Μη με τυραγνείς και κλαίω (ερωτικό)

PDF cannot be displayed, please update.

Από την αρχαιότητα, η μουσική καταγραφή αποτέλεσε τον καθαυτό τρόπο οπτικής αναπαράστασης του ηχητικού φαινομένου, άλλοτε με λεπτομέρεια και άλλοτε υπό την μορφή οδηγού. Διαχρονικά, η οπτική αποτύπωση της μουσικής υπήρξε ο μοναδικός τρόπος για την αποθήκευση και την διατήρησή της στο χρόνο, αλλά και το αποκλειστικό μέσο για την αναπαραγωγή της. Σε κάθε περίπτωση, η οπτική μεταφορά θα πρέπει να λογιστεί ως επικουρικό εργαλείο, καθώς η προφορική διάδοση και η αποθήκευση στην μνήμη των καλλιτεχνών αποτέλεσαν τις πλέον διαχρονικές τεχνικές για την διάχυση της μουσικής μέσα στον χρόνο και τον χώρο. Κατά την επονομαζόμενη σήμερα «κλασική» μουσική περίοδο της Ευρώπης, με τα ισχυρότατα κέντρα παραγωγής της, όπως οι σημερινές Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, και ειδικά στην πορεία της προς τον Ρομαντισμό, η μουσική καταγραφή, η παρτιτούρα, λογίστηκε από ορισμένους συνθέτες ως η καθαυτή ενσάρκωση του έργου τους.

Όπως είναι λογικό, στον νεωτερικό καπιταλιστικό κόσμο, η μουσική καταγραφή, ως το βασικό εργαλείο υποστασιοποίησης της μουσικής, ενέταξε υπό την σκέπη της και ρεπερτόρια τα οποία δεν συνδέθηκαν, δεν διαδόθηκαν και δεν λειτούργησαν με βάση την καταγραφή τους. Αυτό πρόσφερε στα κέντρα πώλησης μουσικών προϊόντων ένα πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του δικτύου δράσης τους: οι μη-λόγιες μουσικές απέκτησαν έναν πρόσφορο τρόπο διακίνησής τους, ενισχύοντας την δημοφιλία τους, ακόμη και σε τόπους πολύ μακρινούς από αυτούς της αρχικής τους δημιουργίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, το φαινόμενο της ηχογράφησης και αναπαραγωγής του ήχου ήρθε να αναδιατάξει τις σχέσεις, και να αποδιοργανώσει το status quo των εκδοτικών οίκων, διεκδικώντας κομμάτι της αγοράς, προσφέροντας ένα προϊόν εξαιρετικά πιο ολοκληρωμένο και άμεσο. Οι εκδοτικοί οίκοι προσπάθησαν μεν να αντιδράσουν με νομικά μέτρα, κατέστην όμως αδύνατη η ανακοπή της δυναμικής του νέου φαινομένου: η επικράτηση της εμπορικής δισκογραφίας είναι πλέον γεγονός, στο μεγαλύτερο κομμάτι του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά τις μη-λόγιες μουσικές, οι εμπορικές έντυπες παρτιτούρες αποτελούν εκδόσεις των μουσικών κειμένων τραγουδιών ή ορχηστρικών κομματιών (για την εκδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα βλ. Lerch-Kalavrytinos, 2003: 4-5). Για τις ανάγκες των παρτιτουρών τα τραγούδια διασκευάζονταν κυρίως (αλλά όχι μόνο) για πιάνο ή για πιάνο και φωνή, σε γενικές γραμμές χωρίς σύνθετα εκτελεστικά ζητούμενα. Οι πολυοργανικές ή οι τεχνικά απαιτητικές ενορχηστρώσεις αποφεύγονταν συστηματικά. Κάτω από τις νότες της μελωδικής ανάπτυξης των τραγουδιστικών μερών τυπώνονταν οι στίχοι και, ενίοτε, και μεταφράσεις τους σε άλλες γλώσσες. Ως επί το πλείστον, οι παρτιτούρες είναι δίφυλλες ή τετράφυλλες και συνοδεύονται από το φιλοτεχνημένο με σχετική θεματολογία εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο.

Η εν λόγω τετρασέλιδη παρτιτούρα περιέχει το τραγούδι «Μη με τυραγνείς και κλαίω» με συνοδεία πιάνου ή ορχήστρας σε εναρμόνιση του Μανώλη Καλομοίρη. Περιλαμβάνεται στη συλλογή «Είκοσι Δημοτικά τραγούδια», για την οποία αναφέρει ο Γιώργος Σακαλλιέρος (2005: 27): «Ο εκδότης Ζ. Μακρής ζήτησε από τον Μ. Καλομοίρη να εναρμονίσει 20 δημοτικά τραγούδια. Ο συνθέτης ολοκλήρωσε μόνο τα δέκα, συνολικά, με την υπόσχεση να ολοκληρώσει αργότερα τα υπόλοιπα (σύμφωνα με πληροφορία του Φοίβου Ανωγειανάκη), κάτι που δεν πραγματοποίησε τελικά. Το έργο εκδόθηκε με τον παραπάνω τίτλο και η συγκεκριμένη ανακρίβεια παρέμεινε.»

Στο μονόχρωμο εξώφυλλο αναγράφονται: Μανώλης Καλομοίρης, «Είκοσι Δημοτικά τραγούδια με συνοδεία πιάνου ή ορχήστρας» στην ελληνική και τη γαλλική γλώσσα, οι τίτλοι δέκα κομματιών και ο εκδότης. Ο τίτλος της εν λόγω παρτιτούρας φέρει αύξοντα αριθμό 2, αριθμό καταλόγου 432 και είναι υπογραμμισμένος. Αυτή η τακτική ήταν συνηθισμένη σε παρόμοιες περιπτώσεις. Η δημιουργία ενός και μόνο εξωφύλλου για δύο ή και περισσότερα τραγούδια μείωνε σημαντικά το κόστος της παραγωγής των παρτιτουρών.

Το μουσικό κείμενο περιλαμβάνεται σε παρτιτούρα με σύστημα τριών πενταγράμμων (δύο για το πιάνο και ένα για το τραγούδι) και συνοδεύεται από τους στίχους στην ελληνική και την ιταλική γλώσσα. Κάτω από τον τίτλο (επίσης στα ελληνικά και στα ιταλικά) αναγράφεται «Ερωτικό».

Στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη», όπου φυλάσσεται το Αρχείο Μανώλη Καλομοίρη, έχουν αναρτηθεί αυτόγραφες και χειρόγραφες παρτιτούρες και πάρτες του τραγουδιού σε διασκευή για φωνή και ορχήστρα (βλ. εδώ).

Όσον αφορά τις εκτελέσεις, σημειώνουμε την ηχογράφηση της Ιωάννας Σφήκα-Καρβελά με τη Νέλλη Σεμιτέκολο στο πιάνο το 1983 (LP «Μανώλης Καλομοίρης. Τραγούδια για φωνή και πιάνο», Concert Athens - 07/84), τη ζωντανή ηχογράφηση για το Γ′ Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας στη Μονή Δαφνίου στις 5 Σεπτεμβρίου 1995 με τη Μάρθα Αράπη και τον Δημήτρη Γιάκα στο πιάνο (βλ. εδώ)
και αυτή της Αθηνάς Σμέρδη, με τον Μάριο Καζά στο πιάνο, στη συναυλία-αφιέρωμα του Εθνικού Ωδείου Αθηνών στον ιδρυτή του, Μανώλη Καλομοίρη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 22 Φεβρουαρίου 2024 (βλ. εδώ).

Η παρτιτούρα του Καλομοίρη παρουσιάζει όσον αφορά το μελωδικό της μέρος αμελητέες διαφορές τόσο από την καταγραφή υπ' αριθμόν 22 (βλ. εδώ) της συλλογής του Bourgault-Ducoudray "Trente mélodies populaires de Grèce et d'Orient" όσο και από την καταγραφή των Αδαμάντιου Ρεμαντά και Προκόπιου Δ. Ζαχαρία με τον τίτλο «Εγκώμιον», που περιλαμβάνεται στη συλλογή «Αρίων» (βλ. εδώ). 

Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία, ορχηστρική εκδοχή του σκοπού συναντάμε στην ηχογράφηση «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας Ι», την οποία πραγματοποίησε η Φιλαρμονική του Δήμου Πειραιώς το 1907-1908 στην Αθήνα (Odeon GX-96 – 65074). Πρόκειται για οργανικό ποτ πουρί, το οποίο καταλαμβάνει και τις δύο πλευρές του δίσκου (βλ. εδώ και εδώ) και αποτελείται από μελωδίες που συναντάμε στη συλλογή του Bourgault-Ducoudray.

