Αλή Πασάς

Σύμφωνα με τον Αριστομένη Καλυβιώτη (2015: 144-147): «[...] καταγράφονται τριάντα τέσσερις διαφορετικοί δίσκοι του "Αλή Πασά", που ηχογραφήθηκαν την περίοδο 1900-1926. [...]
Η μελωδία του διακρίνεται κατά κανόνα σε δύο μέρη: στο κύριο μέρος της που έχει αργό ρυθμό σαν "κλέφτικο" και στο γύρισμα, που είναι πιο γοργό. Αυτό το δεύτερο μέρος, σε πολλές εκτελέσεις είναι τραγουδισμένο χορωδιακά. Μέχρι το 1922, το συναντάμε ηχογραφημένο στην Μικρά Ασία με τους τίτλους "Γιαννιώτικο" (ή "Γιαννιότικο") και "Γιαννιώτικος μανές". Πρέπει να διευκρινισθεί όμως ότι το τραγούδι δεν έχει την χαρακτηριστική δομή του αμανέ. Ίσως το αποκάλεσαν έτσι, λόγω του αργού ρυθμού που έχει η βασική μελωδία του. Μετά το 1922, το συναντάμε ηχογραφημένο και με τους τίτλους "Λειβαδιά αλά Μοραΐτικα" ή και σκέτο "Λειβαδιά".
Οι στίχοι του, σχεδόν σε κάθε ηχογράφηση είναι διαφορετικοί. Κατά κανόνα αναφέρονται στον Αλή Πασά. Είναι επαινετικοί γι’ αυτόν, αφού τον εξυμνούν για τη δύναμη και το κύρος του. Υπάρχουν όμως και ηχογραφήσεις, που πάνω στην μελωδία του έχουν "τοποθετηθεί" στίχοι ερωτικοί. [...]
Μετά το 1922 και μέχρι το 1940, ηχογραφήθηκε πολλές φορές. Ακούγεται μέχρι σήμερα. [...] Στις εκτελέσεις που έχουν τον τίτλο "Λειβαδιά", υπάρχουν σχεδόν πάντα οι στίχοι:

Έμορφη πού ’ναι η Λειβαδιά, πού κείται μέσ’ το ρέμα
παν’ τα κορίτσια για νερό κι’ έρχονται φιλημένα».

Στην ελληνική βιβλιογραφία ο "Αλή-Πασάς" υπάρχει σε πολλές συλλογές δημοτικών τραγουδιών. Ο Ανδρέας Ντάκουλας μάλιστα, έχει καταγράψει δυο παραλλαγές του ("Αλή Πασάς" και "Όμορφη που ’ναι η Λιβαδειά"), παραθέτοντας και τη μουσική του σε βυζαντινή μουσική σημειογραφία».

Για τη μορφή και τις πολιτικές ικανότητες του μουσουλμανικού θρησκεύματος και αλβανικής καταγωγής πασά των Ιωαννίνων Αλή Πασά Τεπελενλή (Tepedelenli Ali Paşa, Τεπελένι 1744 (;)- Ιωάννινα 24/1/1822) επισημαίνει ο ιστορικός, ομότιμος διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Βασίλης Παναγιωτόπουλος (βλ. εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 28 Φεβρουαρίου 2010): «Η ελληνική ιστοριογραφία τον 19ο αιώνα ερμήνευσε τη δράση και την προσωπικότητα του Αλή Πασά μέσα από τα ρομαντικά ιδεολογήματα της εποχής. Αυτό οφείλεται εν πολλοίς και στο ότι οι οπλαρχηγοί, οι οποίοι συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση και πιο μπροστά ανήκαν στην αυλή του Αλή Πασά, την περίοδο του Αγώνα δεν τον αναφέρουν παρά σπάνια. Πατροκτονία, θα έλεγε κάποιος, όμως θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη το ότι οι ίδιοι βρίσκονταν μπροστά σε ένα δίλημμα: η αυλή του Αλή ήταν το σχολείο τους, αλλά τον ίδιο θα έπρεπε να τον καταγγείλουν ως εκφραστή της οθωμανικής τυραννίας. Δεν μπορούσαν λοιπόν να πάρουν μια καθαρή θέση. Η ρομαντική ιστοριογραφία ισοπέδωσε τον Αλή Πασά, κατατάσσοντάς τον στη χορεία των τυράννων. Το σχήμα δεν είναι εσφαλμένο ούτε όμως και ακριβές. Η ερμηνεία αυτή συνιστά αναχρονισμό, όπως επίσης και το να του αποδώσουμε χαρακτηριστικά αναμορφωτή· ταυτότητα που ούτε την επεδίωκε ούτε μπορούσε να την έχει. Η ελληνοφωνία του είναι ένας από τους αποφασιστικότερους παράγοντες οι οποίοι έπαιξαν ρόλο τόσο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του όσο και της συμπεριφοράς του· είναι βαθιά και είχε συνέπειες. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι νότιοι Αλβανοί της εποχής είναι δίγλωσσοι, δηλαδή δεν μιλούν ελληνικά κατά παραχώρηση, αφού η τουρκομάθειά τους είναι κατώτερη της ελληνομάθειάς τους. Ακόμη, δεν είναι βαθιά θρησκευόμενοι. Για αυτό και ο ίδιος ο Αλή Πασάς, μολονότι συντηρητικός μουσουλμάνος, δεν ήταν φανατικός. Αυτό, σε συνδυασμό με την ελληνομάθειά του, τον φέρνει κοντά στους Έλληνες λογίους».

