Πεντοζάλης (Χορός Κρητικός)

PDF cannot be displayed, please update.

Από την αρχαιότητα, η μουσική καταγραφή αποτέλεσε τον καθαυτό τρόπο οπτικής αναπαράστασης του ηχητικού φαινομένου, άλλοτε με λεπτομέρεια και άλλοτε υπό την μορφή οδηγού. Διαχρονικά, η οπτική αποτύπωση της μουσικής υπήρξε ο μοναδικός τρόπος για την αποθήκευση και την διατήρησή της στο χρόνο, αλλά και το αποκλειστικό μέσο για την αναπαραγωγή της. Σε κάθε περίπτωση, η οπτική μεταφορά θα πρέπει να λογιστεί ως επικουρικό εργαλείο, καθώς η προφορική διάδοση και η αποθήκευση στην μνήμη των καλλιτεχνών αποτέλεσαν τις πλέον διαχρονικές τεχνικές για την διάχυση της μουσικής μέσα στον χρόνο και τον χώρο. Κατά την επονομαζόμενη σήμερα «κλασική» μουσική περίοδο της Ευρώπης, με τα ισχυρότατα κέντρα παραγωγής της, όπως οι σημερινές Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, και ειδικά στην πορεία της προς τον Ρομαντισμό, η μουσική καταγραφή, η παρτιτούρα, λογίστηκε από ορισμένους συνθέτες ως η καθαυτή ενσάρκωση του έργου τους.

Όπως είναι λογικό, στον νεωτερικό καπιταλιστικό κόσμο, η μουσική καταγραφή, ως το βασικό εργαλείο υποστασιοποίησης της μουσικής, ενέταξε υπό την σκέπη της και ρεπερτόρια τα οποία δεν συνδέθηκαν, δεν διαδόθηκαν και δεν λειτούργησαν με βάση την καταγραφή τους. Αυτό πρόσφερε στα κέντρα πώλησης μουσικών προϊόντων ένα πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του δικτύου δράσης τους: οι μη-λόγιες μουσικές απέκτησαν έναν πρόσφορο τρόπο διακίνησής τους, ενισχύοντας την δημοφιλία τους, ακόμη και σε τόπους πολύ μακρινούς από αυτούς της αρχικής τους δημιουργίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, το φαινόμενο της ηχογράφησης και αναπαραγωγής του ήχου ήρθε να αναδιατάξει τις σχέσεις, και να αποδιοργανώσει το status quo των εκδοτικών οίκων, διεκδικώντας κομμάτι της αγοράς, προσφέροντας ένα προϊόν εξαιρετικά πιο ολοκληρωμένο και άμεσο. Οι εκδοτικοί οίκοι προσπάθησαν μεν να αντιδράσουν με νομικά μέτρα, κατέστην όμως αδύνατη η ανακοπή της δυναμικής του νέου φαινομένου: η επικράτηση της εμπορικής δισκογραφίας είναι πλέον γεγονός, στο μεγαλύτερο κομμάτι του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά τις μη-λόγιες μουσικές, οι εμπορικές έντυπες παρτιτούρες αποτελούν εκδόσεις των μουσικών κειμένων τραγουδιών ή ορχηστρικών κομματιών (για την εκδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα βλ. Lerch-Kalavrytinos, 2003: 4-5). Για τις ανάγκες των παρτιτουρών τα τραγούδια διασκευάζονταν κυρίως (αλλά όχι μόνο) για πιάνο ή για πιάνο και φωνή, σε γενικές γραμμές χωρίς σύνθετα εκτελεστικά ζητούμενα. Οι πολυοργανικές ή οι τεχνικά απαιτητικές ενορχηστρώσεις αποφεύγονταν συστηματικά. Κάτω από τις νότες της μελωδικής ανάπτυξης των τραγουδιστικών μερών τυπώνονταν οι στίχοι και, ενίοτε, και μεταφράσεις τους σε άλλες γλώσσες. Ως επί το πλείστον, οι παρτιτούρες είναι δίφυλλες ή τετράφυλλες και συνοδεύονται από το φιλοτεχνημένο με σχετική θεματολογία εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο.

Η εν λόγω τετρασέλιδη παρτιτούρα περιέχει δύο τραγούδια, τα «Πεντοζάλης» (σελ. 2) και «Τούρκα» (σελ. 3), σε διασκευή Γρηγόρη Κωνσταντινίδη.

Το μονόχρωμο εξώφυλλο κοσμεί εικόνα ενός κοριτσιού (που χορεύει ανεμίζοντας μαντίλι) και ενός αγοριού (που παίζει πνευστό όργανο) με φολκλόρ ενδυμασίες και φόντο στερεοτυπικό βουκολικό τοπίο στο οποίο διακρίνεται ένα κοπάδι πρόβατα. Αναγράφεται ο εκδότης, «Ελληνικοί χοροί και δημώδη τραγούδια», «Δι' άσμα και κλειδοκύμβαλον, βιολίον ή μανδολίνον» και οι τίτλοι 17 κομματιών από την ίδια σειρά. Οι τίτλοι των δύο κομματιών που περιλαμβάνονται στην εν λόγω παρτιτούρα είναι υπογραμμισμένοι. Αυτή η τακτική ήταν συνηθισμένη σε παρόμοιες περιπτώσεις. Η δημιουργία ενός και μόνο εξωφύλλου για περισσότερα από ένα τραγούδια μείωνε σημαντικά το κόστος της παραγωγής των παρτιτουρών. Φέρει επίσης σφραγίδα του συλλέκτη και μη αναγνώσιμη χειρόγραφη σημείωση.

Στη δεύτερη σελίδα κάτω από τον τίτλο αναγράφεται εντός παρενθέσεων «Χορός Κρητικός» και το όνομα του διασκευαστή. Το οπισθόφυλλο είναι κενό.

Πρόκειται για παρτιτούρα με σύστημα τριών πενταγράμμων (δύο για το πιάνο και ένα για φωνή, βιολί ή μαντολίνο).

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τόπος έκδοσης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Πρώτες λέξεις:
Με του Μαγιού τις μυρωδιές, τα κόκκινα κεράσια
για δέτε πως χορεύουνε της Κρήτης τα κοράσια
Εκδότης:
Μουσικός Οίκος Κωνσταντινίδου
Έκδοση:
1
Φυσική περιγραφή:
Χαρτί, 32,7 Χ 23,7 εκ., 4 σελίδες, μέτρια κατάσταση, ταλαιπωρημένη, με σελοτέιπ και χαρτοταινίες και ξεκολλημένη τη ράχη
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
201807011406_1
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Πεντοζάλης
(Χορός Κρητικός)", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=2765
Στίχοι:
Με του Μαγιού τις μυρωδιές, τα κόκκινα κεράσια
για δέτε πώς χορεύουνε της Κρήτης τα κοράσια

Με περηφάνια 'ληθινή, σεμνά και τιμημένα
πως χόρευαν της Κρήτης μας τα τέκνα τ' ανδρειωμένα

Κοίταξε, Κρήτη, το χορό που μάθαν τα παιδιά σου
που ξέρνα οι προγόνοι μας και χαίρετ' η καρδιά σου

Κοίταξε χάρη κι ευμορφιά, τιμή, λεβεντοσύνη
όπου 'χει τούτος ο χορός και τι χαρές αφήνει


PDF cannot be displayed, please update.

Από την αρχαιότητα, η μουσική καταγραφή αποτέλεσε τον καθαυτό τρόπο οπτικής αναπαράστασης του ηχητικού φαινομένου, άλλοτε με λεπτομέρεια και άλλοτε υπό την μορφή οδηγού. Διαχρονικά, η οπτική αποτύπωση της μουσικής υπήρξε ο μοναδικός τρόπος για την αποθήκευση και την διατήρησή της στο χρόνο, αλλά και το αποκλειστικό μέσο για την αναπαραγωγή της. Σε κάθε περίπτωση, η οπτική μεταφορά θα πρέπει να λογιστεί ως επικουρικό εργαλείο, καθώς η προφορική διάδοση και η αποθήκευση στην μνήμη των καλλιτεχνών αποτέλεσαν τις πλέον διαχρονικές τεχνικές για την διάχυση της μουσικής μέσα στον χρόνο και τον χώρο. Κατά την επονομαζόμενη σήμερα «κλασική» μουσική περίοδο της Ευρώπης, με τα ισχυρότατα κέντρα παραγωγής της, όπως οι σημερινές Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, και ειδικά στην πορεία της προς τον Ρομαντισμό, η μουσική καταγραφή, η παρτιτούρα, λογίστηκε από ορισμένους συνθέτες ως η καθαυτή ενσάρκωση του έργου τους.

Όπως είναι λογικό, στον νεωτερικό καπιταλιστικό κόσμο, η μουσική καταγραφή, ως το βασικό εργαλείο υποστασιοποίησης της μουσικής, ενέταξε υπό την σκέπη της και ρεπερτόρια τα οποία δεν συνδέθηκαν, δεν διαδόθηκαν και δεν λειτούργησαν με βάση την καταγραφή τους. Αυτό πρόσφερε στα κέντρα πώλησης μουσικών προϊόντων ένα πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του δικτύου δράσης τους: οι μη-λόγιες μουσικές απέκτησαν έναν πρόσφορο τρόπο διακίνησής τους, ενισχύοντας την δημοφιλία τους, ακόμη και σε τόπους πολύ μακρινούς από αυτούς της αρχικής τους δημιουργίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, το φαινόμενο της ηχογράφησης και αναπαραγωγής του ήχου ήρθε να αναδιατάξει τις σχέσεις, και να αποδιοργανώσει το status quo των εκδοτικών οίκων, διεκδικώντας κομμάτι της αγοράς, προσφέροντας ένα προϊόν εξαιρετικά πιο ολοκληρωμένο και άμεσο. Οι εκδοτικοί οίκοι προσπάθησαν μεν να αντιδράσουν με νομικά μέτρα, κατέστην όμως αδύνατη η ανακοπή της δυναμικής του νέου φαινομένου: η επικράτηση της εμπορικής δισκογραφίας είναι πλέον γεγονός, στο μεγαλύτερο κομμάτι του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά τις μη-λόγιες μουσικές, οι εμπορικές έντυπες παρτιτούρες αποτελούν εκδόσεις των μουσικών κειμένων τραγουδιών ή ορχηστρικών κομματιών (για την εκδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα βλ. Lerch-Kalavrytinos, 2003: 4-5). Για τις ανάγκες των παρτιτουρών τα τραγούδια διασκευάζονταν κυρίως (αλλά όχι μόνο) για πιάνο ή για πιάνο και φωνή, σε γενικές γραμμές χωρίς σύνθετα εκτελεστικά ζητούμενα. Οι πολυοργανικές ή οι τεχνικά απαιτητικές ενορχηστρώσεις αποφεύγονταν συστηματικά. Κάτω από τις νότες της μελωδικής ανάπτυξης των τραγουδιστικών μερών τυπώνονταν οι στίχοι και, ενίοτε, και μεταφράσεις τους σε άλλες γλώσσες. Ως επί το πλείστον, οι παρτιτούρες είναι δίφυλλες ή τετράφυλλες και συνοδεύονται από το φιλοτεχνημένο με σχετική θεματολογία εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο.

Η εν λόγω τετρασέλιδη παρτιτούρα περιέχει δύο τραγούδια, τα «Πεντοζάλης» (σελ. 2) και «Τούρκα» (σελ. 3), σε διασκευή Γρηγόρη Κωνσταντινίδη.

Το μονόχρωμο εξώφυλλο κοσμεί εικόνα ενός κοριτσιού (που χορεύει ανεμίζοντας μαντίλι) και ενός αγοριού (που παίζει πνευστό όργανο) με φολκλόρ ενδυμασίες και φόντο στερεοτυπικό βουκολικό τοπίο στο οποίο διακρίνεται ένα κοπάδι πρόβατα. Αναγράφεται ο εκδότης, «Ελληνικοί χοροί και δημώδη τραγούδια», «Δι' άσμα και κλειδοκύμβαλον, βιολίον ή μανδολίνον» και οι τίτλοι 17 κομματιών από την ίδια σειρά. Οι τίτλοι των δύο κομματιών που περιλαμβάνονται στην εν λόγω παρτιτούρα είναι υπογραμμισμένοι. Αυτή η τακτική ήταν συνηθισμένη σε παρόμοιες περιπτώσεις. Η δημιουργία ενός και μόνο εξωφύλλου για περισσότερα από ένα τραγούδια μείωνε σημαντικά το κόστος της παραγωγής των παρτιτουρών. Φέρει επίσης σφραγίδα του συλλέκτη και μη αναγνώσιμη χειρόγραφη σημείωση.

Στη δεύτερη σελίδα κάτω από τον τίτλο αναγράφεται εντός παρενθέσεων «Χορός Κρητικός» και το όνομα του διασκευαστή. Το οπισθόφυλλο είναι κενό.

Πρόκειται για παρτιτούρα με σύστημα τριών πενταγράμμων (δύο για το πιάνο και ένα για φωνή, βιολί ή μαντολίνο).

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
Άγνωστος
Τόπος έκδοσης:
Αθήνα
Γλώσσα/ες:
Ελληνικά
Πρώτες λέξεις:
Με του Μαγιού τις μυρωδιές, τα κόκκινα κεράσια
για δέτε πως χορεύουνε της Κρήτης τα κοράσια
Εκδότης:
Μουσικός Οίκος Κωνσταντινίδου
Έκδοση:
1
Φυσική περιγραφή:
Χαρτί, 32,7 Χ 23,7 εκ., 4 σελίδες, μέτρια κατάσταση, ταλαιπωρημένη, με σελοτέιπ και χαρτοταινίες και ξεκολλημένη τη ράχη
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
201807011406_1
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Πεντοζάλης
(Χορός Κρητικός)", 2019, https://vmrebetiko.gr/item?id=2765
Στίχοι:
Με του Μαγιού τις μυρωδιές, τα κόκκινα κεράσια
για δέτε πώς χορεύουνε της Κρήτης τα κοράσια

Με περηφάνια 'ληθινή, σεμνά και τιμημένα
πως χόρευαν της Κρήτης μας τα τέκνα τ' ανδρειωμένα

Κοίταξε, Κρήτη, το χορό που μάθαν τα παιδιά σου
που ξέρνα οι προγόνοι μας και χαίρετ' η καρδιά σου

Κοίταξε χάρη κι ευμορφιά, τιμή, λεβεντοσύνη
όπου 'χει τούτος ο χορός και τι χαρές αφήνει


Σχετικά τεκμήρια

Δείτε επίσης