Την δεκαετία του 1860, όταν ξεσπάει ο Αμερικανικός Εμφύλιος με βασικό διακύβευμα το ρατσιστικό δουλεμπόριο, η Βόρεια Αμερική έχει ήδη μετατραπεί σε ένα άνευ προηγουμένου πολιτισμικό χωνευτήρι. Ούτως ή άλλως, η μετακίνηση πληθυσμών προς τον «Νέο Κόσμο» (άλλοτε βίαια και άλλοτε εκούσια) και ο πολυεθνικός εποικισμός και αποικισμός αποτελεί μια σταθερά που ξεκινά από τον 16ο αιώνα και καθορίζει την ιστορία της ηπείρου. Επί της ουσίας, η προεδρική πλέον μετά τον Εμφύλιο συνομοσπονδία πολιτειών, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αποτελεί μικρογραφία της Υφηλίου: μία «επιτυχημένη Βαβέλ». Όπως είναι φυσικό, ένας ανεπανάληπτος συγκρητισμός κυριαρχεί και στην μουσική πραγματικότητα. Η γένεση, δε, της δισκογραφίας οικοδομεί μια συνθήκη που ευνοεί τις συνομιλίες και τις ωσμώσεις μεταξύ των αναρίθμητων εθνοπολιτισμικών ομάδων που συνθέτουν τον πληθυσμό. Οι διεργασίες αυτές θα οδηγήσουν στην ανανοηματοδότηση, επικαιροποίηση και ανανέωση παλαιών μουσικών τάσεων που φθάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και, ταυτόχρονα, στην εξαγωγή τους εκ νέου προς τους «παλαιούς κόσμους», συστήνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα μοναδικά πολυεπίπεδο δίκτυο. Το μνημειώδες, πλέον, πολύτομο έργο του Richard Spottswood, με τίτλο “Ethnic Music on Records”, αντικατοπτρίζει με γλαφυρό τρόπο την εξαιρετικά μεγάλη δισκογραφική παραγωγή των ΗΠΑ. Συχνά, η «σύγκλιση» των γεωγραφικών συντεταγμένων συνοδεύεται από μια ακόμα σύγκλιση, που αφορά εσωτερικές πολιτισμικές «συντεταγμένες». Πρόκειται για τα πεδία του λόγιου και του λαϊκού, που μπαίνουν σε δημιουργικό διάλογο με ποικίλους τρόπους, και συχνά συστήνουν ενδιάμεσους ή/και νέους «τόπους». Η συμβολή των βιαίως μεταφερμένων σκλάβων από την αφρικανική ήπειρο στα μουσικά τεκταινόμενα της Αμερικής, και δη ο ρόλος τους στην διαμόρφωση των ειδών που σήμερα λογίζονται ως «εθνική μουσική των ΗΠΑ», υπήρξε περισσότερο από κρίσιμη. Folk, country, bluegrass, gospel, blues, soul, jazz, fox trot, rock ‘n roll, charleston, minstrel show, αλλά και συμφωνική μουσική, βαλς, ταγκό, μουσική για τον κινηματογράφο, ιταλόφωνα, ρωσόφωνα, ελληνόφωνα, εβραιόφωνα, ισπανόφωνα και άλλα ιδιώματα ηχογραφούνται και κατακλύζουν την παγκόσμια δισκογραφική αγορά. Σε αυτό το ατελείωτο σώμα ηχογραφήσεων, συναντάμε περιπτώσεις όπου ελληνόφωνοι μουσικοί διασκευάζουν αμερικανικά τραγούδια. Η οικειοποίηση αυτή είναι διττή: αφορά αφενός τον στίχο ο οποίος πλέον είναι ελληνικός (συχνά, μάλιστα, δεν έχει καμία σχέση με τον πρωτότυπο), αλλά, αφετέρου, και τις πρακτικές εκτέλεσης: διαφορετικό οργανολόγιο, διαφορετικό τραγουδιστικό ύφος, συχνά διαφοροποιήσεις στις μελωδικές και ρυθμικές φόρμες, και στις αρμονίες. Οι Έλληνες μουσικοί προσαρμόζουν αυτό που ακούν στη δική τους συνθήκη και αισθητική, με βάση τις δικές τους δυνατότητες και ανάγκες.

Η εν λόγω ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή του αμερικανικού πατριωτικού τραγουδιού "Over there", που έγραψε ο George M. Cohan κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά τραγουδήθηκε και ηχογραφήθηκε και κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μία από τις πρώτες ηχογραφήσεις του τραγουδιού πραγματοποιήθηκε από το φωνητικό σχήμα Peerless Quartet στις 13 Ιουνίου 1917 στη Νέα Υόρκη για τη δισκογραφική εταιρεία Columbia (77139 - A2306). Ακολούθησαν την ίδια χρονιά αλλά και αργότερα πολλές εκτελέσεις στην αμερικανική ιστορική δισκογραφία, μεταξύ αυτών και αρκετές οργανικές (δες ενδεικτικά εδώ).

Ηχογραφήσεις του εντοπίζονται και στην ιστορική δισκογραφία άλλων χωρών:

– Enrico Caruso, Κάμντεν, Νέα Υερσέη, 10 Ιουλίου 1918 (Victor B-22125 – 87294).
– František A. Pangrác, Κάμντεν, Νέα Υερσέη, 13 Νοεμβρίου 1918 (Victor B-22417 – 72168).
– Pathé Military Band, Παρίσι, Ιανουάριος 1919 (Pathé 6281 – 22024).
– Band of HM Coldstream Guards, Λονδίνο, 27 Ιανουαρίου 1919 (HMV HO 3577 af – 2-0247/C887).
– Dick Powel - The American Four, Νέα Υόρκη, 28 Ιανουαρίου 1942 (Decca 70231 – 4174).
– Original - Teddies - Quartett, Ζυρίχη 13 Απριλίου 1943 (Elite Special 2364 – 4195).
– Lisbeth Bodin and The three Clovers, Στοκχόλμη 13 Οκτωβρίου 1943 (Sonora 6355-S-S-C – 7151).
– "Onkel Sam", Helge Leonhard, Δανία, πιθανώς 1945 (Tono 2603 – Z 18027-2).
– Emile Deltour et son Orchestre Symphonique, Βέλγιο, πιθανώς το 1947 (Decca Belgium F 1211 – 8967 Bis).

Το τραγούδι τραγούδησε και ο ίδιος ο δημιουργός του σε ραδιοφωνική εκπομπή του 1936.

Είναι αξιοσημείωτο ότι και η ελληνική εκδοχή του τραγουδιού έχει στίχους επίσης πατριωτικού περιεχομένου οι οποίοι αναφέρονται σε γεγονότα που συνέβησαν στην περίοδο 1918-1919. Συγκεκριμένα, στην κατάπλευση του Θ/Κ "Γ. Αβέρωφ" στον Βόσπορο τον Νοέμβριο του 1918, με την ελληνική σημαία να κυματίζει στην Κωνσταντινούπολη προκαλώντας ενθουσιασμό στους Έλληνες της Πόλης, και στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922) με την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία αποτελεί τη μοναδική ηχογράφηση του τραγουδιού στην ελληνική ιστορική δισκογραφία.

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης