Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλο τον κόσμο, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων αναδεικνύει τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες των μουσικών πραγματικοτήτων. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Θα πρέπει να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και περιλαμβάνει ηχογραφήσεις σε αμέτρητους τόπους, γλώσσες και αισθητικά πλαίσια. Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες.
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του ουγγρικού τραγουδιού "Szonja: orosz ballada Op. 98", σε μουσική του Eugen Pártos (Jenő Pártos, Βουδαπέστη 26 Μαΐου 1885 - 1 Σεπτεμβρίου 1963), γερμανικούς στίχους του Fritz Löhner-Beda (Wildenschwert της Βοημίας της Αυστροουγγαρίας, τώρα Ústí nad Orlicí της Τσεχίας, 24 Ιουνίου 1883 - Konzentrationslager Auschwitz Monowitz, ελ: Στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς ΙΙΙ στο Monowitz, 4 Δεκεμβρίου 1942) και ουγγρικούς στίχους του Zágon István (Tiszaszőlős, Ουγγαρία 30 Οκτωβρίου 1893 - Βουδαπέστη 10 Ιανουαρίου 1975).
Η παρτιτούρα εκδόθηκε το 1920 στη Βουδαπέστη από τον οίκο Rózsavölgyi és Társa Kiadó.
Το τραγούδι έγινε παγκόσμια επιτυχία και ηχογραφήθηκε πολλές φορές σε διάφορες μορφές, περιοχές και γλώσσες. Ενδεικτικά:
- Max Bloch, Νέα Υόρκη, 8 Νοεμβρίου 1922 (Victor B-27073 - 73643-B)
- "Sonja, Sonja, píseň", Umělecké kvarteto Willy Bass, Πράγα, 14 Νοεμβρίου 1922 (Gramophone BE 818-1 - 278028 AM323)
- Broadway Dance Orchestra, Νέα Υόρκη, 15 Νοεμβρίου 1922 (Edison 8666 - 51093-L)
- "СОНЯ, изъ "Летучей Мыши", Dadiv Medoff, Νέα Υόρκη, Ιανουάριος 1923 (Columbia 89035 - E7912). Πρόκειται για ηχογράφηση που πραγματοποίησαν μέλη του θιάσου της περιοδεύουσας ανά τον κόσμο επιθεώρησης La Chauve-Souris κατά την πρώτη περιοδεία της στις ΗΠΑ.
- Fănică Georgescu, Βουκουρέστι, 19 Μαΐου 1925 (Gramophone BT 1539-1 - 15-12907 - AM565)
- Milan Tomić Milanče, Βερολίνο, 1927 (Odeon Vse 429 - A 300421)
- Carlos Gardel, Μπουένος Άιρες, 6 Οκτωβρίου 1927, (Odeon 18227 - E-1460)
- Hannes Saari, Νέα Υόρκη, 18 Οκτωβρίου 1927 (Columbia W 108414-2 - 3064 F)
- Sven Olof Sandberg, Στοκχόλμη, 26 Μαρτίου 1928 (Odeon Sto 3000 - A 162137 a)
- "Soňa", Ferda Kohout, Βερολίνο, 1928 (Odeon Ze 1868 - A 186604 a)
- Vlaho Paljetak uz gitare Lebedjev, πιθανόν Αγγλία, 1929 (;) (Edison Bell Radio, SZ 844 - SZ 14730)
- Robert Koppel, Βερολίνο, 1929 (Odeon Be 8129 - O-11139 a)
- Sigurður Skagfield, πιθανόν στο Ρέικιαβικ, 1930 (Polyphon 3292 BR II - S 43065)
- Marian Demar, Βαρσοβία, 1937 (Syrena-Electro 27993 - 9839)
Η ελληνική παρτιτούρα με στίχους του Ζ. Λώρα κυκλοφόρησε το 1924 στην Αθήνα από τις εκδόσεις Γαϊτάνου - Κωνσταντινίδου - Σταρρ.
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία το τραγούδι ηχογραφήθηκε και από τον Τζον Μηλιάρη, τους Γιώργο Βιδάλη - Γιώργο Σαβαρή, την Ισμήνη Διατσέντου (παρούσα ηχογράφηση), τη Μίνα Κυριακού, τον Κώστα Κοντόπουλο.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλο τον κόσμο, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων αναδεικνύει τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες των μουσικών πραγματικοτήτων. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Θα πρέπει να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και περιλαμβάνει ηχογραφήσεις σε αμέτρητους τόπους, γλώσσες και αισθητικά πλαίσια. Τέλος, ουκ ολίγες φορές, συναντάμε τραγούδια των οποίων οι δημιουργοί γεννήθηκαν σε διαφορετικό τόπο, έδρασαν σε άλλον, και, εντέλει, συναντήθηκαν σε τρίτους τόπους και δημιούργησαν ένα νέο έργο, εμπνεόμενοι πολλές φορές από κάποιο προϋπάρχον. Αναμφισβήτητα, τέτοιου τύπου περιπτώσεις καταδεικνύουν την συνθετότητα όσον αφορά τα ζητήματα κυριότητας των έργων, αλλά και του προβλήματος εφαρμογής εθνικών προσήμων στις μουσικές δημιουργίες.
