ΔΥΟ ΑΙΩΝΕΣ ΛΟΓΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Κείμενο του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη, Κριτικού και Ιστορικού Μουσικής

Η ιστορία της λόγιας μουσικής στην Ελλάδα μόλις εκτείνεται πέραν των δυο αιώνων, μια και λόγω της Τουρκοκρατίας ο Ελληνισμός δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει την εξέλιξη της τέχνης των ήχων, όπως την βίωσαν οι λοιποί ευρωπαϊκοί λαοί. Η εμφάνισή της, λίγο πριν την αυγή του 19ου αιώνα στα Επτάνησα, σηματοδότησε την αρχή μιας δημιουργικής περιόδου φορτισμένης με την αγωνία της ανάκτησης του χαμένου εδάφους. ...Στο σχετικά λίγο διάστημα που πέρασε από τότε όχι μόνον ανακτήθηκε το χαμένο έδαφος και ο χαμένος χρόνος, αλλά ο ελληνικός μουσικός πολιτισμός έφτασε και στις κορυφές της πρωτοπορίας, αν αναλογιστούμε τη σπουδαία προσφορά ενός Νίκου Σκαλκώτα (1904-1949), ενός Ιάννη Ξενάκη (1922-2001), ενός Γιάννη Χρήστου (1926-1970).
Από την αρχή μέχρι σήμερα η διαδρομή, που δεν ήταν απαλλαγμένη από προβλήματα και παρεμβατικές συμπεριφορές, μπορεί να χωριστεί σε τρεις περιόδους. Τη σπουδαία και ελληνικότατη, παρά τις φανερές επιρροές από τη γειτονική Ιταλία, Επτανησιακή περίοδο, που άρχισε λίγο πριν από την Επανάσταση του 1821 και διάρκεσε μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα – πρωτεργάτης ήταν ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος (1795-1872 ), ενώ κυρίαρχη μορφή της ήταν ο Σπυρίδων Σαμάρας (1861-1917) - την περίοδο της Εθνικής Μουσικής Σχολής, η οποία βασίστηκε στη βυζαντινή μουσική και το δημοτικό τραγούδι και έδωσε τους πρώτους καρπούς της στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα – πρωτοστάτησε σε αυτήν ο Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962), με τον οποίο συμπορεύτηκαν, μεταξύ άλλων, ο Διονύσιος Λαυράγκας (1860-1941), ο Μάριος Βάρβογλης (1885-1967) και ο Αιμίλιος Ριάδης (1885-1935) – και η περίοδος της πρωτοπορίας, η οποία εμφανίστηκε μάλλον αμήχανα τη δεκαετία 1930-1940, με την ανεκτίμητη δημιουργία του Νίκου Σκαλκώτα, και ανδρώθηκε στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.