Για περισσότερα βλ. "Αρχείο Αλή Πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης", τόμοι α, β, γ, δ, συλλογικό έργο, επιμέλεια Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Δημήτρης Δημητρόπουλος, Παναγιώτης Δ. Μιχαηλάρης, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2010.

Κυκλοφόρησε και με την ετικέτα της Zonophone (αριθμός δίσκου: X 102199).

Την ευθύνη της ηχογράφησης είχε ο ηχολήπτης Max Hampe (για περισσότερα βλ. http://www.recordingpioneers.com).

Στην ετικέτα του δίσκου αναγράφεται "11' στροφ. Αλή Πασάς"

Στον κατάλογο της δισκογραφικής εταιρείας The Gramophone Company (σελ. 12), που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1905, ο τραγουδιστής της ηχογράφησης αναγράφεται στο ελληνικό αλφάβητο ως  Ι. Π. Αγιάζματζη(ς) ή Εγιάζματζη(ς), ενώ σύμφωνα με τη βάση δεδομένων που προέκυψε από την έρευνα του Alan Kelly το ονοματεπώνυμο του τραγουδιστή είναι Ιωάννης Π. Αγιασματζής.

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Ayasmadjis [Ιωάννης Π. Αγιασματζής]
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Αρμόνικα
Χρονολογία ηχογράφησης:
06-12/1905
Τόπος ηχογράφησης:
Κωνσταντινούπολη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Concert Record Gramophone
Αριθμός καταλόγου:
14-12933
Αριθμός μήτρας:
442r
Διάρκεια:
2:55
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
GramoCR_14_12933_AliPasas
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Αλή Πασάς", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=5003

Σύμφωνα με τον Αριστομένη Καλυβιώτη (2015: 144-147): «[...] καταγράφονται τριάντα τέσσερις διαφορετικοί δίσκοι του "Αλή Πασά", που ηχογραφήθηκαν την περίοδο 1900-1926. [...]
Η μελωδία του διακρίνεται κατά κανόνα σε δύο μέρη: στο κύριο μέρος της που έχει αργό ρυθμό σαν "κλέφτικο" και στο γύρισμα, που είναι πιο γοργό. Αυτό το δεύτερο μέρος, σε πολλές εκτελέσεις είναι τραγουδισμένο χορωδιακά. Μέχρι το 1922, το συναντάμε ηχογραφημένο στην Μικρά Ασία με τους τίτλους "Γιαννιώτικο" (ή "Γιαννιότικο") και "Γιαννιώτικος μανές". Πρέπει να διευκρινισθεί όμως ότι το τραγούδι δεν έχει την χαρακτηριστική δομή του αμανέ. Ίσως το αποκάλεσαν έτσι, λόγω του αργού ρυθμού που έχει η βασική μελωδία του. Μετά το 1922, το συναντάμε ηχογραφημένο και με τους τίτλους "Λειβαδιά αλά Μοραΐτικα" ή και σκέτο "Λειβαδιά".
Οι στίχοι του, σχεδόν σε κάθε ηχογράφηση είναι διαφορετικοί. Κατά κανόνα αναφέρονται στον Αλή Πασά. Είναι επαινετικοί γι’ αυτόν, αφού τον εξυμνούν για τη δύναμη και το κύρος του. Υπάρχουν όμως και ηχογραφήσεις, που πάνω στην μελωδία του έχουν "τοποθετηθεί" στίχοι ερωτικοί. [...]
Μετά το 1922 και μέχρι το 1940, ηχογραφήθηκε πολλές φορές. Ακούγεται μέχρι σήμερα. [...] Στις εκτελέσεις που έχουν τον τίτλο "Λειβαδιά", υπάρχουν σχεδόν πάντα οι στίχοι:

Έμορφη πού ’ναι η Λειβαδιά, πού κείται μέσ’ το ρέμα
παν’ τα κορίτσια για νερό κι’ έρχονται φιλημένα».

