Απ' το βράδυ ως το πρωί

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Το «Απ' το βράδυ ως το πρωί» αποτελεί επανέκδοση της ηχογράφησης «Είμαι πρεζάκιας», που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 21 Νοεμβρίου 1934 από τη Ρόζα Εσκενάζυ (His Master's Voice OGA 23-1 – AO 2179). Με τον τίτλο «Απ' το βράδυ ως το πρωί» η ηχογράφηση κυκλοφόρησε και με την ετικέτα της RCA Victor (RCA Victor 38-3131-A).

Το τραγούδι, σε μουσική του Σμυρνιού συνθέτη Σώσου Ιωαννίδη και στίχους του Κωνσταντινουπολίτη Αιμίλιου Σαββίδη, οι οποίοι υπογράφουν με τα ψευδώνυμα Σ. Ψυριώτης και Ν. Δέλτας αντίστοιχα, ηχογραφήθηκε, με τον τίτλο «Είμαι πρεζάκιας», και από την Άννα Παγανά (Πολίτισσα), στην Αθήνα το 1934 (Columbia CG 1086 – DG-6064).

Πάνω στην ίδια μελωδία με διαφορετικούς στίχους οι δημιουργοί κυκλοφόρησαν το τραγούδι «Μάγισσα ματσαράγκισσα», το οποίο ηχογράφησε η Κίτσα Κορίνα στην Αθήνα το 1935 (Odeon Go 2275 – GA-1850/A 190665 a).

Η Χάρις Αλεξίου το τραγούδησε ξανά με μεγάλη επιτυχία («Χάρις Αλεξίου–24 τραγούδια», δίσκος LP, Minos MSM 316, Αθήνα, 1977), με τον τίτλο «Ούζο όταν πιεις (Δική μου είναι η Ελλάς)» και αλλαγές στους στίχους που αναφέρονται στις εξαρτησιογόνες ουσίες.

Αν και δεν έχει μέχρι στιγμής εντοπιστεί ηχογράφηση του τραγουδιού στις ιστορικές δισκογραφίες άλλων εθνοπολιτισμικών ομάδων, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι εμφανίζεται, μεταξύ 2005-2022, στη σύγχρονη δισκογραφία εννέα χωρών, και μάλιστα, με εξαίρεση μία τουρκική και μία γαλλική εκτέλεση, τραγουδισμένο στην ελληνική γλώσσα.

Ξεκινώντας από την τουρκική δισκογραφία, το 2005 o Orhan Osman και η Funda Güllü ηχογράφησαν στην ελληνική γλώσσα το "Ime prezakias" (CD "Maziden", Doublemoon - DM0031). Τέσσερα χρόνια αργότερα, το τραγούδι θα ηχογραφηθεί στην τουρκική γλώσσα με τον τίτλο İme Prezakias Çiftetellisi (Hallaç Rüstem)" (CD "7 Kocalı Hürmüz Orijinal Film Müzikleri", Kalan) από τον ηθοποιό Öner Erkan για τις ανάγκες του soundtrack της τουρκικής κινηματογραφικής ταινίας "7 Kocali Hürmüz".

Το 2006 το αμερικανικό συγκρότημα Kruziki Transatlanica Quintet ηχογραφεί στις ΗΠΑ το "Ime prezakias" στην ελληνική γλώσσα (CDr "Tierrita", αυτοέκδοση). To 2008 το ορχηστρικό "Ime prezakias" ηχογραφείται από τη νεοϋορκέζικη μπάντα χάλκινων πνευστών Hungry March Band (CDr "Suspicious Package (Roll Out the Poncho)", αυτοέκδοση).

Το 2011 το πολυεθνικό συγκρότημα The Rembetika Hipsters, στο οποίο συμμετέχουν και Έλληνες, ηχογραφεί στον Calgary του Καναδά το τραγούδι με τον τίτλο "I am an addict- Eimai prezakias" στην ελληνική γλώσσα (CD "Kafeneion", Socrates Pizza Records SPR003).

Από το 2012 περίπου το αυστραλέζικο συγκρότημα Dead Can Dance ενέταξε το τραγούδι στο ρεπερτόριο του, παρουσιάζοντάς το στις ζωντανές εμφανίσεις του (βλ. ενδεικτικά εδώ), ενώ συμπεριλαμβάνεται και σε αρκετές ανεπίσημες δισκογραφικές κυκλοφορίες του συγκροτήματος (βλ. εδώ).

Το τραγούδι εμφανίζεται σε ορχηστρική μορφή και στη ρωσική δισκογραφία. Συγκεκριμένα περιλαμβάνεται με τον τίτλο "И мэ прэзакиас / Ime prezakias" στο CD "Лакоча" (Отделение ВЫХОД Β328) που κυκλοφόρησε από το ομότιτλο συγκρότημα, Лакоча, το 2012.

Το 2013 το ολλανδικό συγκρότημα Parne Gadje ηχογραφεί στην ελληνική γλώσσα το "Ieme prezakias" (CD "Po Drom", Smoked Recordings SR016).

Την ίδια χρονιά το τραγούδι εμφανίζεται και στη γαλλική δισκογραφία. Το συγκρότημα Taraf Dékalé, μία από της μπάντες της μουσικής κολεκτίβας La Compagnie du Tire-Laine, με έδρα τη Lille στη Γαλλία, ηχογραφεί το "Ime prezakias" (CD "Terra Mektoub", Compagnie du Tire-Laine). Το 2021 η Nathalie Joly και η Thierry Roques ηχογράφησαν το τραγούδι, στην ελληνική και γαλλική γλώσσα, με τον τίτλο "Ime Prezakias - Je Suis Un Junkie" (CD "Chansons D'Aller - Retour", Frémeaux & Associés - FA 8585).

Το 2019 το πολωνικό συγκρότημα Skolias & Bester, αποτελούμενο από τον ελληνικής καταγωγής Gorgos Skolias και τον Πολωνό ακορντεονίστα Jaroslaw Bester, ηχογραφεί στη Βαρσοβία, στην ελληνική γλώσσα, το "Ime prezakias". To τραγούδι περιλαμβάνεται στο CD "Rebetiko Poloniko" (For Tune 0142 023), με διασκευές δώδεκα ρεμπέτικων τραγουδιών.

Τo 2022, το ιταλικό συγκρότημα Fan Chaabi ηχογράφησε, επίσης στην ελληνική γλώσσα, το "Ime prezakias" (CD "Tetraktys", Visage Music – VM3046).

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Δέλτας Ν. [Σαββίδης Αιμίλιος]
Τραγουδιστές:
Εσκιναζή [Εσκενάζυ] Ρόζα
Χρονολογία ηχογράφησης:
21/11/1934
Τόπος ηχογράφησης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Χορός / Ρυθμός:
Τσιφτετέλι
Εκδότης:
Orthophonic
Αριθμός καταλόγου:
S-779-A
Αριθμός μήτρας:
OGA 23-1
Διάρκεια:
3:18
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Orth_S_779_ApToVradyOsToProi
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Απ' το βράδυ ως το πρωί", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=4314
Στίχοι:
Από το βράδ' ως το πρωί
με πρέζα στέκω στη ζωή
κι όλο τον κόσμο κατακτώ
την άσπρη σκόνη σαν ρουφώ

Όλος ο κόσμος είναι χτήμα μου
σαν έχω πρέζα και ρουφάω
κι οι πολιτσμάνοι όταν θα με ιδούν
μελάνι αμολάω

Σαν μαστουρωθείς
γίνεσαι ευθύς
βασιλιάς, διχτάχτορας
Θεός και κοσμοκράτορας

Πρέζα όταν πιεις
ρε, θα ευφρανθείς
κι όλα πια στον κόσμο
ρόδινα θε να τα δεις

— Ωχ, θα πρεζάρω, αδερφέ μου, μέχρι Ανάσταση!

Δική μου είναι η Ελλάς
και στην κατάντια της γελάς
της λείπει το 'να της ποδάρι
ρε, και το παίξανε στο ζάρι

Εγώ θα είμαι, ρε, διχτάχτορας
κι ο κόσμος στάχτη αν θα γίνει
ο ένας θα μ' ανάβει τον λουλά
κι ο άλλος θα τον σβήνει

— Ρόζα μου, για σέναν' έγινα πρεζάκιας! Ωχ!

