Η αμαρτωλή

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Όπως είναι φυσικό, στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας γύρω από την Μεσόγειο θάλασσα, οι «συνομιλίες» των ελληνόφωνων με τους συνενοίκους τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους, καθολικούς ελληνόφωνους, Αρμένηδες, σεφαραδίτες και ασκενάζι Εβραίους, προτεστάντες λεβαντίνους, Ευρωπαίους και Αμερικάνους, υπήρξαν περισσότερο από έντονες. Πολύ συχνά, το εύρος αυτού του δικτύου εκτείνεται στα Βαλκάνια, στην Ανατολική και σε τμήμα ακόμη και της Κεντρικής Ευρώπης. Ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ ορθόδοξων και μουσουλμάνων, τα σχετικά τεκμήρια καταδεικνύουν τις μεταξύ τους μουσικές ανταλλαγές και αποσαφηνίζουν μια οικουμένη όπου όλοι συνεισφέρουν στο μεγάλο μουσικό «χωνευτήρι» και όλοι μπορούν να αντλήσουν από αυτό. Και να το επανακαταθέσουν, σε νέα μορφή, με αναδιαμορφωμένο το κείμενό του και το νόημά του, με άλλοτε σαφείς και άλλοτε θολές παραπομπές στο προ-κείμενό του. Μέχρι να το ανασύρει ξανά κάποιος άλλος, μέσα από το «χωνευτήρι», ώστε να γίνεται ξεκάθαρο πως, στην αναδημιουργική και δυναμική αυτή διαδικασία όπου η ρευστότητα κυριαρχεί, τέλος δεν θα υπάρξει. Μια περίπτωση που προέρχεται από τέτοιου τύπου ρεπερτόρια είναι και η παρούσα ηχογράφηση.

Η «Αμαρτωλή» ηχογραφήθηκε στη Νέα Υόρκη τον Νοέμβριο του 1931 από τον Σταύρο Καλούμενο και την Ορχήστρα του Αντώνη Σακελλαρίου, με τον ίδιο στο κλαρίνο και άγνωστους στο βιολί και το σαντούρι. Στην ετικέτα του δίσκου αναγράφεται επίσης «Συρτός». Αποτελεί τη μοναδική καταγραφή του τραγουδιού στην ελληνόφωνη δισκογραφία.

Ο σκοπός, όμως, εμφανίζεται προγενέστερα και στην τουρκόφωνη δισκογραφία. Συγκεκριμένα στο τραγούδι "Beni sevmez", γνωστό και με τον τίτλο "Beni sevmez biliyorum". Η μουσική του τραγουδιού αποδίδεται στον Αρμένιο Kemani Sarkis Efendi (Sarkis Sukuyian, Κωνσταντινούπολη, 1885 - Παρίσι, 1943).
Η παλαιότερη ηχογράφηση, με τον τίτλο  "Beni sevmez", φαίνεται πως πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ 1923-1926 από τον Hafız Yaşar Okur Bey (Odeon X-46377). Γύρω στα 1929 ηχογραφήθηκε, και πάλι στην Κωνσταντινούπολη, από τον Hafiz Burhan Bey, ("Beni sevmez biliyorum", Columbia 12348).

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Καλούμενος Σταύρος
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Ορχήστρα Αντώνη Σακελλαρίου [κλαρίνο (Σακελλαρίου Αντώνης), βιολί, σαντούρι]
Χρονολογία ηχογράφησης:
11/1931
Τόπος ηχογράφησης:
Νέα Υόρκη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Χορός / Ρυθμός:
Συρτός
Εκδότης:
Columbia USA
Αριθμός καταλόγου:
56279-F
Αριθμός μήτρας:
W 206557
Διάρκεια:
4:14
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Col_56279_I_Amartoli
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Η αμαρτωλή", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=4736

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Όπως είναι φυσικό, στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας γύρω από την Μεσόγειο θάλασσα, οι «συνομιλίες» των ελληνόφωνων με τους συνενοίκους τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους, καθολικούς ελληνόφωνους, Αρμένηδες, σεφαραδίτες και ασκενάζι Εβραίους, προτεστάντες λεβαντίνους, Ευρωπαίους και Αμερικάνους, υπήρξαν περισσότερο από έντονες. Πολύ συχνά, το εύρος αυτού του δικτύου εκτείνεται στα Βαλκάνια, στην Ανατολική και σε τμήμα ακόμη και της Κεντρικής Ευρώπης. Ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ ορθόδοξων και μουσουλμάνων, τα σχετικά τεκμήρια καταδεικνύουν τις μεταξύ τους μουσικές ανταλλαγές και αποσαφηνίζουν μια οικουμένη όπου όλοι συνεισφέρουν στο μεγάλο μουσικό «χωνευτήρι» και όλοι μπορούν να αντλήσουν από αυτό. Και να το επανακαταθέσουν, σε νέα μορφή, με αναδιαμορφωμένο το κείμενό του και το νόημά του, με άλλοτε σαφείς και άλλοτε θολές παραπομπές στο προ-κείμενό του. Μέχρι να το ανασύρει ξανά κάποιος άλλος, μέσα από το «χωνευτήρι», ώστε να γίνεται ξεκάθαρο πως, στην αναδημιουργική και δυναμική αυτή διαδικασία όπου η ρευστότητα κυριαρχεί, τέλος δεν θα υπάρξει. Μια περίπτωση που προέρχεται από τέτοιου τύπου ρεπερτόρια είναι και η παρούσα ηχογράφηση.

Η «Αμαρτωλή» ηχογραφήθηκε στη Νέα Υόρκη τον Νοέμβριο του 1931 από τον Σταύρο Καλούμενο και την Ορχήστρα του Αντώνη Σακελλαρίου, με τον ίδιο στο κλαρίνο και άγνωστους στο βιολί και το σαντούρι. Στην ετικέτα του δίσκου αναγράφεται επίσης «Συρτός». Αποτελεί τη μοναδική καταγραφή του τραγουδιού στην ελληνόφωνη δισκογραφία.

Ο σκοπός, όμως, εμφανίζεται προγενέστερα και στην τουρκόφωνη δισκογραφία. Συγκεκριμένα στο τραγούδι "Beni sevmez", γνωστό και με τον τίτλο "Beni sevmez biliyorum". Η μουσική του τραγουδιού αποδίδεται στον Αρμένιο Kemani Sarkis Efendi (Sarkis Sukuyian, Κωνσταντινούπολη, 1885 - Παρίσι, 1943).
Η παλαιότερη ηχογράφηση, με τον τίτλο  "Beni sevmez", φαίνεται πως πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ 1923-1926 από τον Hafız Yaşar Okur Bey (Odeon X-46377). Γύρω στα 1929 ηχογραφήθηκε, και πάλι στην Κωνσταντινούπολη, από τον Hafiz Burhan Bey, ("Beni sevmez biliyorum", Columbia 12348).

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Καλούμενος Σταύρος
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Ορχήστρα Αντώνη Σακελλαρίου [κλαρίνο (Σακελλαρίου Αντώνης), βιολί, σαντούρι]
Χρονολογία ηχογράφησης:
11/1931
Τόπος ηχογράφησης:
Νέα Υόρκη
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Χορός / Ρυθμός:
Συρτός
Εκδότης:
Columbia USA
Αριθμός καταλόγου:
56279-F
Αριθμός μήτρας:
W 206557
Διάρκεια:
4:14
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Col_56279_I_Amartoli
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Η αμαρτωλή", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=4736

Δείτε επίσης