Σύγχρονη ηχογράφηση του τραγουδιού περιλαμβάνεται στο CD «Mελωδίες της ανατολής, Τραγούδια της Σμύρνης (19ος αιώνας)» («Μα τι το θέλει η μάνα σου», Αρχείο Ελληνικής Μουσικής – FM Records – FM 800, Αθήνα, 1997), το οποίο περιέχει 20 από τις μελωδίες που συνέλεξε ο Bourgault-Ducoudray, με διαφορετική αρμονική - ρυθμική συνοδεία και ενορχήστρωση. Το τραγουδά η Κατερίνα Παπαδοπούλου.

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τόπος έκδοσης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά - Ιταλικά
Πρώτες λέξεις:
Μωρ' τι το θέλ' η μάνα σου
Εκδότης:
Εκδοτικός Οίκος "Μουσική" Ζαχαρία Μακρή
Έκδοση:
1
Κωδικός έκδοσης:
Z. 431 M.
Πρωτότυπα δικαιώματα:
Εκδοτικός Οίκος "Μουσική" Ζαχαρία Μακρή
Φυσική περιγραφή:
Χαρτί, 4 σελίδες, 35 X 25 εκ., καλή κατάσταση
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
201804171537
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Μη με τυραγνείς και κλαίω (ερωτικό)", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=1238
Στίχοι:
Μωρ' τι το θέλ' η μάνα σου μωρ' τι το θέλ' η μάνα σου
τη νύχτα το λυχνάρι (βαχ!) τη νύχτα το λυχνάρι
Έλα, έλα σαν σου λέγω μη με τυραγνείς και κλαίγω
Αφού 'χει μέσ' στο σπίτι της αφού 'χει μέσ' στο σπίτι της
τον ήλιο το φεγγάρι (βαχ!), τον ήλιο, το φεγγάρι;
Έλα, έλα σαν σου λέγω μη με τυραγνείς και κλαίγω

PDF cannot be displayed, please update.

Από την αρχαιότητα, η μουσική καταγραφή αποτέλεσε τον καθαυτό τρόπο οπτικής αναπαράστασης του ηχητικού φαινομένου, άλλοτε με λεπτομέρεια και άλλοτε υπό την μορφή οδηγού. Διαχρονικά, η οπτική αποτύπωση της μουσικής υπήρξε ο μοναδικός τρόπος για την αποθήκευση και την διατήρησή της στο χρόνο, αλλά και το αποκλειστικό μέσο για την αναπαραγωγή της. Σε κάθε περίπτωση, η οπτική μεταφορά θα πρέπει να λογιστεί ως επικουρικό εργαλείο, καθώς η προφορική διάδοση και η αποθήκευση στην μνήμη των καλλιτεχνών αποτέλεσαν τις πλέον διαχρονικές τεχνικές για την διάχυση της μουσικής μέσα στον χρόνο και τον χώρο. Κατά την επονομαζόμενη σήμερα «κλασική» μουσική περίοδο της Ευρώπης, με τα ισχυρότατα κέντρα παραγωγής της, όπως οι σημερινές Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, και ειδικά στην πορεία της προς τον Ρομαντισμό, η μουσική καταγραφή, η παρτιτούρα, λογίστηκε από ορισμένους συνθέτες ως η καθαυτή ενσάρκωση του έργου τους.