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Το «Απ' το βράδυ ως το πρωί» αποτελεί επανέκδοση της ηχογράφησης «Είμαι πρεζάκιας», που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 21 Νοεμβρίου 1934 από τη Ρόζα Εσκενάζυ (His Master's Voice OGA 23-1 – AO 2179). Με τον τίτλο «Απ' το βράδυ ως το πρωί» η ηχογράφηση κυκλοφόρησε και με την ετικέτα της RCA Victor (RCA Victor 38-3131-A).

Το τραγούδι, σε μουσική του Σμυρνιού συνθέτη Σώσου Ιωαννίδη και στίχους του Κωνσταντινουπολίτη Αιμίλιου Σαββίδη, οι οποίοι υπογράφουν με τα ψευδώνυμα Σ. Ψυριώτης και Ν. Δέλτας αντίστοιχα, ηχογραφήθηκε, με τον τίτλο «Είμαι πρεζάκιας», και από την Άννα Παγανά (Πολίτισσα), στην Αθήνα το 1934 (Columbia CG 1086 – DG-6064).

Πάνω στην ίδια μελωδία με διαφορετικούς στίχους οι δημιουργοί κυκλοφόρησαν το τραγούδι «Μάγισσα ματσαράγκισσα», το οποίο ηχογράφησε η Κίτσα Κορίνα στην Αθήνα το 1935 (Odeon Go 2275 – GA-1850/A 190665 a).

Η Χάρις Αλεξίου το τραγούδησε ξανά με μεγάλη επιτυχία («Χάρις Αλεξίου–24 τραγούδια», δίσκος LP, Minos MSM 316, Αθήνα, 1977), με τον τίτλο «Ούζο όταν πιεις (Δική μου είναι η Ελλάς)» και αλλαγές στους στίχους που αναφέρονται στις εξαρτησιογόνες ουσίες.

Αν και δεν έχει μέχρι στιγμής εντοπιστεί ηχογράφηση του τραγουδιού στις ιστορικές δισκογραφίες άλλων εθνοπολιτισμικών ομάδων, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι εμφανίζεται, μεταξύ 2005-2022, στη σύγχρονη δισκογραφία εννέα χωρών, και μάλιστα, με εξαίρεση μία τουρκική και μία γαλλική εκτέλεση, τραγουδισμένο στην ελληνική γλώσσα.

Ξεκινώντας από την τουρκική δισκογραφία, το 2005 o Orhan Osman και η Funda Güllü ηχογράφησαν στην ελληνική γλώσσα το "Ime prezakias" (CD "Maziden", Doublemoon - DM0031). Τέσσερα χρόνια αργότερα, το τραγούδι θα ηχογραφηθεί στην τουρκική γλώσσα με τον τίτλο İme Prezakias Çiftetellisi (Hallaç Rüstem)" (CD "7 Kocalı Hürmüz Orijinal Film Müzikleri", Kalan) από τον ηθοποιό Öner Erkan για τις ανάγκες του soundtrack της τουρκικής κινηματογραφικής ταινίας "7 Kocali Hürmüz".

Το 2006 το αμερικανικό συγκρότημα Kruziki Transatlanica Quintet ηχογραφεί στις ΗΠΑ το "Ime prezakias" στην ελληνική γλώσσα (CDr "Tierrita", αυτοέκδοση). To 2008 το ορχηστρικό "Ime prezakias" ηχογραφείται από τη νεοϋορκέζικη μπάντα χάλκινων πνευστών Hungry March Band (CDr "Suspicious Package (Roll Out the Poncho)", αυτοέκδοση).

Το 2011 το πολυεθνικό συγκρότημα The Rembetika Hipsters, στο οποίο συμμετέχουν και Έλληνες, ηχογραφεί στον Calgary του Καναδά το τραγούδι με τον τίτλο "I am an addict- Eimai prezakias" στην ελληνική γλώσσα (CD "Kafeneion", Socrates Pizza Records SPR003).

Από το 2012 περίπου το αυστραλέζικο συγκρότημα Dead Can Dance ενέταξε το τραγούδι στο ρεπερτόριο του, παρουσιάζοντάς το στις ζωντανές εμφανίσεις του (βλ. ενδεικτικά εδώ), ενώ συμπεριλαμβάνεται και σε αρκετές ανεπίσημες δισκογραφικές κυκλοφορίες του συγκροτήματος (βλ. εδώ).

Το τραγούδι εμφανίζεται σε ορχηστρική μορφή και στη ρωσική δισκογραφία. Συγκεκριμένα περιλαμβάνεται με τον τίτλο "И мэ прэзакиас / Ime prezakias" στο CD "Лакоча" (Отделение ВЫХОД Β328) που κυκλοφόρησε από το ομότιτλο συγκρότημα, Лакоча, το 2012.

Το 2013 το ολλανδικό συγκρότημα Parne Gadje ηχογραφεί στην ελληνική γλώσσα το "Ieme prezakias" (CD "Po Drom", Smoked Recordings SR016).

Την ίδια χρονιά το τραγούδι εμφανίζεται και στη γαλλική δισκογραφία. Το συγκρότημα Taraf Dékalé, μία από της μπάντες της μουσικής κολεκτίβας La Compagnie du Tire-Laine, με έδρα τη Lille στη Γαλλία, ηχογραφεί το "Ime prezakias" (CD "Terra Mektoub", Compagnie du Tire-Laine). Το 2021 η Nathalie Joly και η Thierry Roques ηχογράφησαν το τραγούδι, στην ελληνική και γαλλική γλώσσα, με τον τίτλο "Ime Prezakias - Je Suis Un Junkie" (CD "Chansons D'Aller - Retour", Frémeaux & Associés - FA 8585).

Το 2019 το πολωνικό συγκρότημα Skolias & Bester, αποτελούμενο από τον ελληνικής καταγωγής Gorgos Skolias και τον Πολωνό ακορντεονίστα Jaroslaw Bester, ηχογραφεί στη Βαρσοβία, στην ελληνική γλώσσα, το "Ime prezakias". To τραγούδι περιλαμβάνεται στο CD "Rebetiko Poloniko" (For Tune 0142 023), με διασκευές δώδεκα ρεμπέτικων τραγουδιών.

Τo 2022, το ιταλικό συγκρότημα Fan Chaabi ηχογράφησε, επίσης στην ελληνική γλώσσα, το "Ime prezakias" (CD "Tetraktys", Visage Music – VM3046).

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Δέλτας Ν. [Σαββίδης Αιμίλιος]
Τραγουδιστές:
Εσκιναζή [Εσκενάζυ] Ρόζα
Χρονολογία ηχογράφησης:
21/11/1934
Τόπος ηχογράφησης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Χορός / Ρυθμός:
Τσιφτετέλι
Εκδότης:
Orthophonic
Αριθμός καταλόγου:
S-779-A
Αριθμός μήτρας:
OGA 23-1
Διάρκεια:
3:18
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Orth_S_779_ApToVradyOsToProi
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Απ' το βράδυ ως το πρωί", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=4314
Στίχοι:
Από το βράδ' ως το πρωί
με πρέζα στέκω στη ζωή
κι όλο τον κόσμο κατακτώ
την άσπρη σκόνη σαν ρουφώ

Όλος ο κόσμος είναι χτήμα μου
σαν έχω πρέζα και ρουφάω
κι οι πολιτσμάνοι όταν θα με ιδούν
μελάνι αμολάω

Σαν μαστουρωθείς
γίνεσαι ευθύς
βασιλιάς, διχτάχτορας
Θεός και κοσμοκράτορας

Πρέζα όταν πιεις
ρε, θα ευφρανθείς
κι όλα πια στον κόσμο
ρόδινα θε να τα δεις

— Ωχ, θα πρεζάρω, αδερφέ μου, μέχρι Ανάσταση!

Δική μου είναι η Ελλάς
και στην κατάντια της γελάς
της λείπει το 'να της ποδάρι
ρε, και το παίξανε στο ζάρι

Εγώ θα είμαι, ρε, διχτάχτορας
κι ο κόσμος στάχτη αν θα γίνει
ο ένας θα μ' ανάβει τον λουλά
κι ο άλλος θα τον σβήνει

— Ρόζα μου, για σέναν' έγινα πρεζάκιας! Ωχ!

Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης