατολή, η Λατινική Αμερική, η Ισπανία, η Χαβάη, είναι κατ’ εξοχήν φαντασιακοί, αποσυνδέονται από τον πραγματικό κόσμο. Ανοίγονται σαν μια θεατρική σκηνή, με εναλλασσόμενα σκηνικά, όπου δραματοποιούνται οι φαντασιώσεις, κατακλύζουν τις αισθήσεις κι εκλύουν έντονα συναισθήματα, προσφέροντας στον «επισκέπτη» μια ιδανική εμπειρία, έξω από τους περιορισμούς του συμβατικού κόσμου.

Το τραγούδι «Καουμπόυ είν’ ο δικός μου», ηχογραφήθηκε από τη Νίτσα Μόλλυ και το συγκρότημα Τρίο Κιτάρα (Odeon GO4073 – GA7478) το 1948 στην Αθήνα.

Η παρτιτούρα πιθανώς να προέρχεται από σειρά εκδόσεων με τίτλο «Τα σπανιόλικα τραγούδια της Μόλλυ» (σσ. η τραγουδίστρια Νίτσα Μόλλυ). Στο έγχρωμο εξώφυλλο απεικονίζεται η Μόλλυ. Τη φωτογραφία της συμπληρώνουν τα εξής: «Νέοι δίσκοι Odeon» και «Σε δίσκους “Odeon” με συμμετοχή του “Τριο Κιττάρα”». Αναγράφονται επίσης οι δημιουργοί και οι εκδότες.

Πρόκειται για παρτιτούρα με σύστημα τριών πενταγράμμων (δύο για το πιάνο και ένα για τη φωνή). Εκτός από τους ελληνικούς, περιέχονται και οι ισπανικοί στίχοι. Στο κάτω μέρος της πρώτης σελίδας του μουσικού κειμένου αναγράφονται τα εξής: “Copyright Southern Music Publishing Co Ltd, London. Exclusivité pour la Grece Edts ‘Melody’ A. Charikiopoulos & Co, Stoa Nicoloudi No 15 Athens”, “Printed in Greece” και ο κωδικός «A. 173 X.». Το κάτω μέρος της δεύτερης σελίδας του μουσικού κειμένου φέρει υπογραφή του χαράκτη Ριχάρδου Φρέτσα. Στο οπισθόφυλλο υπάρχει διαφήμιση με τον λογότυπο του εκδοτικού οίκου.

Έχουν εντοπιστεί και οι παρακάτω εκδόσεις της εμπορικής παρτιτούρας του τραγουδιού:
“Allá en El Rancho Grande” (έγχρωμο εξώφυλλο), Edward B. Marks Music Corporation, ΗΠΑ, 1934
“I have a Rancho Grande (My ranch)” (έγχρωμο εξώφυλλο), Stasny Music, ΗΠΑ, 1939
“El Rancho Grande (Give me my ranch)” (μονόχρωμο εξώφυλλο), Peter Maurice, Γαλλία, χ.χ.

Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
[Moral Juan Díaz del]
Ελληνικοί στίχοι: Μενεστρέλ Πωλ [Χιδίρογλου Γιάννης]
Τόπος έκδοσης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά - Ισπανικά
Πρώτες λέξεις:
Καουμπόι είν' ο δικός μου σε ράντσο του Νέου Κόσμου
Εκδότης:
Εκδόσεις “Melody” Α. Χαρικιόπουλος & Σία, Στοά Νικολούδη 15, Αθήνα
Έκδοση:
1
Κωδικός έκδοσης:
Α. 173 Χ.
Πρωτότυπα δικαιώματα:
Εκδόσεις “Melody” Α. Χαρικιόπουλος & Σία
Φυσική περιγραφή:
Χαρτί, 32,2 Χ 24,2 εκ., 4 σελίδες, καλή κατάσταση
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
201811271527_D
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Καουμπόι είν' ο δικός μου
(Allá en el Rancho Grande)", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=3374
Στίχοι:

(ελληνικοί στίχοι)
Καουμπόυ ειν’ ο δικός μου
σε ραντς του Νέου Κόσμου
κι αφού γυρνά τα βραδιά
στη στάνη τα κοπάδια
κοντά μου βρίσκει χάδια

Δε βρίσκεις πιο ρωμαλέο
πιο ωραίο μεσ’ στα ροντέο
κι όταν στη φιέστα χορεύει
η καθεμιά με ζηλεύει

Τραγούδια στην κιθάρα
σαν παίζει όλο λαχτάρα
τριγύρω του στη χλόη μαζεύει όλο το σοι
των ράντσερς και καουμπόυς

Είναι γλεντζές πίνει ουίσκι
και τα δολάρια τα βρίσκει
και δεν φοβάται κανέναν
μοναχά τρέμει εμένα

(ισπανικοί στίχοι)
Alla en el rancho grande
alla donde vivia
habia una rancherita que allegre me decia
que allegre me decia

Te voy a hacer tus calzones
como los que usa el ranchero
te los comienzo de lana
te los acabo de cuero

El gusto de un buen ranchero
estener un buen caballo
pasearlo por la manana
y dar la Vuelta al vayado

Δείτε επίσης