Όπως είναι λογικό, στον νεωτερικό καπιταλιστικό κόσμο, η μουσική καταγραφή, ως το βασικό εργαλείο υποστασιοποίησης της μουσικής, ενέταξε υπό την σκέπη της και ρεπερτόρια τα οποία δεν συνδέθηκαν, δεν διαδόθηκαν και δεν λειτούργησαν με βάση την καταγραφή τους. Αυτό πρόσφερε στα κέντρα πώλησης μουσικών προϊόντων ένα πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του δικτύου δράσης τους: οι μη-λόγιες μουσικές απέκτησαν έναν πρόσφορο τρόπο διακίνησής τους, ενισχύοντας την δημοφιλία τους, ακόμη και σε τόπους πολύ μακρινούς από αυτούς της αρχικής τους δημιουργίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, το φαινόμενο της ηχογράφησης και αναπαραγωγής του ήχου ήρθε να αναδιατάξει τις σχέσεις, και να αποδιοργανώσει το status quo των εκδοτικών οίκων, διεκδικώντας κομμάτι της αγοράς, προσφέροντας ένα προϊόν εξαιρετικά πιο ολοκληρωμένο και άμεσο. Οι εκδοτικοί οίκοι προσπάθησαν μεν να αντιδράσουν με νομικά μέτρα, κατέστην όμως αδύνατη η ανακοπή της δυναμικής του νέου φαινομένου: η επικράτηση της εμπορικής δισκογραφίας είναι πλέον γεγονός, στο μεγαλύτερο κομμάτι του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά τις μη-λόγιες μουσικές, οι εμπορικές έντυπες παρτιτούρες αποτελούν εκδόσεις των μουσικών κειμένων τραγουδιών ή ορχηστρικών κομματιών (για την εκδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα βλ. Lerch-Kalavrytinos, 2003: 4-5). Για τις ανάγκες των παρτιτουρών τα τραγούδια διασκευάζονταν κυρίως (αλλά όχι μόνο) για πιάνο ή για πιάνο και φωνή, σε γενικές γραμμές χωρίς σύνθετα εκτελεστικά ζητούμενα. Οι πολυοργανικές ή οι τεχνικά απαιτητικές ενορχηστρώσεις αποφεύγονταν συστηματικά. Κάτω από τις νότες της μελωδικής ανάπτυξης των τραγουδιστικών μερών τυπώνονταν οι στίχοι και, ενίοτε, και μεταφράσεις τους σε άλλες γλώσσες. Ως επί το πλείστον, οι παρτιτούρες είναι δίφυλλες ή τετράφυλλες και συνοδεύονται από το φιλοτεχνημένο με σχετική θεματολογία εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο.

Η εν λόγω τετρασέλιδη παρτιτούρα περιέχει το τραγούδι «Μη με τυραγνείς και κλαίω» με συνοδεία πιάνου ή ορχήστρας σε εναρμόνιση του Μανώλη Καλομοίρη. Περιλαμβάνεται στη συλλογή «Είκοσι Δημοτικά τραγούδια», για την οποία αναφέρει ο Γιώργος Σακαλλιέρος (2005: 27): «Ο εκδότης Ζ. Μακρής ζήτησε από τον Μ. Καλομοίρη να εναρμονίσει 20 δημοτικά τραγούδια. Ο συνθέτης ολοκλήρωσε μόνο τα δέκα, συνολικά, με την υπόσχεση να ολοκληρώσει αργότερα τα υπόλοιπα (σύμφωνα με πληροφορία του Φοίβου Ανωγειανάκη), κάτι που δεν πραγματοποίησε τελικά. Το έργο εκδόθηκε με τον παραπάνω τίτλο και η συγκεκριμένη ανακρίβεια παρέμεινε.»

Στο μονόχρωμο εξώφυλλο αναγράφονται: Μανώλης Καλομοίρης, «Είκοσι Δημοτικά τραγούδια με συνοδεία πιάνου ή ορχήστρας» στην ελληνική και τη γαλλική γλώσσα, οι τίτλοι δέκα κομματιών και ο εκδότης. Ο τίτλος της εν λόγω παρτιτούρας φέρει αύξοντα αριθμό 2, αριθμό καταλόγου 432 και είναι υπογραμμισμένος. Αυτή η τακτική ήταν συνηθισμένη σε παρόμοιες περιπτώσεις. Η δημιουργία ενός και μόνο εξωφύλλου για δύο ή και περισσότερα τραγούδια μείωνε σημαντικά το κόστος της παραγωγής των παρτιτουρών.

Το μουσικό κείμενο περιλαμβάνεται σε παρτιτούρα με σύστημα τριών πενταγράμμων (δύο για το πιάνο και ένα για το τραγούδι) και συνοδεύεται από τους στίχους στην ελληνική και την ιταλική γλώσσα. Κάτω από τον τίτλο (επίσης στα ελληνικά και στα ιταλικά) αναγράφεται «Ερωτικό».

Στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη», όπου φυλάσσεται το Αρχείο Μανώλη Καλομοίρη, έχουν αναρτηθεί αυτόγραφες και χειρόγραφες παρτιτούρες και πάρτες του τραγουδιού σε διασκευή για φωνή και ορχήστρα (βλ. εδώ).

Όσον αφορά τις εκτελέσεις, σημειώνουμε την ηχογράφηση της Ιωάννας Σφήκα-Καρβελά με τη Νέλλη Σεμιτέκολο στο πιάνο το 1983 (LP «Μανώλης Καλομοίρης. Τραγούδια για φωνή και πιάνο», Concert Athens - 07/84), τη ζωντανή ηχογράφηση για το Γ′ Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας στη Μονή Δαφνίου στις 5 Σεπτεμβρίου 1995 με τη Μάρθα Αράπη και τον Δημήτρη Γιάκα στο πιάνο (βλ. εδώ)
και αυτή της Αθηνάς Σμέρδη, με τον Μάριο Καζά στο πιάνο, στη συναυλία-αφιέρωμα του Εθνικού Ωδείου Αθηνών στον ιδρυτή του, Μανώλη Καλομοίρη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 22 Φεβρουαρίου 2024 (βλ. εδώ).

Η παρτιτούρα του Καλομοίρη παρουσιάζει όσον αφορά το μελωδικό της μέρος αμελητέες διαφορές τόσο από την καταγραφή υπ' αριθμόν 22 (βλ. εδώ) της συλλογής του Bourgault-Ducoudray "Trente mélodies populaires de Grèce et d'Orient" όσο και από την καταγραφή των Αδαμάντιου Ρεμαντά και Προκόπιου Δ. Ζαχαρία με τον τίτλο «Εγκώμιον», που περιλαμβάνεται στη συλλογή «Αρίων» (βλ. εδώ). 

Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία, ορχηστρική εκδοχή του σκοπού συναντάμε στην ηχογράφηση «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας Ι», την οποία πραγματοποίησε η Φιλαρμονική του Δήμου Πειραιώς το 1907-1908 στην Αθήνα (Odeon GX-96 – 65074). Πρόκειται για οργανικό ποτ πουρί, το οποίο καταλαμβάνει και τις δύο πλευρές του δίσκου (βλ. εδώ και εδώ) και αποτελείται από μελωδίες που συναντάμε στη συλλογή του Bourgault-Ducoudray.

Σύγχρονη ηχογράφηση του τραγουδιού περιλαμβάνεται στο CD «Mελωδίες της ανατολής, Τραγούδια της Σμύρνης (19ος αιώνας)» («Μα τι το θέλει η μάνα σου», Αρχείο Ελληνικής Μουσικής – FM Records – FM 800, Αθήνα, 1997), το οποίο περιέχει 20 από τις μελωδίες που συνέλεξε ο Bourgault-Ducoudray, με διαφορετική αρμονική - ρυθμική συνοδεία και ενορχήστρωση. Το τραγουδά η Κατερίνα Παπαδοπούλου.

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τόπος έκδοσης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά - Ιταλικά
Πρώτες λέξεις:
Μωρ' τι το θέλ' η μάνα σου
Εκδότης:
Εκδοτικός Οίκος "Μουσική" Ζαχαρία Μακρή
Έκδοση:
1
Κωδικός έκδοσης:
Z. 431 M.
Πρωτότυπα δικαιώματα:
Εκδοτικός Οίκος "Μουσική" Ζαχαρία Μακρή
Φυσική περιγραφή:
Χαρτί, 4 σελίδες, 35 X 25 εκ., καλή κατάσταση
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
201804171537
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Μη με τυραγνείς και κλαίω (ερωτικό)", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=1238
Στίχοι:
Μωρ' τι το θέλ' η μάνα σου μωρ' τι το θέλ' η μάνα σου
τη νύχτα το λυχνάρι (βαχ!) τη νύχτα το λυχνάρι
Έλα, έλα σαν σου λέγω μη με τυραγνείς και κλαίγω
Αφού 'χει μέσ' στο σπίτι της αφού 'χει μέσ' στο σπίτι της
τον ήλιο το φεγγάρι (βαχ!), τον ήλιο, το φεγγάρι;
Έλα, έλα σαν σου λέγω μη με τυραγνείς και κλαίγω

Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης