Σουλιώτισσες (Χορός του Ζαλόγγου)

Το τραγούδι, με τίτλο "Ο χορός του Ζαλόγγου", δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο βιβλίο του Ιωάννη Σακελλαρίδη "Τυρταίος" (ήτοι βιβλίον μουσικόν περιέχον νέα άσματα παιδαγωγικά, ορχηστικά, γυμναστικά, ως και τα χορικά της Ηλέκτρας και της Αντιγόνης του Σοφοκλέους, την πάροδον του Οιδίποδος επί Κολωνώ και ικανάς δημώδεις μελωδίας, Αθήναι, 1907), στο οποίο αναφέρεται ως σύνθεση δική του σε στίχους του Σπυρίδωνος Περεσιάδη (σ. 141-142).

Όπως αναφέρει ο Αριστομένης Καλυβιώτης (2015: 134-135), πρόκειται για: "Πασίγνωστο ιστορικό τραγούδι. Αναφέρεται σ’ ένα επεισόδιο των πολέμων του Αλή-Πασά εναντίον των Σουλιωτών, που συνέβη το 1803. Το τραγούδι όμως είναι κατά πολύ μεταγενέστερο. Δεν είναι γνωστό ποιος και πότε έγραψε τους στίχους. Πάνω στο θέμα αυτό ο Αθανάσιος Γιάγκας σημειώνει: «Φκιαχτό. Το τραγούδι αυτό μολονότι λόγιου ποιητή, αγαπήθηκε, έγινε δημοτικό πανελλήνιο και χορεύεται σ’ όλη την Ελλάδα». Σήμερα θεωρείται πλέον παραδοσιακό. Είναι γνωστό και με τους τίτλους «Στη στεριά δεν ζει το ψάρι» και «Ο χορός του Ζαλόγγου».
Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ήταν πολύ διαδεδομένο. Στη Θεσσαλονίκη ήταν γνωστό από θεατρικές παραστάσεις, από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Κώστας Τομανάς στο βιβλίο του «Το θέατρο στην παλιά Θεσσαλονίκη», αναφερόμενος στα θεατρικά γεγονότα του έτους 1899, γράφει:

Ιδιαίτερα αγαπητά ήταν εκείνο τον καιρό τα βουκολικά έργα, που τα ονόμαζαν συλλήβδην κωμειδύλλια: Ο χορός του Ζαλόγγου, Εσμέ η τουρκοπούλα, Ο Καπετάν Γιακουμής, Ο Μπάρμπα Λινάρδος, Η λύρα του Γερονικόλα, Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας. Μάθαιναν τα τραγούδια οι Σαλονικιοί και τα τραγουδούσαν οι άνδρες στις ταβέρνες και οι γυναίκες στα νυχτέρια.

Μέχρι το 1930 εκτός από τη Θεσσαλονίκη, ηχογραφείται τέσσερις φορές στην Αθήνα, μία στην Σμύρνη, δύο στην Κωνσταντινούπολη και πέντε στην Αμερική. [...]
Συμπεριλαμβάνεται σε πολλές συλλογές δημοτικών τραγουδιών. Επίσης σε βιβλία με σχολικά τραγούδια. Μία από τις πιο παλιές δημοσιεύσεις του έγινε από τον Κ. Ψάχο το 1908. Αυτή η καταγραφή κυκλοφόρησε και σε παρτιτούρα. Επίσης το 1912 δημοσιεύτηκε από τον Γ. Χωραφά.
Στους συνημμένους πίνακες καταγράφονται τα στοιχεία εικοσιπέντε συνολικά ηχογραφήσεών του, από το 1905 μέχρι το 2001. Η ποικιλία των νεώτερων απ’ αυτές, δείχνει την μεγάλη διάδοση και τη διαχρονικότητά του".

Δες επίσης το άρθρο του Αλέξη Πολίτη "Ο χορός του Ζαλόγγου'". Πληροφοριακοί πομποί, πομποί αναμετάδοσης, δέκτες πρόσληψης στο περιοδικό "Ο Πολίτης" (τχ. 139, Δεκέμβριος 2005).

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Βιδάλης Γιώργος
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Βιολί, σαντούρι, λαούτο
Χρονολογία ηχογράφησης:
1925
Τόπος ηχογράφησης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Odeon
Αριθμός καταλόγου:
Α 154073/GA 1034
Αριθμός μήτρας:
Gο 66
Διάρκεια:
3:23
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Odeon_A154073_Souliotisses
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Σουλιώτισσες (Χορός του Ζαλόγγου)", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=10278
Στίχοι:
Έχε γεια καημένε κόσμε, έχε γεια γλυκιά ζωή
Έχετε γεια βρυσούλες, λόγγοι, βουνά, ραχούλες

Στη στεριά δεν ζει το ψάρι κι ο αητός στην αμμουδιά
Έχετε γεια βρυσούλες, λόγγοι, βουνά, ραχούλες

Οι Σουλιώτισσες δεν ζούνε χωρίς την ελευθεριά
Έχετε γεια βρυσούλες, λόγγοι, βουνά, ραχούλες

Το τραγούδι, με τίτλο "Ο χορός του Ζαλόγγου", δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο βιβλίο του Ιωάννη Σακελλαρίδη "Τυρταίος" (ήτοι βιβλίον μουσικόν περιέχον νέα άσματα παιδαγωγικά, ορχηστικά, γυμναστικά, ως και τα χορικά της Ηλέκτρας και της Αντιγόνης του Σοφοκλέους, την πάροδον του Οιδίποδος επί Κολωνώ και ικανάς δημώδεις μελωδίας, Αθήναι, 1907), στο οποίο αναφέρεται ως σύνθεση δική του σε στίχους του Σπυρίδωνος Περεσιάδη (σ. 141-142).

Όπως αναφέρει ο Αριστομένης Καλυβιώτης (2015: 134-135), πρόκειται για: "Πασίγνωστο ιστορικό τραγούδι. Αναφέρεται σ’ ένα επεισόδιο των πολέμων του Αλή-Πασά εναντίον των Σουλιωτών, που συνέβη το 1803. Το τραγούδι όμως είναι κατά πολύ μεταγενέστερο. Δεν είναι γνωστό ποιος και πότε έγραψε τους στίχους. Πάνω στο θέμα αυτό ο Αθανάσιος Γιάγκας σημειώνει: «Φκιαχτό. Το τραγούδι αυτό μολονότι λόγιου ποιητή, αγαπήθηκε, έγινε δημοτικό πανελλήνιο και χορεύεται σ’ όλη την Ελλάδα». Σήμερα θεωρείται πλέον παραδοσιακό. Είναι γνωστό και με τους τίτλους «Στη στεριά δεν ζει το ψάρι» και «Ο χορός του Ζαλόγγου».
Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ήταν πολύ διαδεδομένο. Στη Θεσσαλονίκη ήταν γνωστό από θεατρικές παραστάσεις, από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Κώστας Τομανάς στο βιβλίο του «Το θέατρο στην παλιά Θεσσαλονίκη», αναφερόμενος στα θεατρικά γεγονότα του έτους 1899, γράφει:

Ιδιαίτερα αγαπητά ήταν εκείνο τον καιρό τα βουκολικά έργα, που τα ονόμαζαν συλλήβδην κωμειδύλλια: Ο χορός του Ζαλόγγου, Εσμέ η τουρκοπούλα, Ο Καπετάν Γιακουμής, Ο Μπάρμπα Λινάρδος, Η λύρα του Γερονικόλα, Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας. Μάθαιναν τα τραγούδια οι Σαλονικιοί και τα τραγουδούσαν οι άνδρες στις ταβέρνες και οι γυναίκες στα νυχτέρια.

Μέχρι το 1930 εκτός από τη Θεσσαλονίκη, ηχογραφείται τέσσερις φορές στην Αθήνα, μία στην Σμύρνη, δύο στην Κωνσταντινούπολη και πέντε στην Αμερική. [...]
Συμπεριλαμβάνεται σε πολλές συλλογές δημοτικών τραγουδιών. Επίσης σε βιβλία με σχολικά τραγούδια. Μία από τις πιο παλιές δημοσιεύσεις του έγινε από τον Κ. Ψάχο το 1908. Αυτή η καταγραφή κυκλοφόρησε και σε παρτιτούρα. Επίσης το 1912 δημοσιεύτηκε από τον Γ. Χωραφά.
Στους συνημμένους πίνακες καταγράφονται τα στοιχεία εικοσιπέντε συνολικά ηχογραφήσεών του, από το 1905 μέχρι το 2001. Η ποικιλία των νεώτερων απ’ αυτές, δείχνει την μεγάλη διάδοση και τη διαχρονικότητά του".

Δες επίσης το άρθρο του Αλέξη Πολίτη "Ο χορός του Ζαλόγγου'". Πληροφοριακοί πομποί, πομποί αναμετάδοσης, δέκτες πρόσληψης στο περιοδικό "Ο Πολίτης" (τχ. 139, Δεκέμβριος 2005).

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Βιδάλης Γιώργος
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Βιολί, σαντούρι, λαούτο
Χρονολογία ηχογράφησης:
1925
Τόπος ηχογράφησης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Εκδότης:
Odeon
Αριθμός καταλόγου:
Α 154073/GA 1034
Αριθμός μήτρας:
Gο 66
Διάρκεια:
3:23
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Odeon_A154073_Souliotisses
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Σουλιώτισσες (Χορός του Ζαλόγγου)", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=10278
Στίχοι:
Έχε γεια καημένε κόσμε, έχε γεια γλυκιά ζωή
Έχετε γεια βρυσούλες, λόγγοι, βουνά, ραχούλες

Στη στεριά δεν ζει το ψάρι κι ο αητός στην αμμουδιά
Έχετε γεια βρυσούλες, λόγγοι, βουνά, ραχούλες

Οι Σουλιώτισσες δεν ζούνε χωρίς την ελευθεριά
Έχετε γεια βρυσούλες, λόγγοι, βουνά, ραχούλες

Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης