Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Ο κινηματογράφος (όπως και το θέατρο) διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τον κινηματογράφο αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία των ταινιών. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί και το τραγούδι «Δυο καρδιές σ' ένα βαλς»
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του τραγουδιού "Auch du wirst mich einmal betrügen" σε μουσική του Αυστριακού συνθέτη και μαέστρου Robert Stolz (Γκρατς, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, 25 Αυγούστου 1880 – Βερολίνο, 27 Ιουνίου 1975) και στίχους του σκηνοθέτη, σεναριογράφου και στιχουργού Walter Reisch (Βιέννη, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, 23 Μαΐου 1903 – Λος Άντζελες, 28 Μαρτίου 1983) και του Armin Robinson (Βιέννη, 23 Φεβρουαρίου 1900 – Bad Ischl, 12 Σεπτεμβρίου 1985). Τους ελληνικούς στίχους έγραψε ο Πωλ Μενεστρέλ (Γιάννης Χιδίρογλου). Το τραγούδι προέρχεται από τη γερμανική κινηματογραφική ταινία "Zwei Herzen im Dreiviertel-Takt", σε σκηνοθεσία Géza von Bolváry. Η ταινία, η οποία ξεκίνησε τις προβολές τις στις κινηματογραφικές αίθουσες της Γερμανίας στις 13 Μαρτίου 1930, προβλήθηκε στην Ελλάδα με τον τίτλο «Δυο καρδιές σ' ένα βαλς».
Το "Auch du wirst mich einmal betrügen" γνώρισε μεγάλη επιτυχία, η οποία αποτυπώνεται στην ιστορική δισκογραφία με ηχογραφήσεις σε διάφορες γλώσσες και περιοχές του πλανήτη, είτε με τη μορφή τραγουδιού είτε σε ορχηστρική μορφή. Ενδεικτικά:
– "Auch du wirst mich einmal betrügen", Irene Eisinger – Erik Wirl – Orchester des Metropol-Theatres, Βερολίνο, 17 Μαρτίου 1930 (Gramophone BLR6175 – AM-2885, Electrola EG-1845, Victor V-6082-A)
– "Auch du wirst mich einmal betrügen", Tanz-Orchester Dajos Béla – Leo Frank (Monosson), Βερολίνο, 16 Απριλίου 1930 (Odeon Be 8955 – O-11254 b)
– "Și tu ai să m‘inșeli odată", Manuel Stroici – Orcestra Dajos Béla, Βερολίνο, 1930 (Odeon Jo 3257 – A 199544 a)
– "Auch du wirst mich einmal betrügen", Ilja Livschakoff, Βερολίνο, 1930 (Polydor 2733½ BR II – B 51856 – 23068)
– "Auch du wirst mich einmal betrügen", Solomon Stramer, Λονδίνο, 1930 (Decca GB 2047-2 – F. 2034)
– "Ja wiem, że ci ze mną jest źle", Ignacy Dygas, Βαρσοβία 1931 (Syrena-Electro 22406 – 3771)
– "Drömmar om kärlek försvinna", De 6 Polyphonians, Στοκχόλμη, 1931 (Polyphon 2817 BR – S 41451 – X.S 41541)
– "Tambień tú me engañarás", Margarita Cueto – José Moriche, Νέα Υόρκη, 29 Μαΐου 1931 (Victor BRC-69667 – 30484-A)
Η απήχηση που είχε το τραγούδι αξιοποιήθηκε και στο μουσικό θέατρο, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τη δημοφιλία του. Συμπεριλήφθηκε στην αγγλική εκδοχή και την ιταλική εκδοχή της γερμανικής οπερέτας "Im weißen Rößl" (βλ. εδώ), η οποία έκανε πρεμιέρα στις 8 Νοεμβρίου 1930 στο Große Schauspielhaus του Βερολίνου. Τη μουσική της οπερέτας συνέθεσε ο Ralph Benatzky, με την προσθήκη τραγουδιών από τους Bruno Granichstaedten, Robert Gilbert και Robert Stolz, το λιμπρέτο υπογράφουν οι Ralph Benatzky, Hans Müller-Einigen και Erik Charell και τους στίχους ο Robert Gilbert. Στην Αγγλία η οπερέτα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Coliseum του Λονδίνου, στις 8 Απριλίου 1931, με τον τίτλο "The White Horse Inn" (βλ. εδώ), ολοκληρώνοντας 651 παραστάσεις. Στην Ιταλία έκανε πρεμιέρα στο Teatro Lirico του Μιλάνου στις 3 Νοεμβρίου 1931, με τον τίτλο "Al Cavallino Bianco". Η παρουσία του τραγουδιού αποτυπώνεται και στη δισκογραφία. Στις 15 Απριλίου 1931, μία εδβομάδα μετά την πρεμιέρα της οπερέτας στην Αγγλία, ο Jack Pane and his B.B.C. Dance Orchestra πραγματοποίησε στο Λονδίνο την ηχογράφηση "Υou too" (Columbia CA 11448 – CB- 271 ). Όσον αφορά την ιταλική δισκογραφία, το 1931, ο Crivel και η Martineli ηχογραφούν στο Μιλάνο το "Mai più" (Excelsius 6523 – T 6523)
Στις 30 Σεπτεμβρίου 1933 έκανε πρεμιέρα στο Stadttheater της Ζυρίχης η τρίπρακτη ομότιτλη οπερέτα "Zwei Herzen im Dreivierteltakt", σε μουσική του Robert Stolz και λιμπρέτο των Paul Knepler, Ignaz Michael Welleminsky και Robert Gilbert.
Εκτός από την παρούσα εκτέλεση, το τραγούδι ηχογραφήθηκε και από τον Λύσανδρο Ιωαννίδη υπό τη συνοδεία της Ορχήστρα Dajos Béla («Και συ θα ξεχάσεις μια μέρα», Βερολίνο, 1931, Odeon GZA 2526 – (Go 3004) – ZA 190843 a).
Στην ελληνόφωνη ιστορική δισκογραφία, καταγράφεται ένα ακόμα τραγούδι από την ταινία, το ομότιτλο "Zwei Herzen im Dreiviertel-Takt" που κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Δυο καρδιές σ' ένα βαλς» (βλ. εδώ).
Η ελληνική εμπορική παρτιτούρα του τραγουδιού εκδόθηκε στην Αθήνα το 1930 από τον οίκο Στέφανου Γαϊτάνου (βλ. εδώ).
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Ο κινηματογράφος (όπως και το θέατρο) διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τον κινηματογράφο αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία των ταινιών. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί και το τραγούδι «Δυο καρδιές σ' ένα βαλς»
Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του τραγουδιού "Auch du wirst mich einmal betrügen" σε μουσική του Αυστριακού συνθέτη και μαέστρου Robert Stolz (Γκρατς, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, 25 Αυγούστου 1880 – Βερολίνο, 27 Ιουνίου 1975) και στίχους του σκηνοθέτη, σεναριογράφου και στιχουργού Walter Reisch (Βιέννη, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, 23 Μαΐου 1903 – Λος Άντζελες, 28 Μαρτίου 1983) και του Armin Robinson (Βιέννη, 23 Φεβρουαρίου 1900 – Bad Ischl, 12 Σεπτεμβρίου 1985). Τους ελληνικούς στίχους έγραψε ο Πωλ Μενεστρέλ (Γιάννης Χιδίρογλου). Το τραγούδι προέρχεται από τη γερμανική κινηματογραφική ταινία "Zwei Herzen im Dreiviertel-Takt", σε σκηνοθεσία Géza von Bolváry. Η ταινία, η οποία ξεκίνησε τις προβολές τις στις κινηματογραφικές αίθουσες της Γερμανίας στις 13 Μαρτίου 1930, προβλήθηκε στην Ελλάδα με τον τίτλο «Δυο καρδιές σ' ένα βαλς».