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του ουγγρικού τραγουδιού "Szonja: orosz ballada Op. 98", σε μουσική του Eugen Pártos (Jenő Pártos, Βουδαπέστη 26 Μαΐου 1885 - 1 Σεπτεμβρίου 1963), γερμανικούς στίχους του Fritz Löhner-Beda (Wildenschwert της Βοημίας της Αυστροουγγαρίας, τώρα Ústí nad Orlicí της Τσεχίας, 24 Ιουνίου 1883 - Konzentrationslager Auschwitz Monowitz, ελ: Στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς ΙΙΙ στο Monowitz, 4 Δεκεμβρίου 1942) και ουγγρικούς στίχους του Zágon István (Tiszaszőlős, Ουγγαρία 30 Οκτωβρίου 1893 - Βουδαπέστη 10 Ιανουαρίου 1975).
Η παρτιτούρα εκδόθηκε το 1920 στη Βουδαπέστη από τον οίκο Rózsavölgyi és Társa Kiadó.
Το τραγούδι έγινε παγκόσμια επιτυχία και ηχογραφήθηκε πολλές φορές σε διάφορες μορφές, περιοχές και γλώσσες. Ενδεικτικά:
- Max Bloch, Νέα Υόρκη, 8 Νοεμβρίου 1922 (Victor B-27073 - 73643-B)
- "Sonja, Sonja, píseň", Umělecké kvarteto Willy Bass, Πράγα, 14 Νοεμβρίου 1922 (Gramophone BE 818-1 - 278028 AM323)
- Broadway Dance Orchestra, Νέα Υόρκη, 15 Νοεμβρίου 1922 (Edison 8666 - 51093-L)
- "СОНЯ, изъ "Летучей Мыши", Dadiv Medoff, Νέα Υόρκη, Ιανουάριος 1923 (Columbia 89035 - E7912). Πρόκειται για ηχογράφηση που πραγματοποίησαν μέλη του θιάσου της περιοδεύουσας ανά τον κόσμο επιθεώρησης La Chauve-Souris κατά την πρώτη περιοδεία της στις ΗΠΑ.
- Fănică Georgescu, Βουκουρέστι, 19 Μαΐου 1925 (Gramophone BT 1539-1 - 15-12907 - AM565)
- Milan Tomić Milanče, Βερολίνο, 1927 (Odeon Vse 429 - A 300421)
- Carlos Gardel, Μπουένος Άιρες, 6 Οκτωβρίου 1927, (Odeon 18227 - E-1460)
- Hannes Saari, Νέα Υόρκη, 18 Οκτωβρίου 1927 (Columbia W 108414-2 - 3064 F)
- Sven Olof Sandberg, Στοκχόλμη, 26 Μαρτίου 1928 (Odeon Sto 3000 - A 162137 a)
- "Soňa", Ferda Kohout, Βερολίνο, 1928 (Odeon Ze 1868 - A 186604 a)
- Vlaho Paljetak uz gitare Lebedjev, πιθανόν Αγγλία, 1929 (;) (Edison Bell Radio, SZ 844 - SZ 14730)
- Robert Koppel, Βερολίνο, 1929 (Odeon Be 8129 - O-11139 a)
- Sigurður Skagfield, πιθανόν στο Ρέικιαβικ, 1930 (Polyphon 3292 BR II - S 43065)
- Marian Demar, Βαρσοβία, 1937 (Syrena-Electro 27993 - 9839)
Η ελληνική παρτιτούρα με στίχους του Ζ. Λώρα κυκλοφόρησε το 1924 στην Αθήνα από τις εκδόσεις Γαϊτάνου - Κωνσταντινίδου - Σταρρ.
Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία το τραγούδι ηχογραφήθηκε και από τον Τζον Μηλιάρη, τους Γιώργο Βιδάλη - Γιώργο Σαβαρή, την Ισμήνη Διατσέντου (παρούσα ηχογράφηση), τη Μίνα Κυριακού, τον Κώστα Κοντόπουλο.
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
