Στις αρχές του 20ού αιώνα τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του αργεντίνικου tango-chanson "Lo han visto con otra" σε μουσική και στίχους του Αργεντινού συνθέτη Horacio Pettorossi.
Ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στην ιστορική δισκογραφία της Αργεντινής. Ενδεικτικά:
- Carlos Gardel, Παρίσι, 4 Νοεμβρίου 1928 (Odeon KI-1975-2 - 18262)
- Eduardo Bianco, Παρίσι, 1928 (Odeon Ki 1499-2 - SO 8279)
- Teresa Asprella & Orquestre Argentin Bianco-Bachicha, Παρίσι, 1928 (Odeon Ki 1499x - 165.240)
- Mario Alonso & Francisco Canaro y su orquesta típica, Μπουένος Άιρες, 14 Μαΐου 1952 (Odeon e 18393 - 55481 Α)
Ηχογραφήσεις του εντοπίζονται και στο ιταλικό ρεπερτόριο:
- Daniele Serra, Μιλάνο, 12 Σεπτεμβρίου 1929 (Gramophone BM1076 - 252324)
- Orchestra Del Mestre, Μιλάνο, 1929-1930 (Fonotecnica Electro Record Α. 2211)
Επίσης, καταγράφεται και στη βραζιλιάνικη δισκογραφία:
- Antônio Gomez-Milonguita, Βραζιλία, 1931 (Parlophon 13368-a)
Με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, στην ελληνική ιστορική δισκογραφία το τραγούδι ηχογραφήθηκε από τους Αντώνη Δελένδα (παρούσα ηχογράφηση) και τη Μίνα Κυριακού.
Η ελληνική παρτιτούρα με ελληνικούς στίχους του Jean Tsamados εκδόθηκε στην Αθήνα από τις εκδόσεις Κωνσταντινίδη-Σταρρ με τον τίτλο «Tango! Τον είδαν με άλλη».
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης, Γιώργος Ευαγγέλου και Νίκος Ορδουλίδης
Στις αρχές του 20ού αιώνα τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».
Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.
Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του αργεντίνικου tango-chanson "Lo han visto con otra" σε μουσική και στίχους του Αργεντινού συνθέτη Horacio Pettorossi.
Ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στην ιστορική δισκογραφία της Αργεντινής. Ενδεικτικά:
- Carlos Gardel, Παρίσι, 4 Νοεμβρίου 1928 (Odeon KI-1975-2 - 18262)
- Eduardo Bianco, Παρίσι, 1928 (Odeon Ki 1499-2 - SO 8279)
- Teresa Asprella & Orquestre Argentin Bianco-Bachicha, Παρίσι, 1928 (Odeon Ki 1499x - 165.240)
- Mario Alonso & Francisco Canaro y su orquesta típica, Μπουένος Άιρες, 14 Μαΐου 1952 (Odeon e 18393 - 55481 Α)
Ηχογραφήσεις του εντοπίζονται και στο ιταλικό ρεπερτόριο:
- Daniele Serra, Μιλάνο, 12 Σεπτεμβρίου 1929 (Gramophone BM1076 - 252324)
- Orchestra Del Mestre, Μιλάνο, 1929-1930 (Fonotecnica Electro Record Α. 2211)
Επίσης, καταγράφεται και στη βραζιλιάνικη δισκογραφία:
- Antônio Gomez-Milonguita, Βραζιλία, 1931 (Parlophon 13368-a)
Με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, στην ελληνική ιστορική δισκογραφία το τραγούδι ηχογραφήθηκε από τους Αντώνη Δελένδα (παρούσα ηχογράφηση) και τη Μίνα Κυριακού.
Η ελληνική παρτιτούρα με ελληνικούς στίχους του Jean Tsamados εκδόθηκε στην Αθήνα από τις εκδόσεις Κωνσταντινίδη-Σταρρ με τον τίτλο «Tango! Τον είδαν με άλλη».
Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης, Γιώργος Ευαγγέλου και Νίκος Ορδουλίδης
© 2019 ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΥΝΑΔΗ
