Τραγούδι με αναφορά στον Μεντρεσέ της Αθήνας, για τον οποίο γράφει ο Παναγιώτης Κουνάδης (2010, 10):
«Μεντρεσές είναι το ιεροσπουδαστήριο όπου φοιτούσαν 20-25 χρόνια τα στελέχη διοίκησης του οθωμανικού κράτους. Θα λέγαμε ότι ήταν ισότιμο των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων. Οι μαθητές (σοφτάδες) διδάσκονταν από τον χότζα (δάσκαλο) Δίκαιο με βάση το Κοράνιο, θεολογία, φιλολογία, φιλοσοφία.
Οι τελειόφοιτοι των σχολών αυτών μπορούσαν να φτάσουν και στη θέση του Μεγάλου Βεζύρη, δηλαδή του πρωθυπουργού. Ο Μεντρεσές της Αθήνας χτίστηκε το 1721 και όπως μας πληροφορεί ο Χρήστος Αγγελομάτης:
"Ο Μεντρεσές βρέθηκε στο επίκεντρο της Αθηναϊκής ιστορίας σχεδόν για 200 χρόνια και από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα τα απομεινάρια του αποτελούν ένα από τα πολλά μνημεία των Αθηνών. Μνημεία που κατεστράφησαν στο όνομα του ξεριζώματος της οθωμανικής ιστορίας –λες και δεν αποτελεί και αυτή κομμάτι της νεώτερης και σύγχρονης ελληνικής– θυσία στο βωμό ανάδειξης και προβολής της αρχαιότητας".
Ο Μεντρεσές μετατράπηκε σε άσυλο προσφύγων τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα και εν συνεχεία σε φυλακή με την προσθήκη ορόφου στο βόρειο τμήμα, την κατασκευή του οποίου επέβλεψε ο ίδιος ο βασιλιάς. Αλλά ας δούμε πώς κατάντησε το κτίριο αυτό μετά τη μετατροπή του σε φυλακή:
"Μία των εν Αθήναις απαισιωτέρων ποινικών φυλακών είναι, ως γνωστόν, και ο παρά την πυρποληθείσαν Παλαιάν Αγοράν Μενδρεσές, καταστάς περιώνυμος διά τε την εντός του περιβόλου αυτού πελωρίαν πλάτανον και τους διάσημους άνδρας, τους εν αυτώ κατά διαφόρους εποχάς εγκαθειρχθέντας. Και αληθές μεν ότι πάντες μετά φρίκης κατά το μάλλον ή ήττον μεγάλης προφέρομεν το όνομα των φυλακών τούτων, αλλ' ολίγιστοι, φοβούμαι, γιγνώσκομεν και την σημασίαν αυτών".
Από τα τέλη του 19ου αιώνα, άρχισαν οι συζητήσεις για την κατεδάφισή του, η οποία πραγματοποιήθηκε τελικά το 1914. Με το θέμα καταπιάστηκε και ο νεαρός τότε λογοτέχνης Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο οποίος σε άρθρο του στο περιοδικό Ελλάς γράφει:
"Απορώ όμως πολύ, πως υπάρχουν σοφοί άνθρωποι, ισχυριζόμενοι, ότι δεν συνδέεται διόλου με την ιστορίαν των Αθηνών το μόνον, μετά το τζαμί, υπάρχον εις την πόλιν μνημείον της Τουρκοκρατίας! Ή μήπως η Τουρκοκρατία τεσσάρων και πλέον αιώνων δεν αποτελεί και αύτη μέρος της ιστορίας των Αθηνών και όλης της Ελλάδος; Σημειώσατε δε, ότι ο Μενδρεσές των Αθηνών είνε το μόνον τουρκικόν ιεροσπουδαστήριον που υπάρχει εις όλην την τουρκοκρατηθείσαν Ελλάδα. [...]
Ο περιφρονημένος αυτός Μενδρεσές συνδέεται τόσον με την ιστορίαν των Αθηνών, όσον και ο Παρθενών.
Το μνημείον αυτό της Τουρκοκρατίας, καθορίζομεν από τα μεταγενέστερα παραρτήματα του, έπρεπε να στερεωθή και να διατηρηθή ευλαβώς. Διά να ενθυμίζη εις τους μεταγενεστέρους, ότι οι Αθηναίοι, διά να φθάσουν ή εκεί που έφθασαν, επέρασαν και από μίαν πύλην, στολισμένην με αραβουργήματα…"
Ο Μεντρεσές τέλειωσε άδοξα τη ζωή του το 1914 και μας κληροδότησε ως σήμερα μόνο την είσοδό του με την εκπληκτική εκείνη επιγραφή στα οθωμανικά που γράφει:
"Ο πάνσοφος Θεός θέλησε μέσω της παιδείας να αναστήσει τα τέκνα αυτής της χώρας και επιτέλεσε τη βουλή του. Η αγαθοεργία του Μεχμέτ Φαχρή ίδρυσε περίβλεπτο οθωμανικό ιεροσπουδαστήριο στο κεντρικό μέρος της πόλης, ώστε σε αυτό όλα τα τέκνα του απεσταλμένου του Θεού, μαζί και αδελφικά, να συνδιαιτώνται. Έντεκα κελιά έχτισε και κόσμησε, ώστε συνερχόμενοι στο ιερό τούτο και καθορισμένου σκοπού διδακτήριο οι κατά τον Θεό καθηγητές της πίστης να διδάσκουν τα παιδιά την επιστήμη και το Κοράνι... έτος 1133 (δηλαδή το 1721)».