Το "Auch du wirst mich einmal betrügen" γνώρισε μεγάλη επιτυχία, η οποία αποτυπώνεται στην ιστορική δισκογραφία με ηχογραφήσεις σε διάφορες γλώσσες και περιοχές του πλανήτη, είτε με τη μορφή τραγουδιού είτε σε ορχηστρική μορφή. Ενδεικτικά:
– "Auch du wirst mich einmal betrügen", Irene Eisinger – Erik Wirl – Orchester des Metropol-Theatres, Βερολίνο, 17 Μαρτίου 1930 (Gramophone BLR6175 – AM-2885, Electrola EG-1845, Victor V-6082-A)
– "Auch du wirst mich einmal betrügen", Tanz-Orchester Dajos Béla – Leo Frank (Monosson), Βερολίνο, 16 Απριλίου 1930 (Odeon Be 8955 – O-11254 b)
– "Și tu ai să m‘inșeli odată", Manuel Stroici – Orcestra Dajos Béla, Βερολίνο, 1930 (Odeon Jo 3257 – A 199544 a)
– "Auch du wirst mich einmal betrügen", Ilja Livschakoff, Βερολίνο, 1930 (Polydor 2733½ BR II – B 51856 – 23068)
– "Auch du wirst mich einmal betrügen", Solomon Stramer, Λονδίνο, 1930 (Decca GB 2047-2 – F. 2034)
– "Ja wiem, że ci ze mną jest źle", Ignacy Dygas, Βαρσοβία 1931 (Syrena-Electro 22406 – 3771)
– "Drömmar om kärlek försvinna", De 6 Polyphonians, Στοκχόλμη, 1931 (Polyphon 2817 BR – S 41451 – X.S 41541)
– "Tambień tú me engañarás", Margarita Cueto – José Moriche, Νέα Υόρκη, 29 Μαΐου 1931 (Victor BRC-69667 – 30484-A)
Η απήχηση που είχε το τραγούδι αξιοποιήθηκε και στο μουσικό θέατρο, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τη δημοφιλία του. Συμπεριλήφθηκε στην αγγλική εκδοχή και την ιταλική εκδοχή της γερμανικής οπερέτας "Im weißen Rößl" (βλ. εδώ), η οποία έκανε πρεμιέρα στις 8 Νοεμβρίου 1930 στο Große Schauspielhaus του Βερολίνου. Τη μουσική της οπερέτας συνέθεσε ο Ralph Benatzky, με την προσθήκη τραγουδιών από τους Bruno Granichstaedten, Robert Gilbert και Robert Stolz, το λιμπρέτο υπογράφουν οι Ralph Benatzky, Hans Müller-Einigen και Erik Charell και τους στίχους ο Robert Gilbert. Στην Αγγλία η οπερέτα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Coliseum του Λονδίνου, στις 8 Απριλίου 1931, με τον τίτλο "The White Horse Inn" (βλ. εδώ), ολοκληρώνοντας 651 παραστάσεις. Στην Ιταλία έκανε πρεμιέρα στο Teatro Lirico του Μιλάνου στις 3 Νοεμβρίου 1931, με τον τίτλο "Al Cavallino Bianco". Η παρουσία του τραγουδιού αποτυπώνεται και στη δισκογραφία. Στις 15 Απριλίου 1931, μία εδβομάδα μετά την πρεμιέρα της οπερέτας στην Αγγλία, ο Jack Pane and his B.B.C. Dance Orchestra πραγματοποίησε στο Λονδίνο την ηχογράφηση "Υou too" (Columbia CA 11448 – CB- 271 ). Όσον αφορά την ιταλική δισκογραφία, το 1931, ο Crivel και η Martineli ηχογραφούν στο Μιλάνο το "Mai più" (Excelsius 6523 – T 6523)
Στις 30 Σεπτεμβρίου 1933 έκανε πρεμιέρα στο Stadttheater της Ζυρίχης η τρίπρακτη ομότιτλη οπερέτα "Zwei Herzen im Dreivierteltakt", σε μουσική του Robert Stolz και λιμπρέτο των Paul Knepler, Ignaz Michael Welleminsky και Robert Gilbert.
Εκτός από την παρούσα εκτέλεση, το τραγούδι ηχογραφήθηκε και από τον Λύσανδρο Ιωαννίδη υπό τη συνοδεία της Ορχήστρα Dajos Béla («Και συ θα ξεχάσεις μια μέρα», Βερολίνο, 1931, Odeon GZA 2526 – (Go 3004) – ZA 190843 a).
Στην ελληνόφωνη ιστορική δισκογραφία, καταγράφεται ένα ακόμα τραγούδι από την ταινία, το ομότιτλο "Zwei Herzen im Dreiviertel-Takt" που κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Δυο καρδιές σ' ένα βαλς» (βλ. εδώ).
Η ελληνική εμπορική παρτιτούρα του τραγουδιού εκδόθηκε στην Αθήνα το 1930 από τον οίκο Στέφανου Γαϊτάνου (βλ. εδώ).
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