Στην ελληνική βιβλιογραφία ο "Αλή-Πασάς" υπάρχει σε πολλές συλλογές δημοτικών τραγουδιών. Ο Ανδρέας Ντάκουλας μάλιστα, έχει καταγράψει δυο παραλλαγές του ("Αλή Πασάς" και "Όμορφη που ’ναι η Λιβαδειά"), παραθέτοντας και τη μουσική του σε βυζαντινή μουσική σημειογραφία».

Για τη μορφή και τις πολιτικές ικανότητες του μουσουλμανικού θρησκεύματος και αλβανικής καταγωγής πασά των Ιωαννίνων Αλή Πασά Τεπελενλή (Tepedelenli Ali Paşa, Τεπελένι 1744 (;)- Ιωάννινα 24/1/1822) επισημαίνει ο ιστορικός, ομότιμος διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Βασίλης Παναγιωτόπουλος (βλ. εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 28 Φεβρουαρίου 2010): «Η ελληνική ιστοριογραφία τον 19ο αιώνα ερμήνευσε τη δράση και την προσωπικότητα του Αλή Πασά μέσα από τα ρομαντικά ιδεολογήματα της εποχής. Αυτό οφείλεται εν πολλοίς και στο ότι οι οπλαρχηγοί, οι οποίοι συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση και πιο μπροστά ανήκαν στην αυλή του Αλή Πασά, την περίοδο του Αγώνα δεν τον αναφέρουν παρά σπάνια. Πατροκτονία, θα έλεγε κάποιος, όμως θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη το ότι οι ίδιοι βρίσκονταν μπροστά σε ένα δίλημμα: η αυλή του Αλή ήταν το σχολείο τους, αλλά τον ίδιο θα έπρεπε να τον καταγγείλουν ως εκφραστή της οθωμανικής τυραννίας. Δεν μπορούσαν λοιπόν να πάρουν μια καθαρή θέση. Η ρομαντική ιστοριογραφία ισοπέδωσε τον Αλή Πασά, κατατάσσοντάς τον στη χορεία των τυράννων. Το σχήμα δεν είναι εσφαλμένο ούτε όμως και ακριβές. Η ερμηνεία αυτή συνιστά αναχρονισμό, όπως επίσης και το να του αποδώσουμε χαρακτηριστικά αναμορφωτή· ταυτότητα που ούτε την επεδίωκε ούτε μπορούσε να την έχει. Η ελληνοφωνία του είναι ένας από τους αποφασιστικότερους παράγοντες οι οποίοι έπαιξαν ρόλο τόσο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του όσο και της συμπεριφοράς του· είναι βαθιά και είχε συνέπειες. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι νότιοι Αλβανοί της εποχής είναι δίγλωσσοι, δηλαδή δεν μιλούν ελληνικά κατά παραχώρηση, αφού η τουρκομάθειά τους είναι κατώτερη της ελληνομάθειάς τους. Ακόμη, δεν είναι βαθιά θρησκευόμενοι. Για αυτό και ο ίδιος ο Αλή Πασάς, μολονότι συντηρητικός μουσουλμάνος, δεν ήταν φανατικός. Αυτό, σε συνδυασμό με την ελληνομάθειά του, τον φέρνει κοντά στους Έλληνες λογίους».

Για περισσότερα βλ. "Αρχείο Αλή Πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης", τόμοι α, β, γ, δ, συλλογικό έργο, επιμέλεια Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Δημήτρης Δημητρόπουλος, Παναγιώτης Δ. Μιχαηλάρης, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2010.

Κυκλοφόρησε και με την ετικέτα της Zonophone (αριθμός δίσκου: X 102199).

Την ευθύνη της ηχογράφησης είχε ο ηχολήπτης Max Hampe (για περισσότερα βλ. http://www.recordingpioneers.com).

Στην ετικέτα του δίσκου αναγράφεται "11' στροφ. Αλή Πασάς"

Στον κατάλογο της δισκογραφικής εταιρείας The Gramophone Company (σελ. 12), που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1905, ο τραγουδιστής της ηχογράφησης αναγράφεται στο ελληνικό αλφάβητο ως  Ι. Π. Αγιάζματζη(ς) ή Εγιάζματζη(ς), ενώ σύμφωνα με τη βάση δεδομένων που προέκυψε από την έρευνα του Alan Kelly το ονοματεπώνυμο του τραγουδιστή είναι Ιωάννης Π. Αγιασματζής.

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Ayasmadjis [Ιωάννης Π. Αγιασματζής]
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Αρμόνικα
Χρονολογία ηχογράφησης:
06-12/1905
Τόπος ηχογράφησης:
Κωνσταντινούπολη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Concert Record Gramophone
Αριθμός καταλόγου:
14-12933
Αριθμός μήτρας:
442r
Διάρκεια:
2:55
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
GramoCR_14_12933_AliPasas
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Αλή Πασάς", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=5003

Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης