Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.

Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή του γερμανικού τραγουδιού "Warum?" του P. Lesso-Valerio, ψευδώνυμο του Γερμανού συνθέτη, στιχουργού, πιανίστα και μουσικού εκδότη Erich Ewald Walter Plessow (Βερολίνο, Γερμανική Αυτοκρατορία, 25 Νοεμβρίου 1899 – Βερολίνο, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, 13 Ιουνίου 1977). Τους ελληνικούς στίχους έγραψε ο Πωλ Μενεστρέλ (Γιάννης Χιδίρογλου).

Το τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία και ηχογραφήθηκε πολλές φορές σε διάφορες μορφές, περιοχές και γλώσσες. Ενδεικτικά:

– "Warum? (Conchita)", Barnabás von Géczy and his orchestera – Robert Brake, Βερολίνο, 9 Απριλίου 1932 (Parlophon 113491 – B. 48194-I).
– "Warum (Conchita)", Paul Godwin Tanz-Orchester – Paul Dorn, Βερολίνο, 1932 (Polydor 4924 BD VII – 24830-A).
– "Varför", Sven-Olof Sandberg – Waldimir's Orkester, Στοκχόλμη, 1932 (Odeon Sto 5128 – D2441 – Sa 255919 a).
– "Hvofor? (Warum)", Jens Warny med sit Orkester – Erik Bertner, Κοπεγχάγη, 3 Σεπτεμβρίου 1932 (His Master's Voice OPF 14-II – X 4001 / 30-9111).
– "To-night", Marek Weber and his orchestra, Λονδίνο, 11 Ιανουαρίου 1933 (His Master's Voice OB 4393-II – B. 6308).
– "Perché?", Pippo Barzizza e la sua Orchestra Blue Star, Μιλάνο, 1933 (Fonit 6123-B).
– "Bez słów", Chór Dana, Βαρσοβία, 1933 (Syrena-Electro 23189 – 3954 και Melodia 23189 – 151).
– "Pourquoi quand je te dis je t'aime", Tino Rossi, Παρίσι, 1934 (Columbia CL 4949 – DB 1659).
– "Warum küßt mich dein Mund so heiß?", Hans Rehmstedt mit seinem Orchester – Henriette Schäffler, Βερολίνο, Νοέμβριος 1940 (Columbia CR 710-2 – DW 4887).

Στην ελληνόφωνη ιστορική δισκογραφία, εκτός από την παρούσα ηχογράφηση, το τραγούδι κυκλοφόρησε σε δύο ακόμα εκτελέσεις:

– «Γιατί (Warum)», Σπύρος Βλάσσης, Αθήνα, 14 Δεκεμβρίου 1933 (His Master's Voice 0T 1416-1 – AO 2083).
– «Γιατί (Warum)», Χριστίνα Ευθυμιάδου – Ορχήστρα Columbia υπό τη διεύθυνση του Σώσου Ιωαννίδη, Αθήνα, 1934 (Columbia W.G. 811 –  D.G. 2015).

Η ελληνική εμπορική παρτιτούρα εκδόθηκε το 1933 στην Αθήνα από τον οίκο Στέφανου Γαϊτάνου (βλ. εδώ).

Έρευνα και κείμενο: Γιώργος Ευαγγέλου, Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης