ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ / Το επιθεωρησιακό τραγούδι στη συλλογή Παναγιώτη Κουνάδη

Κείμενο του Μανώλη Σειραγάκη, Επίκουρου καθηγητή θεατρολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Το επιθεωρησιακό τραγούδι είναι από τις πιο περιφρονημένες πηγές από την ιστοριογραφία του θεάτρου. Οι μελετητές που ασχολούνταν με το θέατρο θεωρούσαν ως το 1976 εντελώς περιττό, αν όχι υποτιμητικό γι’ αυτούς ν’ ασχοληθούν και με την Επιθεώρηση. Τότε όμως κυκλοφόρησε η τρίτομη Αθηναϊκή Επιθεώρηση, η θεμελιώδης μελέτη των Θόδωρου Χατζηπανταζή και Λίλας Μαράκα, με την οποία ξεκίνησε ένα ενδιαφέρον για το είδος που ογκώνεται συνεχώς. ... Ωστόσο, ελάχιστα έχει συνειδητοποιηθεί ότι η έρευνα για το είδος δεν μπορεί να περιοριστεί στα ελάχιστα σωζόμενα αρχεία επιθεωρησιακών κειμένων, αλλά ότι πρέπει να επεκταθεί στα αρχεία των δισκογραφικών εταιρειών και των συλλεκτών δίσκων 78 στροφών.
Ανάλογη περιφρόνηση γνώρισε το επιθεωρησιακό τραγούδι και από την πλευρά των συλλεκτών του ρεμπέτικου. Θεωρώντας το νόθο ή ρεμπετοφανές, παραμελήθηκε εξαιτίας της απουσίας των κλασικών -υποτίθεται- οργάνων του ρεμπέτικου (μπουζούκι, μπαγλαμάς) στις ηχογραφήσεις του και για τον ελαφρότερο, δυτικότερο ήχο του, που θύμιζε αθηναϊκή καντάδα ή, τέλος, για τη σκωπτική του διάθεση απέναντι στον αμανέ, τη φιγούρα του μάγκα και τον κόσμο του «γνήσιου» ρεμπέτικου.
Ο Παναγιώτης Κουνάδης έλυσε οριστικά όλες τις σχετικές παρεξηγήσεις. Όχι μόνο έβγαλε το επιθεωρησιακό τραγούδι από τη διπλή του ανυποληψία, αλλά και χρησιμοποίησε τα αναρίθμητα προπολεμικά επιθεωρησιακά ρεμπέτικα για να βγάλει γόνιμα συμπεράσματα για τη σχέση Ρεμπέτικου – Επιθεώρησης. Η γενναία τεκμηρίωση των πορισμάτων αυτών με πλήθος παραδείγματα από τη πολύτιμη συλλογή του υπογράμμιζε ότι η δισκογραφία αποτελεί ιδανική πηγή για τη μελέτη διαφορετικών στοιχείων (μουσική, στίχος, ενορχήστρωση, πρόζα, τυπολογία), δίνοντας πληρέστατη εικόνα για το ελάχιστο δομικό κομμάτι της Επιθεώρησης, το νούμερο.